Культурэм и Унэу къуаджэхэм адэтхэр цIыф кIуапIэх. Ахэм гъэ­цэкIэжьынэу арашIылIагъэхэм яшIуагъэкIэ непэ ятIонэрэ щы­IакIэ агъотыжьыгъэу, уахътэм диштэу мэлажьэх.

Лъэпкъ проектхэм, къэралыгъо программэхэм амалэу къа­ты­хэрэр къызфагъэфедэзэ рес­­публикэм икъоджэ псэупIэ­хэм лъэныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ хэхъоныгъэхэр ашIы, ахэр зэты­рагъэпсыхьэх, ащ дакIоу цIыф­хэм ящыIэкIэ-псэукIи зыкъеIэты.
Адыгеим ит псэупIэхэм афэ­дэу Пэнэжьыкъуайи гъэхъагъэ­хэр ышIызэ ыпэкIэ лъэкIуатэ, къэралыгъо ыкIи республикэ программэхэм ахэлажьэ, со­циальнэ мэхьанэ зиIэ учреж­дениехэр мыщ щашIых, щагъэцэкIэжьых. Урысыем мэкъу-мэщымкIэ и Министерствэ ипрограммэу «Къуаджэхэм хэхъоныгъэ ашIыныр» зыфиIорэм къыдыхэлъытагъэу культурэм и Унэу Пэнэжьыкъуае дэтыр агъэ­кIэжьыгъ. ПстэумкIи ащ сомэ миллион 30 пэIуагъэхьагъ. 1961-рэ илъэсым ашIыгъэгъэ псэуа­лъэр жъы дэдэ хъугъагъ.
Унэр дахэ, аужырэ шапхъэ­хэм адиштэу зэтегъэпсыхьагъ, мебелыр, Iэмэ-псымэхэр икъоу чIэтых, ныбжьыкIэхэм ямыза­къоу, ныбжь зиIэхэми ар кIуапIэ афэхъугъ. Теуцожь районым ит культурэм иунэхэм япащэу Лъащэкъо Фатимэ къызэриIуагъэмкIэ, лъэпкъ проектхэм, къэ­ралыгъо программэхэм, пар­тиеу «Единэ Россием» ипроектхэм, районым иамалхэм яшIуагъэкIэ творческэ купхэм хэхъоныгъэхэр ашIы.
— Теуцожь районым ит клуб 16 тигупчэ къепхыгъ, Iофыгъуа­бэмэ язэхэфын тыфэгъэзагъ. Теуцожь районым иадминист­рацие ипащэу УдыкIэко Адам ынаIэ къыттет. Сыд фэдэ упчIэ­кIэ зыфэдгъэзагъэми, IэпыIэгъу къытфэхъу, ащкIэ тыфэраз. Ыпэ­кIэ клубыжъым чIыпIи 120-рэ иIагъэмэ, джы ащ нэбгырэ 300 фэдиз чIафэ. Къуаджэм щызэхащэрэ Iофтхьабзэхэр мыщ щэкIох, — къыIуагъ Лъащэкъо Фатимэ.

