Тыгъэгъазэм и 1-м СПИД-м пэуцужьыгъэным и Дунэе мафэ хагъэунэфыкIы.

ВИЧ-инфекцием ыкIи СПИД-м алъэныкъокIэ Адыгеим Iофхэм язытет къедгъэIотагъ АР-м псау­ныгъэр къэухъумэгъэнымкIэ и Министерствэ зэпахырэ уз­хэмкIэ иштат хэмыт специалист шъхьаIэу, зэпахырэ узхэм зыщяIэзэхэрэ Адыгэ республикэ клиническэ сымэджэщым иврач шъхьаIэу Лъэустэнджэл Розэ.
— Роза, мы узыр къызэузыхэрэм япчъагъэ зыфэдизымкIэ тизэдэгущыIэгъу едгъэжьагъэмэ дэгъугъэ. ИкIыгъэ илъэсым ебгъапшэмэ, мыгъэ ар къызхагъэщыгъэр на­хьыба?
— Мы узым пэуцужьыгъэным­кIэ гъэхъагъэу щыIэхэм ямылъы­тыгъэу, зэрэдунаеу псауныгъэр къэухъумэгъэным иIофыгъо шъхьаIэхэм ВИЧ-инфекциер ащыщ. РеспубликэмкIэ Iофхэм язытет уигъэгумэкIынэу щыт, сыда пIомэ мыгъэ ар къызхагъэщыгъэхэм япчъагъэ нахьыбэ хъугъэ. 2024-рэ илъэсым шэкIогъум и 1-м ехъулIэу нэбгырэ 81-рэ атхыгъ, икIыгъэ илъэсым — 75-рэ. Мы уахътэ ВИЧ-р зиIэ нэбгырэ 888-рэ диспансер учетым хэт, ахэм ащыщэу 10-р кIэлэцIыкIух. Ахэм антиретровируснэ терапие афашIы.
Мы узым нэмыкI шъолъырхэм зызэращиушъомбгъурэм ебгъа­пшэмэ, мы пчъагъэр бэп, ау республикэр зэрэцIыкIум елъы­тыгъэмэ, макIэп.
— ЩыIэныгъэр ыпэкIэ лъэкIуатэ, медицинэми гъэхъэгъэшIухэр щашIых. Мы узым еIэзэгъэнымкIэ препаратыкIэхэр къаугупшысыгъэха? Санкциехэр къызежьэхэм Iэзэгъу уцхэр республикэм къы­IэкIэхьанхэмкIэ зэпыу­гъухэр фэхъугъа?
— ВИЧ-инфекциер зиIэу агъэу­нэфыгъэ сымаджэм ипсау­ныгъэ изытет ыкIи нэмыкI уз гъэтIылъыгъэу иIэхэм ялъытыгъэу ищыкIэгъэ Iэзэгъур врачым фегъэнафэ. А IэзэкIэ шIыкIэхэр илъэс къэс зэрэдунаеу зэрэщагъэкIэжьырэм диштэу тэ тишъо­лъыри ахэм щадеплъых. Гущы­Iэм пае, джырэ уахътэм цIы-
фым чэщ-зымафэм зы таблеткэ ри­шъумэ фэхъумэ, джы на­учнэ ушэтынхэр ашIых зэ уц ешъогъум мэзэ заулэрэ ишIуагъэ къэкIонэу.
Зигугъу къэтшIырэ зэпахырэ узым тишъолъыр зэрэщеIэзэхэрэ уцхэр зэфэшъхьафых: эфавиренз, долутегравира, эл­сульфавирин, дарунавир, нэ­мыкIхэри. Сымаджэхэм Iэзэгъу уцхэр ягъэгъотыгъэнхэм Урысыем къытыралъхьэгъэ санк­цие­хэм къызэтырагъэуцуагъэп, сыда пIомэ IэкIыб къэралыгъо­хэм къаращыщтыгъэ препаратхэр зэкIэ тикъэралыгъо къыща­шIыхэрэмкIэ зэблахъунхэ алъэ­кIыгъ. Iэзэгъу уцхэм якъэщэгъу зэпыугъо тIэкIу фэхъугъагъ, ау ар сымаджэхэм япсауныгъэ изэрар екIынэу игъо ифагъэп.
