Адыгэ литературэр зие лъэпкъым гопчынэу щымытэу, ащ дэлъэбакъо: тиблэкIыгъэ чыжьи, тинепэрэ мэфакIи, тикъэкIощти зэфэдэу ыгъэунэфыным, къыриIотыкIыным ыкIуачIэ тырегуащэ.

НэмыкI лъэпкъ литературэхэу лъэпсэшхо зиIэхэм ялъытыгъэмэ, адыгэ литературэр ныбжьыкI джыри, адыгэ тха­кIохэм я Союз зызэхащагъэр илъэс 90-рэ хъугъэ къодый. Ау ащ емылъытыгъэу, тилъэпкъ литературэ жанрэ зэфэшъхьафхэмкIэ лъэбэкъушIухэр зэришIыгъэм гушхуагъэ къытхелъхьэ. Ли­тературэм иублэпIэ-егъэжьапIэ щытыгъэ тхакIохэу КIэрэщэ Тембот, Хьаткъо Ахь­мэд, Цэй Ибрахьимэ, ахэм нэужым къагоуцуагъэхэу Пэрэныкъо Мурат, Кэ­стэнэ-Дмитрий, лъэпкъым къыхэкIыгъэ IорIотэкIо-усэкIошхоу Теуцожь Цыгъо, Еутых Аскэр, Натхъо Долэтхъан, Лъэустэн Юсыф, ЯхъулIэ Сэфэр, нэмыкIхэми творческэ гупшысэр лэжьыгъэнымкIэ Iофышхо ашIагъ. Мы лъэгъо дахэр уахътэм готхэу нэмыкI ныбжьхэм арыт титхакIохэм, усакIохэм лъагъэкIотагъ. Адыгэхэм лъэшэу тырэгушхо усэкIо-­тхэ­кIошхоу, къэралыгъо щытхъуцIабэр къыз­фагъэшъошагъэу, Урысыем IофшIэнымкIэ и ЛIыхъужъэу МэщбэшIэ Исхьакъ.

Гупшысэр уиIусэу ущыIэныр псынкIэ Iофэп, ар тхьэтын лъапI; мы гъогум ныбжь зэфэшъхьафхэм арыт тхакIохэр зэкIэлъыкIоу рыкIуагъэх ыкIи рэкIох.
Илитературэ гъогу
Адыгэ литературэр ыкIи бзылъфы­гъэм ащ чIыпIэу щыриIэр ары мы тхыгъэр зыфэгъэхьыгъэр. ТапэкIэ литературэм зы бзылъфыгъэ закъоу Натхъо Долэтхъан хэтыгъ. Джырэ уахътэм ахэм япчъа­гъэ хэпшIыкIэу хэхъуагъ: Емыж МулиIэт, Ергъукъо-ЩэшIэ Щамсэт, Хъу­нэго Нурет (щыIэжьхэп); Гъыщ Рахьмэт, ГутIэ Санят, Хъунэго Саид, Мам­рыкъо Фатим, Пэрэныкъо Роз, нэ­мыкIхэри.
Мы литературэ лъагъом тетхэм ащыщ Мамрыкъо Фатимэ.
Мэлылъфэгъум и 12-м, 1970-рэ илъэ­сым ар Шэуджэн районым ит къуаджэу Пщыжъхьаблэ къыщыхъугъ. 1994-рэ илъэсым Адыгэ къэралыгъо университе­тым филологиемкIэ ифакультет, 1997-м АКъУ-м хэт аспирантурэр литературоведениемкIэ къыухыгъэх.
1986-рэ илъэсым итхэн ригъэжьагъ ыкIи къыхиутыхэ хъугъэ. Фатимэ тхэныр усэхэмкIэ ыублэгъагъ, ахэр Адыгэ радиомкIэ къатыщтыгъэх, «Адыгэ макъэм» ыкIи журналэу «Зэкъошныгъэм» къащыхиутыщтыгъэх.

