Top.Mail.Ru

Узфэсакъыжьыныр апшъ

Image description
А. Лаутеншлегер

Тыгъэгъазэм и 1-м СПИД-м пэуцужьыгъэным и Дунэе мафэ хагъэунэфыкIы.

ВИЧ-инфекцием ыкIи СПИД-м алъэныкъокIэ Адыгеим Iофхэм язытет къедгъэIотагъ АР-м псау­ныгъэр къэухъумэгъэнымкIэ и Министерствэ зэпахырэ уз­хэмкIэ иштат хэмыт специалист шъхьаIэу, зэпахырэ узхэм зыщяIэзэхэрэ Адыгэ республикэ клиническэ сымэджэщым иврач шъхьаIэу Лъэустэнджэл Розэ.
Роза, мы узыр къызэузыхэрэм япчъагъэ зыфэдизымкIэ тизэдэгущыIэгъу едгъэжьагъэмэ дэгъугъэ. ИкIыгъэ илъэсым ебгъапшэмэ, мыгъэ ар къызхагъэщыгъэр на­хьыба?
— Мы узым пэуцужьыгъэным­кIэ гъэхъагъэу щыIэхэм ямылъы­тыгъэу, зэрэдунаеу псауныгъэр къэухъумэгъэным иIофыгъо шъхьаIэхэм ВИЧ-инфекциер ащыщ. РеспубликэмкIэ Iофхэм язытет уигъэгумэкIынэу щыт, сыда пIомэ мыгъэ ар къызхагъэщыгъэхэм япчъагъэ нахьыбэ хъугъэ. 2024-рэ илъэсым шэкIогъум и 1-м ехъулIэу нэбгырэ 81-рэ атхыгъ, икIыгъэ илъэсым — 75-рэ. Мы уахътэ ВИЧ-р зиIэ нэбгырэ 888-рэ диспансер учетым хэт, ахэм ащыщэу 10-р кIэлэцIыкIух. Ахэм антиретровируснэ терапие афашIы.
Мы узым нэмыкI шъолъырхэм зызэращиушъомбгъурэм ебгъа­пшэмэ, мы пчъагъэр бэп, ау республикэр зэрэцIыкIум елъы­тыгъэмэ, макIэп.
ЩыIэныгъэр ыпэкIэ лъэкIуатэ, медицинэми гъэхъэгъэшIухэр щашIых. Мы узым еIэзэгъэнымкIэ препаратыкIэхэр къаугупшысыгъэха? Санкциехэр къызежьэхэм Iэзэгъу уцхэр республикэм къы­IэкIэхьанхэмкIэ зэпыу­гъухэр фэхъугъа?
— ВИЧ-инфекциер зиIэу агъэу­нэфыгъэ сымаджэм ипсау­ныгъэ изытет ыкIи нэмыкI уз гъэтIылъыгъэу иIэхэм ялъытыгъэу ищыкIэгъэ Iэзэгъур врачым фегъэнафэ. А IэзэкIэ шIыкIэхэр илъэс къэс зэрэдунаеу зэрэщагъэкIэжьырэм диштэу тэ тишъо­лъыри ахэм щадеплъых. Гущы­Iэм пае, джырэ уахътэм цIы-
фым чэщ-зымафэм зы таблеткэ ри­шъумэ фэхъумэ, джы на­учнэ ушэтынхэр ашIых зэ уц ешъогъум мэзэ заулэрэ ишIуагъэ къэкIонэу.
Зигугъу къэтшIырэ зэпахырэ узым тишъолъыр зэрэщеIэзэхэрэ уцхэр зэфэшъхьафых: эфавиренз, долутегравира, эл­сульфавирин, дарунавир, нэ­мыкIхэри. Сымаджэхэм Iэзэгъу уцхэр ягъэгъотыгъэнхэм Урысыем къытыралъхьэгъэ санк­цие­хэм къызэтырагъэуцуагъэп, сыда пIомэ IэкIыб къэралыгъо­хэм къаращыщтыгъэ препаратхэр зэкIэ тикъэралыгъо къыща­шIыхэрэмкIэ зэблахъунхэ алъэ­кIыгъ. Iэзэгъу уцхэм якъэщэгъу зэпыугъо тIэкIу фэхъугъагъ, ау ар сымаджэхэм япсауныгъэ изэрар екIынэу игъо ифагъэп.
