АР-м лъэпкъ IофхэмкIэ, IэкIыб къэралхэм ащы­псэурэ тилъэпкъэгъухэм адыряIэ зэпхыныгъэхэмкIэ ыкIи къэбар жъугъэм иамалхэмкIэ и Комитет къызэритыгъэмкIэ, мы мафэм ехъулIэу тилъэпкъэгъухэу Тыркуем, Шам, Иорданием, Из­раиль ыкIи нэмыкI къэралхэм къарыкIыжьыгъэ нэбгырэ 2000-м ехъу тиреспубликэ щэпсэу.

Уахътэу кIуагъэм хэкужъым къыщыхъугъэ ыкIи зыкъыщызыIэтыгъэ сабыйхэр тиIэх. Ахэм къэралыгъом гъэсэныгъэ щызэрагъэгъоты, Iоф щашIэ. Предпринимательствэм пылъхэу, сатыушIыным, псэолъэшIыным алъэныкъокIэ, фэIо-фашIэхэм ягъэцэкIэнкIэ псэолъэ 30-м ехъу агъэлажьэ. Нэбгырэ 70-м ехъу­мэ бюджет учреждениехэм Iоф ащашIэ. Тилъэпкъэгъухэм ащыщыбэхэм Урысыем гъэсэныгъэ щызэрагъэгъотыгъ, бэмэ урысыбзэр дэгъоу ашIэ.
«Тилъэпкъэгъухэу IэкIыбым щыпсэухэрэм, Адыгеим псэу­пIэкIэ къэкIуагъэхэм язэпхыныгъэ хэгъэхъогъэным ыкIи зе­гъэушъомбгъугъэным, социальнэ-культурнэ щыIакIэм хэгъэ­гъозэжьыгъэнхэм афэгъэхьыгъэ программэм игъэцэкIэн 2024-рэ илъэсым лъагъэкIотагъ. Хэку­жъым къэзыгъэзэжьыгъэхэм фыщытыкIэу афыряIэр шъып­къэныгъэ хэлъэу къиIотыкIы­гъэнымкIэ къэбарлъыгъэIэс амалхэм азыфагу илъэс къэс зэнэкъокъоу «На земле предков. Между прошлым и будущим» зыфиIорэр афызэхащэ, лъэныкъуищымкIэ текIоныгъэ къыдэзыхыгъэхэр къыхагъэщых.
Илъэси 5-м къыкIоцI нэбгырэ 286-рэ
Къэралыгъо программэу «Ти­лъэпкъэгъухэу IэкIыб къэралхэм арысхэр ежьхэм яшIоигъо­ны­гъэ­кIэ Адыгэ Республикэм къэ­ко­щыжьынхэмкIэ IэпыIэгъу яты­гъэныр» зыфиIорэм 2019-рэ илъэсым къыщыублагъэу Адыге­им Iоф щешIэ.
Программэм Iоф зишIэрэ илъэси 5-м къыкIоцI респуб­ликэм тилъэпкъэгъу нэбгырэ 286-рэ къэкощыжьыгъ. Ахэм ащыщэу тилъэпкъэгъуи 151-р Шам, Тыркуем, Иорданием, Абхъазым къарыкIыжьыгъэх.

Уф-м и Правительствэ и Указэу 2024-рэ илъэсым мэ­къуогъум и 25-м къыдэкIыгъэм къыпкъырыкIызэ АР-м иминист­рэхэм я Кабинет унашъо ­ышIыгъ сэнэхьат зыщызэрагъэгъотырэ организациехэу е апшъэрэ гъэ­сэныгъэм иорганизациехэу илъэ­си 2-м ыкIи ащ ехъоу егъэ­джэнхэр зыщызэхащэхэрэм IофышIэхэм ягъэхьазырынкIэ щыIэ проектым зэхъокIыны­гъэхэр фэшIыгъэнхэу. Апшъэрэ курсхэм арыс тилъэпкъэгъу студентхэр (я 3-рэ курсым къы­щегъэжьагъэу) мы программэм хэлэжьэнхэ алъэкIыщт.
