Къуаджэхэм, псэупIэхэм культурэм и Унэу адэтхэм сыдигъокIи мэхьанэшхо араты. НыбжьыкIэхэм Iоф адэпшIэнымкIэ, гъогу тэрэз техьанхэмкIэ, сэнэхьатэу къыхахыщтыр псынкIэ афэхъунымкIэ культурэм иIофышIэхэм яшIогъэшхо къэкIо.

Мы аужырэ илъэсхэм къоджэдэсхэм ящыIэкIэ-псэукIи нахь дэгъу шIыгъэным, культурэм, бзэм, зекIокIэ-зэхэтыкIэхэм зыкъягъэIэтыжьыгъэным атегъэпсыхьагъэу ти Адыгэ Республикэ щашIагъэри, джырэ уахътэм ашIэрэри макIэп.
Район гупчэу Пэнэжьыкъуае къикIэу Мыекъуапэ кIорэ гъогум къуаджэу Джэджэхьаблэ икIыхьагъэкIэ тIоу егощы. Пчыхьэшъхьапэм къуаджэм укъыдахьэ зыхъурэм, къэлэ урамым утетэу къыпшIошIы. Къоджэ дэхьагъум щегъэжьагъэу дэкIыгъом нэс (ар километрищым ехъу) цIыфхэр лъэсэу рыкIонхэу асфальт гъогу, ар къэзыгъэнэфырэ остыгъэхэр охътэ кIэкIым зэтырагъэпсыхьагъэх. Къоджэ гузэгум ит паркыри къабзэ, зэпэнэфыжьы. БэмышIэуи амбулаториякIэ къагъэуцугъ. Ащ къоджэдэсхэри, гъунэгъу псэупIэхэри лъэшэу ыгъэгушIуа­гъэх. ЦIыфхэм яунэхэри, къапэIулъ чIыпIэхэри зэтегъэпсыхьагъэх, уяплъымэ, гур къаIэты.
Къоджэ гузэгум укъэсы зыхъукIэ апэ нэгум къыкIэуцорэр культурэм и Унэшхоу Нэхэе Аслъан ыцIэ зыхьырэр ары. Мыщ лIэшIэгъуныкъо ыныбжь хъугъэ.
Къуаджэм щапIугъэ кIалэу Мыгу Алый Якъубэ ыкъом иунэе мылъкукIэ щагу хъоо-пщэошхом етIэ машинэ кухьэ 70-м ехъу даригъэтэкъуагъ, тракторхэмкIэ зэщиз аригъэшIыжьыгъ. Щагу кIоцIэу арэущтэу къаIэтыгъэу, чъыг зыдэмытыжьыгъэм кIалэм къыщэфыхи чъыг дахэхэр, ежьыри ахэтэу, даригъэгъэтIысхьагъ. Псэу узэшъощтыр унэ кIоцIыми, щагуми ащыIагъэпти, мэфищкIэ ари зэшIуихыгъ. Унэм къыпэIулъ чIыгоу метри 100 зикIыхьагъэр дахэу къаригъэ­шIыхьагъ. Унэшхом итеплъэ нэмыкI шъыпкъэ хъугъэ.
— Мыр сэ сизакъоу сиеп, — еIо Алый. — Мыщ фэдэ Унэшхор дахэу, цIыф кIуапIэу щытмэ дэгъуба?! ТетIысхьапIэхэри, остыгъэхэри дэзгъэуцонхэ сыгу хэлъ.
Алый псауныгъэ Тхьэм къыритынэу, игухэлъхэр къыдэхъунхэу тыфэлъаIо. Джэджэхьаблэхэм цIыф гъэшIуагъэу яIэхэм ясатырэ хэтмэ хъунэуи тэлъытэ.
Культурэм и Унэ зэгурыIохэу Iоф щашIэ Тыгъужъ Руслъан, Бэрзэдж Светэ ыпхъоу Анжелэ, Теуцожь Тамарэ, Цэй Разиет ыкIи БлэнэгъэпцIэ Симэ.