Роза, ВИЧ-инфекцие узыр зиIэ хъурэм ищыIэныгъэ ащ къыщэуцуа? Илъэсыбэ ащ фэдэ сымаджэм къыгъэшIэн елъэкIа?
— ВИЧ-р къызхагъэщыгъэр зыфэсакъыжьэу, игъом зэIэзэ­жьы зыхъукIэ, ипсауныгъэ изы­тет лъэшэу къыщыкIэщтэп. Iэзэн шIыкIакIэу щыIэ хъугъэхэм яшIуагъэкIэ зи зимылэжьэ цIыф­хэм афэдэу илъэсыбэ къыгъэшIэн ылъэкIыщт. Арышъ, хэтрэ цIыфи ыгу къыгъэкIыжьын фаер ипсауныгъэ ежь ыIэ зэрилъыр, емызэщэу зэIэзэжьын зэрэфаер ары.
Мы гумэкIыгъом цIыфхэр щыухъумэгъэнхэмкIэ, эпидемиер къызэтегъэуцогъэнымкIэ къэралыгъом IофшIэнышхо ешIэ. ВИЧ-м зимыушъомбгъунымкIэ Стратегиеу аштагъэм пшъэры­лъэу иIэр 2030-рэ илъэсым ехъулIэу мы узыр апэрэу къызыхагъэщыхэрэм ыкIи зидунай зыхъожьыхэрэм япчъагъэ нахь макIэ шIыгъэныр ары. Ащ пае узым икъэбар, ар къызэрэппымыхьащтымкIэ узэрэзыфэса­къыжьын фэе шIыкIэхэр, ВИЧ-р къызэузыгъэхэр вирусыр нахь еIыхынымкIэ зэрэзэIэзэжьыщтхэр къафэIотэгъэнхэм мэхьа­нэшхо иI. Ащ епхыгъэу Адыгеим шэкIогъум и 25-м къыще­гъэжьагъэу тыгъэгъазэм и 1-м нэс Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэр щырагъэкIокIых. ВИЧ-р зимыIэ лIэуж къэтэджыныр ары зэрэдунаеу зыфэбэнэн фаер.
Мы зэпахырэ узыр ­уиIэ-уимыIэр сыдэущтэу къэпшIэщта? Илъэсым сыд фэдизрэ уплъэкIунхэр пшIынхэ фае?
— ШIоигъоныгъэ зиIэ пстэуми ВИЧ-инфекциер апкъышъол хэлъымэ къэзыгъэлъэгъощт уплъэ­кIуныр ыпкIэ хэмылъэу афашIын алъэкIыщт. Къыхэгъэщыгъэн фае ар зыми зэримы­лъэгъущтыр. Ащ пае хэти зыщыпсэурэ чIыпIэм елъытыгъэу зэпхыгъэ IэзапIэм е СПИД-м пэуцужьыгъэнымкIэ Гупчэм за­фагъэзэн алъэкIыщт. Тест уплъэ­кIунхэр зэрашIыщт амалхэр республикэм икъоу IэкIэлъых.
Зыщышъумыгъэгъупш! Мы лъэхъаным ВИЧ-инфекциер агъэ­хъужьышъурэп, ау ащ зыщыуухъумэн плъэкIыщт. Хэти ышIэн фае ВИЧ-статусэу иIэр, нэмыкI узхэм афэдэу. Арышъ, илъэсым тIо уплъэкIунхэр пшIы­хэмэ нахь тэрэз.
Нахь игъэкIотыгъэ къэбар зы­шIэ зышIоигъохэр теонхэ алъэкIыщт зэпахырэ узхэм зыщяIэзэхэрэ Адыгэ республикэ клиническэ сымэджэщым ителефон номерэу 8 (8772) 52-32-26-м.
Тхьауегъэпсэу гущы­Iэгъу укъызэрэтфэхъу­гъэмкIэ.
Iэшъынэ Сусан.