IофшIапIэм ихудожественнэ пащэу Iэшъынэ Нэфсэти гущы­Iэгъу тыфэхъугъ.
— Культурэм и Унэ загъэ­кIэжьыгъэм ыуж тиIофшIэн нахь псынкIэ хъугъэ. ЦIыфхэр на­хьыбэу къытфакIох. Унагъом и Илъэс къыдыхэлъытэгъэ Iоф­тхьабзэхэри бэу зэхэтэщэх. Бэ­мышIэу илъэс 50-рэ зэдэ­псэугъэ зэшъхьэгъусэхэм ябынхэр акIыгъухэу къедгъэблэгъагъэх. Адыгабзэм изэгъэшIэн, шэн-хабзэмэ якъэухъумэн афэ­гъэхьыгъэ кружокмэ Iоф ашIэ, къэшъокIо купхэу «ХьакIулащ», «Къуаджэм инэфылъэхэр», «Нэфылъ» зыфиIохэрэр тиIэх. Илъэ­си 10-м щегъэжьагъэу 17-м нэс зыныбжь кIэлэцIыкIухэм адыгэ къашъохэр арагъашIэ. Джащ фэдэу орэдыIохэр зыхэт кIэлэцIыкIу купым, художественнэ еджэным фэгъэхьыгъэу «Искусствэм игущыI» зыфиIорэм, кIэлэцIыкIу драматическэ кружокым Iоф ашIэ. Фольклорнэ лъэпкъ купхэм кIэлэцIыкIухэри зыныбжь икъугъэхэри ахэтых. ЗэкIэ тищыкIагъэр тIэкIэлъ. ТапэкIи хэхъоныгъэхэр тшIынхэм, ыпэкIэ тылъыкIотэным ты­пылъыщт, — къыIотагъ Iэшъынэ Нэфсэт.
Культурэм и Унэ нэбгырэ 16-мэ Iоф щашIэ. Творческэ купхэр, къэшъокIо цIыкIухэр рай­он ыкIи республикэ зэнэ­къокъухэм, Урысые ыкIи дунэе Iофтхьабзэхэм чанэу ахэлажьэх, хагъэунэфыкIырэ чIыпIэ­хэр къащыдахых. КъэшъокIо цIыкIухэр район ыкIи республикэ фестивальхэм, Урысые ыкIи Дунэе зэнэкъокъухэм онлайн шIыкIэм тетэу ахэлажьэх, ха­гъэунэфыкIырэ чIыпIэхэр къащыдахых.
2022-рэ илъэсым Гъобэкъуае, Лъэустэнхьаблэ, ПчыхьалIы­къуае, Пэнэжьыкъуае адэт куль­турэм иунэхэм гъэцэкIэ­жьынышхохэр ащыкIуагъэх. Лъэпкъ проектэу «Культурэм» ишIуагъэкIэ ахэр непэрэ шап­хъэхэм адиштэу зэтырагъэ­псы­хьагъэх. Компьютернэ, мультимедийнэ пкъыгъохэр ачIагъэуцуагъэх, конференциехэр зыщырагъэкIокIыщт чIыпIэхэр агъэ­псыгъэх, тхылъыкIэхэр ащэфыгъэх. АщкIэ къоджэ псэу­пIэхэм хэхъоныгъэ ягъэшIыгъэ­ным фытегъэпсыхьэгъэ программэм ишIогъэшхо къэкIуагъ.
АР-м культурэмкIэ изаслуженнэ IофышIэу Нэхэе Светланэ зипэщэ орэдыIо купэу «Сэтэнай» зыфиIорэр культурэм и Унэ исценэ щылажьэу тытефагъ. Ащ хэтхэм адыгэ орэдыжъэу къаIохэрэм тядэIугъ.

— 2007-рэ илъэсым купыр зэхащагъ, 2017-м щыублагъэу сэ сырипащ. «Цырац», «Хьатх­мэ я КъокIасэ иорэд» ыкIи нэмыкIыбэхэр къэтэIох. Зэман чыжьэмэ къапкъырыкIыгъэ орэдыжъхэм непэрэ мафэм псэ къапытэгъэкIэжьы. Лъэпкъ зе­кIокIэ-шIыкIэхэр, шэн-хабзэхэр къизыIотыкIырэ орэдыжъхэр ныбжьыкIэхэм алъытэгъэIэсы. Ащ нэмыкIэу къэблэгъэрэ Илъэ­сыкIэм фэгъэхьыгъэу адыга­бзэкIэ къэгъэлъэгъон тэгъэ­хьазыры, — къыIуагъ Нэхэе Светланэ.
Лъэпкъ проектхэм яшIуагъэ­кIэ культурэм зэхъокIыныгъэшIухэр зэрэфэхъухэрэм уры-­
гу­шхон фае. КъыткIэхъухьэ-
рэ лIэужхэм ялъэпкъ культурэ уасэ фашIэу пIугъэнхэм, ар къау­хъумэным, хагъэхъоным а пстэури фэIорышIэ. Республи­кэм IофшIэнэу щагъэцакIэрэм ишIуагъэкIэ культурэм иучреж­дениехэм янахьыбэр агъэкIэ­жьыгъ. Ахэм дэгъоу Iоф ашIэ ыкIи мэхьанэшхо зиIэр цIыфэу къякIуалIэхэрэм япчъагъэ на­хьыбэ зэрэхъурэр ары.
Лъэпшъыкъо Фатим.
Сурэтхэр: Iэшъынэ Аслъан.