2024-рэ илъэсым, чъэпыогъум бзэджашIэхэм пшъэдэкIыжь ягъэхьы­гъэнымкIэ федеральнэ къулыкъум и ГъэIорышIапIэу Адыгэ Респуб­ликэм щыIэм ипащэу агъэнэфагъ хэгъэгу кIоцI къулыкъум иподпол­ковникэу Мерген Тубитовыр. Ар уголовнэ-гъэцэкIэкIо системэм иофицер, IэпэIэсэныгъэшхо зыIэкIэлъ къулыкъушI.

Ащ къызэриIотагъэмкIэ, ялIа­къокIэ дзэкъулыкъушIэ ыкIи хэбзэухъумэкIо къулыкъушIэ яIагъэп. Ятэу Алексей Оренбург хэкум ит къоджэ псэупIэу Саратовкэм механизаторэу Iоф щишIагъ, янэу Зулейха кIэлэцIыкIу IыгъыпIэм щылэ­жьагъ.
— Сятэжъэу Керей Тубитовыр гвардием ирядовоеу Хэ­гъэгу зэошхом илъэхъан Лу­ганщинэм щызэуагъ, 1945-рэ илъэсым щылэ мазэм псыхъоу Одер зэпырыкIыхэ зэхъум лIыблэнагъэу зэрихьагъэм фэшI медалэу «За отвагу» къыфа­гъэшъошагъ, тIогъогогъо уIагъэ тещагъэ хъугъэ. Бэу къыIоныр икIэсагъэп, ау тэркIэ ренэу щысэтехыпIэу щытыгъ. КазахыцIэу «Мергеным» къикIырэр «щэрыон Iаз», — къыIуагъ ащ.
Мерген илэгъухэм афэдэу спортым пылъыгъ, атлетикэ псынкIэмкIэ зэнэкъокъухэм ахэлажьэщтыгъ. Иныбджэгъу игъусэу гу тыришIыхьи, Уры­сыем юстициемкIэ и Минис­терствэ июридическэ институтэу Самара дэтым чIэхьан гухэлъ ышIыгъ.
— СинэIуасэхэм, синыбджэгъухэм ыкIи сиIахьылхэм тэ­мэтелъ зытелъ щыгъын ахэтыгъэп, ащ къыхэкIэу уголовнэ-­гъэцэкIэкIо системэм иIофшIэн сыщыгъуазэщтыгъэп. Апшъэрэ еджапIэм сызычIэхьагъэм иапэ­рэ мафэ къыщыублагъэу ыкIи курсант сызэхъуми физическэу ухьазырыныгъэ дэгъу сIэкIэ­лъыгъ. КурсымкIэ офицерэу тиIэгъэ командирым ивзводэу Александр Суматохиныр шIу-
кIэ сыгу къэкIыжьы. Пчэдыжь къэс ныбжьыкIэхэм тигъусэу ащ къыд­дичъыхьэщтыгъ. «Делай как я!» къытиIощтыгъ. А лъагъом сытетэу сырэкIо, лъэшэу ащ сыфэраз, — еIо Мерген Тубитовым.
Ны-тыхэр якIалэ рыгушхощтыгъэх, ежьыри зыщыгушIу­кIыжьыщтыгъ курсант зэрэхъугъэм фэшI.
Самарэ дэт институтым икурсант практикэ ыхьынэу бзэ­джэшIагъэ зезыхьагъэхэм пшъэ­дэкIыжь зыщарагъэхьырэ уч­реждением загъакIом, хьапсыр къыухъумэнэу къэрэгъулэу зы­плъыхьапIэм тырагъэуцуагъ. ОшIэ-дэмышIэ мэкъэгъэ­Iур къы­зыханэкIэ, хьапсым иIо­­фышIэ-
хэм ягъусэу къулыкъум ишъэф­хэм защигъэгъуазэщтыгъ.
— ЯтIонэрэ курсым сисэу практикэ сызагъакIом, мазэрэ щынэгъончъэнымкIэ къулыкъу­шIэу Iоф сшIагъэ, хьапсым чIэс­­хэм салъыплъэщтыгъ. Ахэм екIолIэкIэ тэрэз къафэгъоты­гъэным пае психологиемкIэ шIэныгъэу зэзгъэгъотыгъэр згъэ­федэн фаеу хъугъэ, — еIо Мерген.
Институтым ащ щыдеджагъэх зэрэ Урысыеу къарыкIыгъэ пшъашъэхэр ыкIи кIалэхэр. Ахэм непэ къызнэсыгъэм зэпхыныгъэ адыриI, ащыщыбэм бзэджэшIагъэ зезыхьагъэхэм пшъэдэкIыжь зыщарагъэхьырэ учреждениехэм пэщэ IэнатIэхэр ащагъэцакIэх.
— Сэнэхьатэу «Охрана и конвоирование» зыфиIорэр ары сызфеджагъэр, арэу щытми, следственнэ изоляторым иопер­уполномоченнэу сагъэкIуагъ, — къыIуагъ офицерым.
