Дышъэ ордэунэм шэф осты­гъэхэр къыщэблэх. Бысымгуащэм пшысэр къыIотэнэу хьазыр. ИлъэсыкIэм итамыгъэ зэпэшIэтэу къэлыды.

СыдигъокIи мы гъэлъэгъуапIэр хьа­лэмэт, ау илъэс зэблэкIыгъо уахътэм нурэр щэлъэшы, жьыми мэфэкIымэ къы­хэу. Еутых Асе зыIудгъэкIэныр, иилъэ­сыкIэ тамыгъэ зэдгъэлъэгъуныр, инэ­нэжъэу Къадырхъан ипшысэ тедэ­Iуныр — ар мы мафэхэм яхабз.
«Блэм ыцIэ адыгэхэм къыраIощтыгъэп, игугъу ашIымэ, «кIэкIахь» аIо­щтыгъ. Блэр уукIынри шIоп. Ар уадэжь къэкIуа­гъэмэ къэбар къыпфихьыгъэшъ ары нахь, къыптебэнэн ыгу хэлъэп. Щагум къыдэцIэнлъагъэми, унэм къипшыхьа­гъэми, ащ лые рамыхэу, къаубытыти, чIыопсым хатIупщыхьажьыщтыгъ», — къырегъажьэ Асе 2025-м итамыгъэ псэушъхьэ къытегущыIэнэу.
Псэушъхьэхэр ежьым иныбджэгъух тIон. ТыжьынашIэм нахь пэблагъэу къы­хихыгъэр скифхэм язэман дышъэм, тыжьыным ахашIыкIыщтыгъэ пкъыгъохэм яшIыкI. ЗэрэтшIэрэмкIэ, ахэм псэу­шъ­хьэхэр къябэкIых. Аслъанхэр, къэплъан­хэр, мэзчэтыухэр, бзыухэр Асе иIэры­шIыгъэхэм ахэплъэгъощтых. Мэзым хэс хьэкIэ-къуакIэхэр зэкIэ Дышъэ ордэунэм ипчъэIупэ къыщырагъажьэшъ, «къыппэгъокIых», пшысэм ухащэ. Мыщ фэдэу сурэтышIхэм, шъошэдхэм, тыжьынашIэхэм псэушъхьэхэр агъэфедэныр яIэ­пэIэсэныгъэ изы лъэныкъу. Блэр пштэмэ, дунаим цIэ щызиIэ ювелирхэми ашIырэ пкъыгъохэм ахэт.
«Сэ сыдигъокIи зэманыжъхэм къа­хэкIыгъэ пкъыгъохэр сыушэтынхэр си­кIас. Ахэр зышIыгъэхэм сыд ягупшысакIэ зыфэдагъэр? ГущыIэм пае, блэ теплъэ иIэу археологхэм пкъыгъуабэ ти­чIыналъэ къыщагъотыгъ. ГъэшIэгъоныр, хъулъфыгъэ бэнхэм ахэр нахь къябэкIых. Ащ пае зэфэхьысыжьэу сшIырэр — блэм къупшъхьэ хэлъэп ныIа, къыз­хэмыпшын чIыпIэ щыIэп. ЧIыпIэ къин ифагъэхэми, ежьхэми джащ фэдэу хэ­кIы­пIэ къагъотынэу лIыхэр фэягъэх. А пкъыгъохэр зызкIыпалъхьэрэм сэ а мэ­хьанэр хэсэ­лъагъо», — къыхегъэщы IэпэIасэм.
Еутых Асе инэнэжъхэм алъапсэ исэу къэтэджыгъ, ахэм язекIокIэ-шIыкIэхэр щыгъупшэхэрэп. Къошыным щэу итыр унэ пчъэIупэм, псыхъо нэпкъым IуакIэуи ылъэгъугъ, чэур ащкIэ къагъэтхъыхьэуи къыхэкIыщтыгъ. IурыIупчъэм фэдэу «Лащын, узэрэхъупхъэри тэшIэ, тэри ты­къыогоощтэп, ори уиягъэ къытэмыгъэкI» аIозэ, щэкIэ чIыгур агъэшъокIыщтыгъ.
«Сыда Лащын зыкIыфагъазэщтыгъэр?» — теупчIы тшIогъэшIэгъонэу IэпэIасэм.
«Синэнэжъэу Къадырхъан ипшысэхэм ахэтыгъ ащ икъэбар. Пшъэшъэ дахэу, IорышIэу, гукIэгъушIэу Лащын щытыгъ, ау янэнэпIосым ар фэлъэгъущтыгъэп. Джынэ кIуачIэкIэ ыушхъухьи, мафэрэ блэу, чэщырэ пшъашъэ хъужьэу щы­тыгъ. Ау Мэзытхьэм ишIуагъэ къыригъэкIи Iэзэн амалхэм афигъэсагъ. Лащынэ мызекIошъурэ кIэлэ ныбжьыкIэу Къэзаныкъо ылъакъо тыригъэуцожьы­гъагъ. ЦIыфым IэпыIэгъу зы­фэхъум, шхъухьэу телъыри Лащынэ текIыжьыгъагъ», — пшысэр зыдэт тхылъыр къегъэлъагъо Еутых Асе. ИлъэсыкIэ тамыгъэм ар сыдигъокIи игъус.
Адыгэ лъэпкъым шIуагъэ езыгъэкIырэ псэушъхьэх Асе ышIыхэрэр. Ахэр нэгу­шIох, гохьых. «Блэри сыдэу даха» пIонэу чIыпIэ урегъэуцо. ИлъэсыкIэ тамыгъэр Асе Iэлъынэу, пшъэрылъэу, Iэ­хъоу ­ышIыгъ. Блашъхьэм танджыр тес, къыо­нэкIаорэм фэд, иягъэ къызэрэуимыгъэ­кIыщтыр пшIошъ егъэхъу.
Китай мэфэпчъымкIэ 2025-рэ илъэсыр блэм иилъэ­сэу зэрэщытым елъытыгъэу, инэшанэу къыхагъэщырэр акъылыгъэр, гупшысэныгъэр, мыгузэжъоныгъэр ары. ЕтIани блэм ышъо зэблехъуба, арышъ, гъогукIэхэр къызэ­Iуихыщтых.
Еутых Аси ихъохъу зэхъокIыныгъэ­шIухэм афэгъэхьыгъ: «Адыгэмэ «ГущыIэ дахэм блэр гъуанэм къырещы» аIо. Арышъ, узэмызэгъын щыIэп зафэу, дахэу узэфыщытмэ. Тиреспубликэ илъ рэхьатныгъэр мыукъоу, тикъэралыгъо зыхэт гумэкIыгъохэм ахэкIыжьэу, тызы­гъэгу­шIощт илъэсэу 2025-р тфэхъунэу сэ­лъаIо».
ТIэшъу Светлан.