Top.Mail.Ru

Насып гъогоу гугъэ лъагэр

Image description
Хьатитэ Светлан

Насып! Сыд ар? Сыд фэда? Тыдэ щыIа? Ар — гушIуагъо, тхъагъо, тынчыныгъ, зэфагъ, къэ­бзагъ, фэбагъ, шъып­къагъ, лъытэныгъ, гукIэгъу ин, рызыкъ, сабый щхы макъ, псауныгъ ыкIи мамырныгъ.
Ау дэгъу закIэу зэхэ­лъэп щыIэныгъэр, зэраIоу, «насыпри гъэгурыкIо хьакI», непэ ар уиI — унасып закI, неущ зи уиIэжьэп.., пхъапхъэ, махэ, сапэу утысагъэ… Джа шIыкIэм тетэу, къэ­гъэзэ-­къэгъэщэу, макIо гъашIэри, лъэужхэр нэфых, хьафых, кIыфых, шIуцIэх, кIыхьэх — зэтеблыкIыгъэх, зэхэфыгъуаех…
Насып гъуаткIом кIэ­хъопсэу цIыф цIыкIум игъашIэ къехьы: мэла­жьэ, мэпкIантIэ, Iэбжъэ-­лъабжъэкIэ хэгъэнагъ щыIэныгъэм; гугъэр икIэ­гъэкъонышъ, къы­къонэ, насып кIэхъопс. Ау къежэрэр нэмыкI шъыпкъ, гууз-лыуз мыухыжь, зэхафэмэ, къэтэджыжьызэ мэпсэу; ма­фэм дэжъы­гъэу мэгъолъыжьы, нэфы­лъым дэкIэжьыгъэу къэтэджыжьы. «Шыкур!» иI. ТхьэшIошъхъуныгъэр икIэгъэкъон пыт.
МакIо, хьау, гуIэу мачъэ, гузэжъогъу мыухыжь хэтэу рехы гъашIэр… Дунай, дунай!.. ЦIыф цIыкIур ащ щыбэдзэнэшъу къодый, уегупшысэмэ… Ауми, гушхо кIоцIылъ. ЦIыфым игугъэ тами гъучI пытэм фэд, мо псэ зыпыт лъэпкъхэмкIэ анахь Iуш дэдэ цIыфыр лъэшы! ЫмыщыIэни, фэмыукIочIыни щымыIэу къыпщэхъу. Ары, ары, ышIэзэ а Тхьэшхом мы дунаим цIыфыр бысым фи­шIыгъ, ыпсэ пэтыфэ игугъэ ещэжьагъэ лъэкIо, кIэхьэ, зэшIуехы — мэфэхы.
Адыгэ бзылъфыгъ, адыгэ бзылъфыгъ! Дэхэ пстэумэ анахь дах: Iушы, Iэдэб, нэхъой. ЦIыфлъэпкъым ар ян! ШъошIа ар?! Адыгэ Ным игукIэгъу-шIулъэгъу мы дунаир къэзыгъэфабэу зыIыгъыр, инэплъэгъу хьалэл, тыгъэ нэфыр къызфыкъокIырэр, ащ ичэщ-жъуагъо хэт Мазэр шъошIа? Бзылъфыгъэм — Ным иIумэт-­ухъумакIу: ичъые къодыеу щымытэу, зэкIэ ищыIэныгъэ лъэныкъуабэкIэ къыфегъэгъунэ, гугъунчъэнэу, огъунчъэнэу, мамыр огур шъхьащытынэу, лъытэныгъэр ыкокIынэу, иунагъо тынчэу, шIулъэ­гъупсэр изынэу, ибын цIыкIухэр узынчъэнхэу, IорышIэнхэу, насып Iахь агъо­тынэу, псэ пытэ-акъылышIо хъунхэу къы­фэупсэ; игугъэ зэпымычыжьхэр къы­фегъэпсынкIэх, сыда пIомэ, бзылъфыгъэр — Ны. Ныр — нэ. Ащ ишIу­лъэгъу ин ЧIыгуми Огуми зэрарыф! Ным ифабэ Тыгъэми пеIэ… Ным ыгу хэзыгъэ­кIырэр, хэтми, тхьамыкI, гунахьишъэ къегъахъэ, зыпсэ къуапэ укъыхэкIыгъэ Ным фэмышIапхъэ щыIэп. Акъыл зиIэм ар епIожьын ищыкIагъэп, ау зэкIэми ягулъытэ-гукIэгъу, яшIулъэгъу зэфэдэп. ЦIыфы фэдэр, сыд фэдиз ныбжь иIэми, Ным ыпашъхьэ щысабыеу щетIысэхы, шъхьащэ фешIы. Ащ ышъхьац нэлъэ фыжь цыпэ пэпчъ щыIэныгъэ мэфабэм зэралыпкIыгъэу, кIэхэкIыгъэу, ыщэчыгъэр къыраIотыкIы.
«Ныр — тянэхэр хэта зыфэбгъэдэнхэ плъэкIыщтыр?» — сызэупчIыжьы, семыжэгъахэу джэуапыр къэкIо:
— Ныр! Дунэешхом инэфыпс лъэш! Ар сабый щхы макъэр мэкъэгъэIу гуапэу мы чIыгум къытезылъхьэрэ ыкIи цIыфлъэпкъым хэзыгъахъоу, ыл ыкIи ышъу. Ныр — Тыгъэ ыкIи Мазэ! Ар зыхэмыт щыIэныгъэр шIункI, чъыIэ, гоIунчъэ, тIыбг-сыбг… Тафэжъугъэсакъ тянэхэм, тышъхьашъумыгъэс Ным пае фэбагъэм, IэшIугъэм, шIулъэгъум, гукIэгъум. Джащыгъум Дунэешхори тынчыщт.
Мамырыкъо Нуриет.