— Роза, ВИЧ-инфекцие узыр зиIэ хъурэм ищыIэныгъэ ащ къыщэуцуа? Илъэсыбэ ащ фэдэ сымаджэм къыгъэшIэн елъэкIа?
— ВИЧ-р къызхагъэщыгъэр зыфэсакъыжьэу, игъом зэIэзэ­жьы зыхъукIэ, ипсауныгъэ изы­тет лъэшэу къыщыкIэщтэп. Iэзэн шIыкIакIэу щыIэ хъугъэхэм яшIуагъэкIэ зи зимылэжьэ цIыф­хэм афэдэу илъэсыбэ къыгъэшIэн ылъэкIыщт. Арышъ, хэтрэ цIыфи ыгу къыгъэкIыжьын фаер ипсауныгъэ ежь ыIэ зэрилъыр, емызэщэу зэIэзэжьын зэрэфаер ары.
Мы гумэкIыгъом цIыфхэр щыухъумэгъэнхэмкIэ, эпидемиер къызэтегъэуцогъэнымкIэ къэралыгъом IофшIэнышхо ешIэ. ВИЧ-м зимыушъомбгъунымкIэ Стратегиеу аштагъэм пшъэры­лъэу иIэр 2030-рэ илъэсым ехъулIэу мы узыр апэрэу къызыхагъэщыхэрэм ыкIи зидунай зыхъожьыхэрэм япчъагъэ нахь макIэ шIыгъэныр ары. Ащ пае узым икъэбар, ар къызэрэппымыхьащтымкIэ узэрэзыфэса­къыжьын фэе шIыкIэхэр, ВИЧ-р къызэузыгъэхэр вирусыр нахь еIыхынымкIэ зэрэзэIэзэжьыщтхэр къафэIотэгъэнхэм мэхьа­нэшхо иI. Ащ епхыгъэу Адыгеим шэкIогъум и 25-м къыще­гъэжьагъэу тыгъэгъазэм и 1-м нэс Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэр щырагъэкIокIых. ВИЧ-р зимыIэ лIэуж къэтэджыныр ары зэрэдунаеу зыфэбэнэн фаер.
— Мы зэпахырэ узыр ­уиIэ-уимыIэр сыдэущтэу къэпшIэщта? Илъэсым сыд фэдизрэ уплъэкIунхэр пшIынхэ фае?
— ШIоигъоныгъэ зиIэ пстэуми ВИЧ-инфекциер апкъышъол хэлъымэ къэзыгъэлъэгъощт уплъэ­кIуныр ыпкIэ хэмылъэу афашIын алъэкIыщт. Къыхэгъэщыгъэн фае ар зыми зэримы­лъэгъущтыр. Ащ пае хэти зыщыпсэурэ чIыпIэм елъытыгъэу зэпхыгъэ IэзапIэм е СПИД-м пэуцужьыгъэнымкIэ Гупчэм за­фагъэзэн алъэкIыщт. Тест уплъэ­кIунхэр зэрашIыщт амалхэр республикэм икъоу IэкIэлъых.
Зыщышъумыгъэгъупш! Мы лъэхъаным ВИЧ-инфекциер агъэ­хъужьышъурэп, ау ащ зыщыуухъумэн плъэкIыщт. Хэти ышIэн фае ВИЧ-статусэу иIэр, нэмыкI узхэм афэдэу. Арышъ, илъэсым тIо уплъэкIунхэр пшIы­хэмэ нахь тэрэз.
Нахь игъэкIотыгъэ къэбар зы­шIэ зышIоигъохэр теонхэ алъэкIыщт зэпахырэ узхэм зыщяIэзэхэрэ Адыгэ республикэ клиническэ сымэджэщым ителефон номерэу 8 (8772) 52-32-26-м.
— Тхьауегъэпсэу гущы­Iэгъу укъызэрэтфэхъу­гъэмкIэ.
Iэшъынэ Сусан.