Хьисапым епхыгъэ апэрэ мэфэкI
Тыгъэгъазэм и 1-м апэрэу математикым и Мафэ Урысыем щыхагъэунэфыкIыгъ.
Адыгэ къэралыгъо университетым мэфэкIым епхыгъэ Iофтхьэбзэ гъэшIэгъонхэр щызэхащагъэх. Хьисап шIэныгъэм зищыIэныгъэ езыпхыгъэ кIэлэегъэджэ, кIэлэеджэкIо, студент ыкIи республикэм щыпсэурэ нэбгырэ миным ехъу ахэм къякIолIагъ.
— Непэ апэрэу тихэгъэгу математикым и Мафэ щыхэтэгъэунэфыкIы. Тиапшъэрэ еджапIэ анахь площадкэ инэу мэфэкIыр хэзыгъэунэфыкIыхэрэм ащыщ хъугъэ. Iофтхьабзэхэм къадыхэлъытэгъэ площадкэу къызэIутхыгъэхэм Кавказ хьисап гупчэм иIофышIэхэу, математик цIэрыIохэу, гъэхъэгъэшIухэр зышIыгъэхэр хэлажьэх. Ахэм ащыщ шIэныгъэхэмкIэ Урысые академием иакадемикэу Алексей Савватеевыр, хьисап институтэу В. А. Стекловым ыцIэ зыхьырэм хьисапымкIэ илабораторие ипащэу Николай Андреевыр, — къыIуагъ апшъэрэ еджапIэм иректорэу Мамый Даутэ.
МэфэкI Iофтхьабзэм къыдыхэлъытагъэу университетым хьисапым епхыгъэ площадкэ зэфэшъхьафхэр, зэнэкъокъухэр щызэхащагъэх. Унэгъо хьисап Iофтхьабзэм куп 40 хэлэжьагъ, нэужым хьисапым илъэныкъо зэфэшъхьафхэм защытегущыIэгъэхэ Iэнэ хъураем екIолIагъэх.
— Дунаим сыдигъокIи урысые хьисапым ыкIи хьисап шIэныгъэм чIыпIэ ин щаубыты. Ар лъыдгъэкIотэныр типшъэрылъ. Математикым и Мафэ хьисап закъор арэп зигугъу тшIырэр, мы шIэныгъэм тикъэралыгъо хэхъоныгъэхэр щишIынхэмкIэ лъапсэ фэхъугъэм, хэгъэгу математикхэм гъэхъагъэу яIэхэм татегущыIэ. ГущыIэм пае, профессорэу Савватеевыр лекциеу «Истоки русской математики в лицах» зыфиIорэм къеджагъ. Урысые хьисапым дэлэжьагъэхэу Леонард Эйлер, Николай Лобачевскэм, Пафнутии Чебышевым ыкIи Михаил Остроградскэм афэгъэхьыгъэу къафиIотагъ, — къыIуагъ ректорым.
Шъугу къэдгъэкIыжьын Адыгэ къэралыгъо университетыр хьисап шIэныгъэхэмкIэ къахэщырэ гупчэу зэрэщытыр ыкIи игъэхъагъэхэмкIэ Урысыем и КъыблэкIэ анахь гъэхъэгъэшIухэр иIэу къызэрахэщырэр. Илъэс къэс апшъэрэ еджапIэм хьисапым епхыгъэ проект гъэшIэгъонхэр щагъэуцух. Ахэм ащыщ «Юный математик» зыфиIоу «Орленкэм» щызэхащэрэр. Ащ нэмыкIхэу Дунэе кавказ хьисап олимпиадэр, пшъэшъэжъыехэм апае Къыблэ-Урысые хьисап олимпиадэу «Ассара», гъэмэфэ хьисап еджапIэр. Студент еджапIэу «Современная комбинаторика и теория игр» зыфиIорэм Урысыем ишъолъыр 68-мэ ыкIи хэгъэгу 17-мэ ащыщ ныбжьыкIэхэр хэлажьэх. 2018-рэ илъэсым хэгъэгумкIэ апэрэ шъолъыр хьисап гупчэ АКъУ-м къыщызэIуахыгъ. «Приоритет-2030» зыфиIорэм къыдыхэлъытагъэу стратегическэ проектэу «Математика: новый взгляд» зыфиIорэр щыIэныгъэм щыпхыращы. Мы шIэныгъэмкIэ гъэхъэгъэ инхэр зиIэ апшъэрэ еджапIэхэм Адыгэ къэралыгъо университетыр ащыщ.
Адыгэ къэралыгъо университетым ипресс-къулыкъу.