Къуаджэу Хьалъэкъуае культурэм и УнакIэу ща­шIыгъэм апэрэ Iоф­тхьабзэ щызэхащагъ, ар ным и Мафэ фэгъэхьы­гъагъ.

КъоджэдэсхэмкIэ ар мэфэ­кIышхуагъ, илъэс пчъагъэм зэ­жэгъэхэ псэуалъэр къызэIуа­хыгъ.
Лъэпкъ проектэу «Культурэм» ифедеральнэ проектэу «Культур­ная среда» зыфиIорэм къыды­хэлъытагъэу гъэрекIо мэзэе ма­зэм псэуалъэм ишIын аублэгъагъ. IофшIэнхэр зэрифэшъуа­шэу агъэцэкIагъэх, охътэ кIэ­кIым къыкIоцI, пIалъэу къафагъэуцугъэм нахь шIэхэу, ар аухыгъ ыкIи къызэIуахыгъ.
Культурэм и Унэу къуаджэм дэтыгъэр жъы зэрэхъугъэм къы­хэкIэу 2005-рэ илъэсым ар Iуа­хыжьыгъагъ. Ащ ыуж чIыпIэ зэфэшъхьафхэм Iоф ащашIэу хъугъэ, къуаджэм дэтыгъэ еджэпIэжъым аужырэ илъэсхэм щы­лэжьагъэх. ЗэкIэмкIи кабинетищ ныIэп яIагъэр, кружок зэфэшъхьафхэм кIэлэеджакIохэр къякIуалIэщтыгъэх, ау сэнаущыгъэу ахэлъыр къызыщагъэлъэгъон чIыпIэ икъу фэдизэу щыIа­гъэп, сценэ хэтыгъэп, гурыт еджапIэм зэзэгъыныгъэ дашIызэ къэгъэлъэгъонхэр щызэхащэщтыгъэх. Адыгэкъалэ дэт культурэм и Унэ епхыгъэхэу джащ щыкIорэ Iофтхьабзэхэм чанэу ахэлажьэщтыгъэх.
— Бэрэ тежагъ мыщ фэдэ псэуалъэ тиIэным, — еIо культурэм и Унэ ипащэ игуадзэу МэщфэшIу Эммэ. — Аужырэ шапхъэхэм адиштэрэ псэуалъэм амалыкIэхэр къытитыгъэх, джы Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэр зэ­хэтщэнхэ тэлъэкIы. Ным и Мафэ анахь мэфэкI шъхьаIэхэм ащыщ­ти, апэрэ къэгъэлъэгъоныр ащ фэгъэхьыгъагъ. Къоджэдэсхэри ягуапэу къекIолIагъэх.
Лъэпкъ культурэм и Гупчэ иартистхэу Устэкъо Нухьэ, Джа­миля, Хьэкуамэ Тимур, Быщ­тэкъо Изабеллэ, ЛIэхъусэжъ Дамир, адыгэ къашъохэмкIэ ан­самблэу «Гуфит», лъэпкъ театрэу «Лъэпэмаф», эстраднэ купэу «Нэфын» ыкIи ЛIыхъурэе Байзэт мэфэкI Iофтхьабзэм къекIолIагъэхэм афэгушIуагъэх, орэдхэр къаIуагъэх, къэшъуа­гъэх, къэгъэлъэгъонхэр къашIыгъэх.
Лъэпкъ композиторэу, Урысы­ем, Пшызэ, Адыгэ Республикэм культурэмкIэ язаслуженнэ IофышIэу КIыргъ Юрэ мэфэкIыр къыгъэбаигъ.
— Мыщ фэдэ Iофтхьабзэхэр зэхэтщэнхэ амал тиIэ зэрэхъу­гъэм лъэшэу тегъэгушхо. Джы пшъэрылъ гъэнэфагъэхэр тиIэх. ИлъэсыкIэм фэгъэхьыгъэ мэфэкIри гъэшIэгъонэу зэхэтщэн мурад тиI. Псэуалъэр гурыт еджапIэм пэмычыжьэу зэрэ­щытым къыхэкIэу кIэлэцIыкIу­хэр ягуапэу къэкIох, — къы­Iуагъ культурэм и Унэ иIофышIэу ЛIыхэсэ Иринэ.
ЗэкIэмкIи культурэм и Унэ квадрат метрэ 812-рэ мэхъу. Ащ ишIын федеральнэ, респуб­ликэ ыкIи муниципальнэ бюджетхэм къахэхыгъэ сомэ миллион 79-м ехъу пэIуагъэхьагъ. Зэрифэшъуашэу зэтырагъэпсы­хьагъ, чIэтыр зэкIэ кIэ. Нэбгырэ 250-рэ зычIэфэн ылъэкIыщт залым нэмыкIэу тхылъеджапIэм кабинетитIу иI, IофышIэхэр зы­чIэсыщтхэр, къашъохэр зыщарагъэшIэщт чIыпIэр, пшъэшъэ­жъыехэм ыкIи кIалэхэм зыщызэблахъущтыр ыкIи нэмыкIхэр хэтых. Дэгъоу къагъэфабэ. Сэ­­къатныгъэ зиIэхэр къэкIонхэм фытегъэпсыхьагъ. Щагури дахэу зэIуахыгъ, чъыг зэфэшъхьафхэр дагъэтIысхьагъэх, мы мафэхэм чъыгэе 60-м ехъу.

Культурэм и Унэ ипащэр Хъо­дэ Елен. ЗэкIэмкIи нэбгыри 7 мыщ щэлажьэ. Непэрэ мафэм ехъулIэу кружоки 4-мэ кIэлэ­еджакIохэр къякIуалIэх. ОрэдкъэIоным фэгъэзагъэр илъэс пчъагъэрэ «Жъыум» хэтыгъэ ЛIыхэсэ Ирин, художественнэ кружокыр языгъэхьырэр Мэщ­фэшIу Эмм, къэшъуакIэ языгъа­шIэрэр ЖэнэлI Щамсэт, Хъодэ Еленэ джырэ къашъохэр арегъа­шIэх. Мы уахътэм ахэм сабый 60 фэдиз къяуалIэ, ау мы пчъа­гъэр нахьыбэ хъунэу алъытэ.
Хьалъэкъуае культурэм и Унэ зэрэдашIыхьагъэмкIэ АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат зэ­рэфэразэхэр тигущыIэгъухэм къытаIуагъ. НыбжьыкIэхэм джы творчествэм ылъэныкъокIэ хэ­хъоныгъэхэр ашIынхэ алъэкIыщт, къоджэдэсхэмкIэ гуIэтыпIэ чIыпIэу, цIыф кIуапIэ хъунэу мэгугъэх.
ДЕЛЭКЪО Анет.