Фатимэ иапэрэ тхылъэу лирическэ повестьхэр къыздэхьагъэр «Жьым къы­лъэсрэ джэуап» ышъхьэу 1994-рэ илъэ­сым къыдэкIыгъ. Ащ пшъэшъэ ныбжьыкIэм идунэелъэгъукIэ, итворческэ гу­пшы­­сэ зынэсырэр къыщылъэгъуагъ. ЗэхэшIэ блэрхэмкIэ зыгу хъытэгъэ тха­кIом иапэрэ тхылъ къызыдэкIыгъэр мыгъэ илъэс 30 мэхъу. Уахътэ тешIагъэр умышIэнэу щыIэныгъэ гузэхэшIэ мыухыжьыр ащыгъэунэфыгъэу, ныбжьыкIэгум щыIэныгъэм зыкъызэрэщигъотэу, зэрэхэуцорэр къыраIотыкIэу, психологизмагъэр къябэкIэу гъэпсыгъэх.
Мыщ дэжьым къыхэзгъахъомэ сшIои­гъу Мамрыкъо Фатимэ усэкIо гъэ­шIэ­гъонэу, чыжьэу плъэу, куоу гукIэ чIэIабэу зэрэтхэрэр. Ащ икъэлэмыпэ къычIэ­кIыгъэх усэ сборникхэу «ЛIэ­шIэгъу цакIэм», «Тыгъэ бзыум ичэзыу». Фатимэ исатырэ пэпчъкIэ узфекъудыи, зыхэт дунэе гъэшIэгъоным ухищэныр фызэшIокIы, иадыгабзи къабзэ, бай, къыIорэр къыплъигъэIэсырэ къодыер армырэу, хэтынэпагъэр тхыгъэмкIэ къыпфызэхифыныр фызэшIокIы, «усэкIо икъугъ» зыфаIорэмэ ащыщ. ЫшIэрэм емыпцIыжьэу, исатырхэм шъыпкъэгъэ-нэ­фагъэр ахэхъытагъ, ахэмкIэ гъашIэм ынэгу къырехы, тегъашIэ ащ тхъагъоу ыкIи къиныгъоу хэлъыр.
Тхыдэхэр
«Жьым къылъэсрэ джэуап» зэреджагъэр авторыр иапэрэ лирическэ тхылъ. Мыщ къыдэхьагъэх «МэшIуитIум азфагу», «Жьыбгъэм къылъэсыгъэ джэмакъэр» ыкIи «ГукIэгъу зан» зыфиIорэ рассказхэр. НыбжьыкIэгум итIэмыгъо-дэхэгъум къыфэкIорэ шIулъэгъу къэбзэ лъэ­шым итемэ мыхэм къащиIотыкIыгъ: «шIу зылъэгъурэр плъэжьрэп ыкIи шхэ­жьырэп» зэраIоу, мыхэм ахэт героинем ыгукIэ зэпищэчэу, гъэпсэфыгъо езы­мыгъэгъотырэр гъэтхэ мафэм и Тыгъэ джэгулэу шIулъэгъу къежьэгъакIэр ары. Рассказхэм агупчэ итыр пшъэшъэ ныбжьыкIэ Iушэу, тхылъыр зикIасэу, шIэныгъэм кIэгушIоу лъыкIорэр ары; апэрэ рассказым ар Мэрьем зэрэхэтыр, ятIо­нэрэм — Тыркуем яунагъокIэ щыпсэурэ адыгэ кIалэу Азгюр ашыкъ зыфэхъугъэ Асиет. НыбжьыкIитIур зэрэзэрэ­лъэгъоу, бэшIагъэу зэрэшIэщтыгъэхэу, агухэр зэ­фэ­кIуагъэу, жьэу къепщэрэри, псэу зашъохэрэри, ошъо шхъонтIабзэри ашIофэбагъ, ашIоIэшIугъ, ашIодэхагъ, ныб­жьыкIитIур, зыдамышIэжьэу шIу­лъэгъу кIапсэм къыщышъощтыгъэх.., пIалъэ зэфашIы мэзихкIэ Азгюр хэкужъым Асиет дэжь къыгъэзэжьынэу, зы гъогу зэдытехьанхэу… Ау Тхьэм аущтэу ымыу­хэсыгъагъэу къычIэкIын, мэзихыр темыкIызэ, кIалэр зыкIожьыгъэ ужым, Асиет идунай ыхъожьыгъ.., хъугъэ-шIэгъэ тхьа­мыкIагъом ныбжьыкIитIур зэкIэри­чыгъ. Сыдэу пшIына?! Зыфэдэ мыхъурэ щыIэп. Ау авторыр пстэуми къытэу­шъыирэм фэд: «Шъуфэсакъ зынахь лъапIэ щымыIэ шIулъэгъум, ар гъоты­гъошIоп ыкIи зехьэгъошIоп…». «Джары «насыпыр — нэ­гъэупIэпIэгъу» зыкIаIуагъэри» пIозэ, укъызхэшхъожьы.
«ГукIэгъу къин» зыфиIорэри пшъа­шъэм ишIулъэгъу пкIэшъэтакъокIэ зэлъыпкIагъ. БгъэшIагъорэр Фатимэ фэIэпкIэ-лъэпкIэ дэдэу итхыдэ пэпчъ сюжетыр ащигъэ­чэрэгъоу зэрэкIищырэр, гулъэчIэ зэха­шIэхэр ныбжьи къызэрэпщымыхъугъэхэу узыIэтэу, узыгъэчэфэу, узыфызэу — шIулъэгъур зэрэмэшIошхор, етIанэ, пшIои­гъуагъэр къызыбдэхъукIэ, икIэрыкIэу укъэ­хъужьыгъэу ощ фэдэ цIыфыбэм укъы­зэрахэуцожьырэр ары.
Непэ тыгъэпс, неущ ощхышху; дунаим хэлъ зэпыщытыныгъэхэр гъашIэми щыпхырэкIых. Щэч хэлъэп, «Жьым къы­лъэсрэ джэуап» зыфиIорэм (анахьэу убзылъфыгъэмэ) бэ гупшысэу къыгъэущырэр, узэригъэгупшысэрэр, а зэкIэ — гъашIэ.
Дзэукъожь Нуриет.