Студентхэм
анаIэ атырагъэты
НыбжьыкIэу къэкIожьыхэрэм игъэкIотыгъэу Iоф адашIэ. УФ-м гъэсэныгъэ щагъотынымкIэ Iэ­кIыбым щыIэ тилъэпкъэгъухэм Адыгэ Республикэр IэпыIэгъу афэхъу. 2024 — 2025-рэ илъэс­хэм Адыгеим иапшъэрэ еджапIэхэм студент 41-рэ ащеджагъ. Адыгэ къэралыгъо университетым IэкIыб къэралыгъо зэфэшъхьафхэм къарыкIыгъэ тилъэп­къэгъу 21-рэ, Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым нэбгырэ 20 ащеджэх. Зэреджэхэрэм имызакъоу, ахэр Лъэпкъ театрэм, тимузейхэм якъэгъэлъэгъонхэм яплъых, об­щественнэ мэхьанэ зиIэ Iофтхьа­бзэхэм ахэлажьэх.
Мэфэхьаблэ ихэхъоныгъэхэр
Мы мафэм ехъулIэу Мэфэхьаблэ IэкIыб къэрал зэфэшъхьаф­хэм къарыкIыжьыгъэ тилъэп­къэгъу 207-рэ щэпсэу, ахэр унэгъо 75-рэ мэхъу. ЗэкIэмкIи псэупIэ 75-рэ ыкIи унэ ныкъошIэу 4-рэ къуаджэм дэт. 2024-рэ илъэсым Абдуллахь Кавкази ыкIи Имер Абай яунагъохэр унакIэу афашIыгъэхэм ачIэхьа­жьыгъэх.
Къуаджэм зеушъомбгъу, псэо­лъакIэхэр дашIыхьэ, IэзапIэ дэт, спорт ыкIи кIэлэцIыкIу площадкэхэр агъэпсыгъ, чъыг цIыкIу­хэр агъэтIысхьагъэх, псырыкIуапIэм ишIын аухыгъ.
Пэнэхэс
2012-рэ илъэсым къыщыу­благъэу общественностым ыкIи муниципальнэ къулыкъухэм АР-м и ЛIышъхьэ яIэпыIэгъоу Шам къикIыжьыгъэ тилъэпкъэгъухэр Афыпсыпэ къоджэ псэу­пIэм къэкощыжьынхэмкIэ шIушIэ проектым Iоф ешIэ. Тэхъутэ­мыкъое район администрацием къызэритыгъэмкIэ, 2024-рэ илъэсым бэдзэогъум и 15-м ехъулIэу Шам къикIыжьыгъэ унэгъо 40, нэбгыри 145-рэ хъу­хэу, районым щэпсэу.
Шам къикIыжьыгъэхэу Адыге­ир псэупIэкIэ къыхэзыхыгъэхэм къуаджэу Пэнэхэс унэхэр ща­шIынхэм фэшI чIыгу Iахь 41-рэ аратыгъ. ШIушIакIохэр ыкIи общественнэ организациехэм ялIыкIохэр ахэм адэIэпыIэх. ПсэупIэ 33-рэ ашIи чIэхьажьыгъэх, уни 6 ныкъошIэу къэнагъ. Ащ нэмыкIэу унэгъуи 4-мэ псэу­пIэхэр зэрагъэгъотыгъэх. Тэхъутэмыкъое районым ит гурыт еджапIэхэм кIэлэцIыкIу 16 ащеджэ: Пэнэхэс — 15, Афыпсыпэ — 1. КIэлэцIыкIухэр ялэгъухэм дэгъоу агурэIох, кружокхэм, спортивнэ секциехэм макIох, Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэм ахэлажьэх. Сабыитф кIэлэцIыкIу IыгъыпIэм макIо.
Нахьыжъхэм ащыщхэм Тэхъу­тэмыкъое районым Iоф щашIэ. Ахэр юристых, врачых, инжене­рых, псэолъэшIых, кIэлэ­егъа­джэх, дэкIо-бзакIох, нэмыкIых.
ТапэкIи программэм шIуагъэ къытэу гъэфедэгъэным, шъо­лъыр бэдзэрым ищыкIэгъэ спе­циалистхэр къегъэблэгъэгъэнхэм, IофшIэпIэ чIыпIэхэр ягъэ­гъо­тыгъэнхэм афытегъэпсыхьэгъэ IофшIэныр лъагъэкIотэщт.
КIАРЭ Фатим.