Адыгэ гущыIэжъхэм мэхьэнэ куу зэряIэр, философие гупшы­сэр зэрялъапсэр щыIэныгъэм къеушы­хьаты. Мары мы тхыгъэм шъхьэу фэтшIыгъэм имэхьани адыгабзэр дэгъоу зышIэрэ пстэуми алъыIэсынэу къытшIо­шIы – цIыфымкIэ гъомылапхъэр кIочIэ къэкIуапIэу зэрэщытыр, ащ плъэ узэрэтыригъэтырэр.

Ар къеушыхьаты медицинэ шIэныгъэм «гъомылапхъэр пкъышъолымкIэ гъэстыныпхъэу щыт» зэриIорэми. Мы гупшысэм тыкъыпкъырыкIызэ, непэ шъущыдгъэгъуазэ тшIоигъу кIымэфэ лъэхъанэу иммунитетыр, пкъышъолым ыкIуачIэ къызыщеIыхырэм ащ гъомылэпхъэ гъэ­нэфагъэхэм яшIуагъэкIэ IэпыIэгъу уфэ­хъун зэрэплъэкIыщтым. АщкIэ IэубытыпIэ тшIыщт иммунолог-аллергологэу Наталья Перовам «Урысые гъэзетым» къыфиIотагъэр.
Тэрэзэу ушхэныр шъхьаIэ
Ары, гъомылапхъэр пкъышъолымкIэ «гъэстыныпхъ», ау ар мафэ къэс дгъотыным имызакъоу, непэ тшхырэр зы­фэдэм тинеущырэ мафи тызытетыщтыр бэкIэ зэрелъытыгъэр зыщыдгъэгъупшэ хъущтэп. Специалистым зэрилъытэрэмкIэ, дгъэфедэрэ, тэрэзэу къыхэхыгъэ гъомылапхъэхэм яшIуагъэкIэ пкъышъолым ищыкIэгъэ белокыр, углеводхэр, витаминхэр, минералхэр IэкIэхьэх, ащ «Iоф зэришIэн» фаем тетэу уахътэр макIо, пкъышъолыр зыпкъ итын елъэкIы. «Диета» зыфаIорэр тэрэзэу къыхэмыхыгъэмэ, иммунитет дэгъу уиIэн ылъэкIыщтэп.

ЕтIани врачым къызэрэхигъэщырэмкIэ, пэтхъу-Iутхъур, гриппыр нахьыбэрэ цIыфхэм къяутэкIэу зыщыригъэжьэрэ лъэхъаным изакъоп гъомылапхъэу пшхырэм узылъыплъэн фаер, сыд фэдэрэ уахъти ащ мэхьанэшхо иI. Н. Перовам зэрилъытэрэмкIэ, фастфудхэр, «энергетики» зыфаIохэрэр, полуфабрикатхэу непэ тищыIэныгъэ жъугъэу къыхэхьагъэ­хэр умыгъэфедэхэмэ е нахь макIэ шIыгъэхэмэ нахьышIу. ЯтIонэрэмкIэ, псы къабзэ уешъоным, анахьэу унэхэр агъэ­фабэхэу заублэрэ лъэхъаным, пкъышъо­лымкIэ мэхьанэшхо иI.Кофе мафэм тIогъогогъо нахьыбэрэ уемышъомэ нахьышIоу ащ елъытэ, ащ ычIыпIэ лимон е имбирь, хьакъужъ (шиповник) зыхэлъ щай пчэдыжьым уешъомэ нахь фед пкъышъолымкIэ.

Ящэнэрэу врачым тынаIэ зытырытигъадзэрэр пкъышъолымкIэ федэ хъущт гъомылапхъэхэр зыхэхьэрэ шхыныгъоу бгъэфедэщтхэр гъэунэфыгъэнхэр (меню къыхэпхыныр) ары: зэшхэгъум (зы порцием) ызыныкъор хэтэрыкIхэу, ызыплIанэр белок къэзытыщт гъомылапхъэ­хэу щытынхэ фае (анахь къахэбгъэщыхэмэ хъущтых пцэжъыер, чэтылыр, тхьакIумкIыхьэр, кIэнкIэр, щэхэкIхэр, джэнчыр ыкIи дэшхор). Джыри зы плIанэр «медленные углеводы» зыфаIохэрэр ары: зэнтхъ пIастэр (овсянкэр), гречкэр, пынджыр.
КIымэфэ лъэхъаным иммунитетымкIэ лъэшэу федэу Н. Перовам елъытэ къэ­бэскъэ гъэшIоIугъэр, кефирыр, «чайный гриб» зыфаIорэр. Ахэм кIэтIыим имикрофлорэ зыпкъ рагъэты, ащ ишIуагъэкIэ витаминхэр, микроэлементхэр пкъышъо­лым икъоу IэкIэхьэх.
Витаминхэм алъэныкъокIэ специалистым къыхегъэщы БАД-хэм уафэсакъын зэрэфаер.
«Витаминхэр пкъышъолым IэкIэхьанхэ фае, — еIо ащ, — ау ахэр врачым къыгъэнэфэнхэ фае шъуианализхэм къапкъырыкIызэ. Ахэр бащэ хъуми дэгъоп. Джащ пае витаминхэр гъомылапхъэ­хэмкIэ пкъышъолым IэкIа­хьэхэмэ нахьышIу. Арэущтэу хъу­ным фэшI шхэгъу къэс жъугъэфедэх хэтэрыкIхэр, «зелень» зыфатIохэрэр, пхъэшъхьэ- мышъхьэхэр. Лъэшэу федэх къэбаскъэм, гыныплъым, пхъым (морковь-ред.) ахэшIыкIыгъэ салатхэр.
Чъыеным мэхьанэшхо иI
Иммунитетыр пытэным пае тэрэзэу, дэгъоу учъыен фаеу Н. Перовам елъытэ. «Чэщырэ шъумышх», — еIо ащ. Чэщым сыхьатыр 10 — 11-м угъолъыжьын фае, пкъышъолым сыхьати 8-м нахь мымакIэу зигъэпсэфыным пае. Джа уахътэм къы­кIоцI ар зэтеуцожьы, мафэм зэрэулэугъэм «къыкIэрэзыжьы».
Унэу узэрылъыр рэхьатын фае, нэфынэр лъэшэу къипсэныр ищыкIагъэп. Арэущтэу щымытмэ, чъыеным «фэгъэзэгъэ» гормонэу мелатониныр икъоу пкъышъолым IэкIахьэрэп. Угъолъыжьыным ыпэкIэ унэм жьы къабзэ къибгъэ­хьан фае, ащ градус 21-м нахьыбэ фабэ иты зыхъукIэ, учъыеныр къин хъущт.
Джыри зы лъэныкъо мэхьанэшхо иIэу къыхегъэщы специалистым: угъолъыжьыным ыпэкIэ, сыхьатым нахь мымакIэ иIэу, телефони, ноутбуки, телевизори IэкIыб пшIынхэ фаеу ащ елъытэ. Ахэм ачIыпIэ жьы къабзэм сыхьат Iэпэ-цыпэм ухэтымэ нахьышIу.
Псауныгъэ Тхьэм къышъует!