Адыгеим щытырихыгъ
Башкортостан щызэлъашIэрэ сурэттех ныбжьыкIэу Ляйсан Невметулинар Адыгэ Республикэм ихьакIагъ, «Лъэпкъ дэхагъэм икъежьапI» зыфиIорэ проектэу сурэттехыным епхыгъэр тишъолъыр щигъэцэкIагъ.
IэпэIасэм зэрэхигъэунэфыкIыгъэмкIэ, къалэу Кумертау имэрэу Олег Астаховыр проектым игъэцэкIэнкIэ IэпыIэгъу къыфэхъугъ. IэпэIасэм тэри гущыIэгъу тыфэхъугъ.
Сурэттех ныбжьыкIэм къызэрэтфиIотагъэмкIэ, тхьамафэм Адыгеим нэIуасэ зыфишIыгъ, имузейхэр, и Сурэт къэгъэлъэгъуапIэ, ичIыопс дахэ инэрылъэгъугъэх. Iофтхьабзэм къыдыхэлъытагъэу адыгэ бзылъфыгъэ шъуашэм итарихъ зэригъэшIагъ.
— ИлъэсиплI хъугъэу сурэттехыным сызIэпищагъэу Урысыем лъэпкъ зэфэшъхьафэу исхэм ябзылъфыгъэ дахэхэм сурэт атесэхы, къалэу Кумертау имузейхэм къэгъэлъэгъонхэр ащызэхэсэщэх. «Истоки национальной красоты» зыфиIорэ проектым лъэпкъ 13-мэ ябзылъфыгъэхэм лъэпкъ шъуашэхэр ащыгъэу хэхьагъ. Адыгеир я 14-рэ хъугъэ. Адыгэ бзылъфыгъэ шъуашэм идэхагъэ сиумэхъыгъ, дышъэидагъэр лъэпкъ искусствэу зэрэщытыр хэзгъэунэфыкIыгъ. КъокIыпIэм щыпсэурэ лъэпкъхэм яискусствэкIэ Къэралыгъо музеим и Къутамэрэ АР-м и Лъэпкъ музейрэ ащыслъэгъугъэ шъуашэхэр дэхэ дэдэх. Музеим ипащэу ШъэуапцIэкъо Аминэт лъэшэу сыфэраз, къысэмызэщэу силъэIухэр къысфигъэцэкIагъ. Джырэ адыгэ модельерхэм яIэшIагъэхэр зэзгъэлъэгъугъэх ыкIи
ахэр къыздэлэжьэнхэу сялъэIугъ. Проект хьалэмэт зэдэдгъэцэкIагъ, — къеIуатэ Ляйсан Невметулинам.
Удмурти, къэзэкъи, ермэли, къэндзали, чэчэни, ингуши, дагъыстани, нэмыкI лъэпкъхэми ябзылъфыгъэхэм ядэхагъэ къизыгъэлъэгъукIыгъэ, ижъырэ адыгэ шъуашэхэр непэрэ мафэхэм ащыгъхэу ары IэпэIасэм сурэтэу тырихырэр.
— Ляйсан игухэлъ тызыщегъэгъуазэм, тигуапэу тыпэгъокIыгъ. ШъхьэкIэфэныгъэ, зыкIыныгъэ, Iэдэбныгъэ, дэхагъэ зыпхырыщыгъэ Iофтхьабзэр тшIогъэшIэгъон хъугъэ. Ижъырэ саер адыгэ бзылъфыгъэ ныбжьыкIэмэ ащыгъэу ащ атырихыгъ. Лъэпкъ пэпчъ шъуашэм къахегъэщы. Шэн-хэбзэ дахэу тиIэхэр къизыгъэлъэгъукIырэ бзылъфыгъэ шъуашэхэр тиIэпэIасэхэм къагъэлъэгъуагъ. Урысыем лъэпкъэу исым пэпчъ ибзылъфыгъэхэр зэрэдахэр проектым къеушыхьаты, — къыIуагъ ШъэуапцIэкъо Аминэт.
— Лъэпкъ зэфэшъхьафхэм азыфагу зэгурыIоныгъэ илъынымкIэ культурэм мэхьанэ ин зэриIэр мы проектым къыщызгурыIуагъ. Адыгэ шъуашэ зыщыгъ бзылъфыгъэхэм бзэ къадэзгъотыгъ. Адыгэ лъэпкъым итарихъ шъуашэм чIыпIэ хэхыгъэ зэрэщиубытырэр пкъыгъуабэмэ къахэщы. Лъэпкъ тамыгъэхэр, тхыпхъэхэр ахэм ахэолъэгъукIы, шэн-хабзэхэм, намысым якъэухъумэн мэхьанэу аритыщтыгъэм янэпэеплъых, — еIо Ляйсан.
Лъэпкъ музеим ихьакIэщ сурэтхэр щытырахыгъэх. Модельерхэу Мыгу Рузанэ, Акъущ Фатимэ, Хъурэнэ Азэ ясэе дыгъэхэр проектым хэхьагъэх.
— Адыгэ саер тарихъым иухъумакIоу, лъэпкъым ыцIэ зыIэтырэ шъуашэу сэлъытэ. СызIукIэгъэ лъэпкъыбэмэ яшъуашэхэр зэфэшъхьафых, дахэх, адыгэ шъуашэр лъэшэу сыгу рихьыгъ, апэрэу зыщыслъагъ. Адыгэ саер зыщызылъэрэр ыкIи ар къызэкIурэр пшъэшъэ ныбжьыкIэр арэу къысаIуагъ. Саем хэшIыхьэгъэ дышъэидагъэм итамыгъэ пэпчъ мэхьанэ горэ иIэу къысфаIотагъ. Лъэпкъ щыгъыным иIахь шъхьаIэу адыгэ паIор зэрэщытыр къызгурыIуагъ. Бзылъфыгъэ паIом илъэпIэгъэ-дэхагъэ зэрашырэр ар зыщыгъым инэхъой Iэдэбэу хэлъыр ары. IэпэIасэхэм ягулъытэ зынэсырэр умыгъэшIэгъон плъэкIырэп. Зэманхэм къахэхыгъэ тарихъ хъугъэ-шIагъэхэр яIэубытыпIэхэу лъэпкъыр зэрыгъозэщт искусствэ лъагэм хэхьэрэ IэшIагъэхэр аIапэхэм къапэкIых. Адыгэхэм анапэ зэрэдахэр шъуашэхэм къыраIотыкIы, — хигъэунэфыкIыгъ Ляйсан.
Лъэпшъыкъо Фатим.