— Мы Унэшхор «колхоз миллионерым» ипэщэгъэ ХьэкIэко Хьамедэ аригъэшIыгъагъ, 1974-м къызэIуахыгъагъ, — къеIуатэ культурэм и Унэ ипащэу Тыгъужъ Руслъан. — Джащыгъум ащ ипэщагъэу Джанхъот Казбек, Iоф щызышIэщтыгъэхэу Нэхэе Мурат, Апсэлямэ СултIан, Мыгу Нурбый, Мыгу Мурат, БлэнэгъэпцIэ зэшхэу Рэмэзанэрэ Зулкъаринэрэ, Лъащэкъо Мэдин къоджэ­дэсхэм шIукIэ агу къэкIыжьых.
Культурэм и Унэу зигугъу тшIырэм итеплъэ уигъэрэзэнэу щытыжьыгъэп, гъэцэкIэжьынышхо ищыкIэгъагъ, ахэр рашIылIагъэх. ЫкIоцI бгъэфэбэныр, джэхашъор, шъхьаныгъупчъэхэр зэблэпхъунхэр Iоф псынкIагъоп. Республикэ мылъкукIэ ахэр ашIыгъэх, унашъхьэри зэблахъугъ.
Мыщ узэрэчIэхьагъэм тетэу шIуфэс къыуахырэм фэдэу уинэплъэгъу къыре­дзэх къуаджэм ицIыф гъэшIуагъэхэм ясурэтхэр. Нэбгырэ 300-м ехъу зы­чIэфэрэ залышхуи культурэм и Унэ хэт. ЗэлъашIэрэ сурэтышIхэм яIэшIэгъэ 60-м ехъур дахэу дэпкъым пылъагъэх, скульп­турэ 20-мэ уябгъукIо.
— КIэлэцIыкIух нахьыбэу къытфа­кIохэрэр, — еIо кружокхэр зезыщэрэ Светэ. — ЦIыкIухэзэ орэд къаIоным, къэшъуакIэм ахэр афэтэгъасэх. Хэт ышIэра, сэнэхьат къыхахынымкIэ ахэр IэпыIэгъу хъункIи мэхъу.
ЯтIонэрэ къатым узыдэкIуаекIэ, залитIу хъурэ тхылъеджапIэу дахэу зэIухыгъэм учIэхьэ. Апэрэр кIэлэцIыкIухэм апай, ятIонэрэри къабзэ, тхылъхэм чIыпIэ гъэнэфагъэхэр яIэу мэкIа­ехэм ателъых.
— ЗэкIэмкIи тхылъ мини 10-м ехъу тиI, — къеIуатэ тхылъеджапIэм иIофышIэу Тамарэ. – КIэлэцIыкIухэр бэу къакIох, дэгъугъэба янэ-ятэхэри къы­чIахьэщтыгъэхэмэ?
Тхылъеджэу къакIорэр шIомакI Тамарэ, ау ащ пае къымыгъанэу, зэрилъэ­кIэу Iофтхьэбзэ гъэшIэгъонхэр кIэлэцIыкIухэм афызэхещэ. Анахь IофшIэн шъхьаIэуи елъытэ ахэр тхылъым пыщагъэ хъунхэр. Къэбзэныгъэм мыщ щы­лъэплъэх Разиетрэ Симэрэ.
«Къоджэдэсхэм уахътэ яIэ зыхъурэм культурэм и Унэ къакIохэ, Iофтхьабзэу зэхатщэхэрэм яплъыхэмэ, ахэм ахэлажьэхэмэ тигопэщт», — еIо Рус­лъан.
Унэгъо цIыкIу фэдэу культурэм икъо­джэ Унэ щылажьэхэрэр зэгурыIохэу, зым зыр IэпыIэгъу фэхъужьэу зэхэтых. ХьакIэу къафакIохэрэм дахэу апэгъо­кIынхэм, рагъэблэгъэнхэм фэхьазырых. Арышъ, шъукъеблагъэх ти Унэ, шъузэщыщтэп.
Нэхэе Байзэт.
Джэджэхьабл.