НыбжьыкIэ оперативникэу Тубитовым уголовнэ-гъэцэкIэкIо системэм икафедрэ иофицерыцIэр къыгъэшъыпкъэжьыгъ, ащ ыуж илъэсищ тешIагъэу следственнэ изоляторым истаршэ уполномоченнэ ашIыгъ. Ащ тIэкIурэ Iоф щишIагъэу къалэу Соль-Илецк мэпсэуфэхэ пшъэ­дэ­кIыжь зыщарагъэхьырэ хэу­шъ­хьафыкIыгъэ хьапсэу «Черный дельфин» зыфиIорэм иопе­­ративнэ отдел пащэ фа­шIыгъ.
— Шъыпкъэу пIощтмэ, Iоф­шIэнри сызхэт цIыфхэри къиныгъэх. Арэу щытми, офицерым хэлъын фэе шэныр сиIэубытыпIэу къиныгъо пстэуми сапэшIуе­кIон слъэкIыгъ. ЩынэгъончъэнымкIэ ыкIи оперативнэ IофшIэнымкIэ хьапсым ипащэ игуадзэу «Черный дельфиным» къулы­къур щысхьыгъ, нэужым, 2019-рэ илъэсым, нэмыкI хьапсэу пхъашэу зыщагъэпщынэхэрэм пащэ сыфашIыгъ. Сыд фэдэрэ IэнатIэ къысапэсыгъэми, сы­къызэкIэкIуагъэп, тыди IофшIэныр щыхьылъ, арэу щытми, къиным упэшIуекIон олъэкIы. БзэджэшIагъэ зезыхьагъэхэм пшъэдэкIыжь зыщарагъэхьырэ хьапсэу Пермскэ краим итым пэщэныгъэ дызесхьанэу къы­зысаIом, къызгурыIощтыгъ Iоф­шIэнышхоу сапэ илъыр зы-
фэдэр ыкIи зэрэсфэгъэцэкIэщтым сицыхьэ телъыгъ. Апшъэ­рэ еджа­пIэу сызыщеджагъэм шIэныгъэу къыситыгъэр лъэшэу къысшъхьэпагъ.
Урысыем бзэджэшIагъэ зезыхьагъэхэм пшъэдэкIыжь ягъэ­хьыгъэнымкIэ къулыкъум ипащэ иунашъокIэ 2022-рэ илъэсым Адыгеим къагъэкIуагъ ФСИН-м ишъолъыр гъэIорышIапIэ ипащэ игуадзэу. Оперативнэ къулы­къум, щынэгъончъэнымкIэ подразделением, хэушъхьафыкIы-
гъэ учетым ыкIи дзэ подраз­делениеу «Кондорым» пэщэ­ныгъэ адызэрихьэщтыгъ.
— IэнатIэр къызысатым, Адыгеир зыдэщыIэр сымышIэу картэмкIэ сылъыхъугъ. ИлъэситIу хъугъэшъ сыкъызыкIуа­гъэр республикэр лъэшэу сыгу рехьы. IофшIапIэр, анахьэу узыщы­псэурэ чIыпIэр зэблэпхъуныр, псынкIагъоп. Арэу щытми, уесэжьы. ЧIыопсыри, цIыфэу мыщ щыпсэухэрэри сыгу рехьых, — еIо тигущыIгъу.
Адыгеим щыIэ къулыкъум пэщэныгъэ дызезыхьэщтыгъэ Виталий Перхорович иIэнатIэкIэ зылъагъэкIуатэм, Мерген Тубитовыр ащ ычIыпIэ рагъэхьагъ.
2024-рэ илъэсым, гъэтхапэм хэгъэгу кIоцI къулыкъум иподполковникэу Мерген Тубито-
вым Урысыем и Президентэу В. Путиным икъэралыгъо тын лъапIэу «Хэгъэгум ыпашъхьэ гъэхъагъэхэр зэрэщыриIэхэм пае» зыфиIоу ятIонэрэ шъуашэ зиIэ медалыр къыфагъэшъо­шагъ.
— ЧIыпIакIэ сагъакIо къэс апэ сызыщыпсэущтым сизакъоу сэкIо, нэужым мэзэ заулэ те­шIагъэу сиунагъо, сишъхьэгъусэ ыкIи сабыйхэр къэсэщэжьы. Адыгеим ягуапэу ахэр къэкIуа­гъэх, агу рехьы, — еIо офицерым.
IофшIэн къинэу ыкIи пшъэ­дэкIыжь зыпылъ IэнатIэу ыгъэцакIэрэм емылъытыгъэу, офицерым иунагъо уахътэ къы­фегъоты, шIуагъэ къытэу ахэм задегъэпсэфы.
— Сисабыйхэм сэнэхьатэу къыхахыщтымкIэ пэрыохъу са­фэхъурэп ыкIи сахэгущыIэрэп. Ау сэшIэ ахэмкIэ щысэтехыпIэу сызэрэщытыр, кIэлэ къызэрыкIоу къоджэ псэупIэу Саратовкэм къикIи, республикэ гъэ­IорышIапIэм пащэ фэхъугъэ офи­церым гъогоу къыкIугъэр къагурыIоу сэгугъэ. Пшъэрылъ шъхьаIэу сиIэр офицер гъогоу къыхэсхыгъэм сырыкIозэ, Хэгъэгум сыфэшъыпкъэу къулыкъу схьыныр ары.