Мы дунаири цIыфым фэд: мэпшъы, мэуцо, мэгушIо, мэкъэ­гъагъэ, етIани джащ фэдэ къабзэу къытырегъэзэжьы. Илъэс минхэмкIэ къалъытэ Дунэешхом ыныбжь. ЦIыфми гъэшIэ макIэп къыкIугъэр — ыгуи, ышъуи, ышъхьи укъэпыгъэ. Ау ар, гъэшIэгъонба, дэкIэжьы мэфакIэ пэпчъ; ипшъыгъи иузи теужьы нэфылъыр къызэрэчIидзэу; ыгу зыIыгъыр мышIагъэу, шIэгъэн фэе Iоф хъущэу къежэрэр ары!
Инасыпышхоба цIыфым Iоф­шIэныр иIусэу къызэрэратыгъэр! «УщыIэ пшIоигъомэ, лажьэ, Iо­фым ышъхьи ыкIи умытIупщэу, пытэу зыхэгъан!» аIуагъ. Хэта зыIуагъэри, хэта къэзыIожьыгъэри?! Апэдэдэ ар зэхэзыхыгъэри? Ахэр зэкIэ зыхъугъэр бэдэдэ шIагъэ, хъишъэу, тхыдэу губзыгъэхэм къапчъыгъэ закIэх; цIыф цIыкIу фэмыфым бэ ахэм акIэкIигъэтэкъугъэри, ау къэнэгъэ акъылми, зышIобгъэIофмэ, урыпсэун плъэкIыщт. «Улажьэмэ, лыжъ пшхын» аIуагъ.
Ау джэнджэшыр гум къизыгъэхьэрэ щысэ зэфэшъхьафхэр непэрэм щытэлъэгъух… Хэта зишIугъор?! Лажьэрэр ара е хъоршэр добэ-дашхэр ара? УщыкIэрэп, хьау сыфэяхэп, уипкIэнтIэпс зыхэмыхьэгъэ къонт­хъуафэр уиIусыным… Ащыгъум уцIыфэп ныIа? ЦIыфы фэдэмкIэ Iофыр псэпыгъэкIэжь! Ар къызыбгурыIорэр амалынчъэ-сымаджэ узыхъукIэ ары, уримыфылIэу тэ, цIыфхэм, зыгорэ тшIошъ хъурэп. Ау тшъхьэ зызэгоуткIэ, , «Iа-о-ум!» тыхэтэу къыдгурымыIощтыгъэ пстэур упкIэпкIыгъэу зыгорэм — Тхьэшхом — къытIуелъхьажьы.
Хэта зыIуагъэр гъашIэр пхъэ­тэкъэжъ цакIэу, къыпхаоу, уецIы­­цIэу? Дезгъаштэрэп.
Къурэ цIыкIоу жьым зэри­фэрэри «СыщыI» еIошъ, мэгу­шIо. УцIыфэу мы чIым утетыным нахь гушIуагъо мэхъужьа?!
Еплъыба мы дунэе дахэр емы­зэщыжьэу зэрэIордэгъазэм: нэфылъым къыщежьэ, къыхэ-
кIы, къыфэкIо псэ зыпыт пстэум — жьы IэшIоу, псы къаргъоу, гугъэ Iэтыгъэу!
Тыгъуасэрэр тщигъэгъупшэу боу кIочIэшхо иI мэфакIэ пэпчъ: тыкъыдэтэджы, тыщэгушхо, тыщэлажьэ зыдгъэхъупхъэу. Пчы­хьэр къэсмэ, пшъыгъэ макIэр къытэтэкъокIыгъэу, игъо хъумэ, тэгъолъыжьы… ПкIыхьхэм чэщ­хэр зэлъапкIэх: къолэных, джэфых, чэфых, кIыфых, шIуцIэх гур рахэу, зынэгу кIэкIыгъэхэр зэхэукIагъэхэу, къэмышIэжьхэу къэущыжьых. Ахэри щыIэныгъэм ишъогъух, зылъэгъухэрэм ялэгъух… Ау анахьышIур чэщым чъые IэшIур къыуитыныр ары!
НасыпышIохэри щыIэх: къэгущыIэ пшIошIызэ, ынапIэ къе­фэхымэ, чъыехэу, зы пкIыхь го­мыIуи амылъэгъоу — джарэу Тхьэм икIасэх, уяхъуапсэ. Ащыгъум, егупшыс ор-орэу джа рэхьат-гушIубзыу шэнышIом уз­кIыфэмыдэм? ЦIыф зэфэдитIу мы дунаим тетэпышъ ары. Плъэгъурэба, янэрэ ыпхъурэ, къыуамыIуагъэмэ, ныбжьи зэщыщхэми пшIэщтэп; ежьхэми ар зыдашIэжьы…
Сыд уиIоф ахэлъ?! Зыфэдэ мыхъурэ щыIэп.
Нэрэ-Iэрэм дышъэ бжыхьэ зэфэшIыгъэ шъуашIоу гур зыщэфыщтыгъэм къыхэIагъ: пщэ шIуцIэхэр, къорэгъкIэ къырафыжьагъэхэм фэдэхэу, огум изыбзэ къэхъугъэх; лъхъэнча­бзэу уашъор къекIотэхыгъ..; бзыухэм якъоргъ-сэргъ мыухыжь къыуегъашIэ мафэм зыкъызэрэзэблихъущтыр… Чэзыу зимыIэ гори щыIэпи, къэкIон адэ чъы­Iэри! Жьышхор къилъыгъ, ыгу зэрэмышIур къапшIэу; ыпэ ­къи­фэрэр епхъуатэшъ, чIедзы; чъы­ги, нэмыкIи еутыныхьэ, игу­хьэ-гужъ атыригъэпщыхьэу; тыгъосэрэ бжыхьэ мэфэ сурэт дахэр пкIыхьыпIэу кIодыжьыгъэ.
Къалэм иурамыбгъухэм атет чъыгхэр къаигъэ ышIыгъэхэу жьышхо губжыгъэм еутыныхьэх: нэрэ-Iэрэм дэшхо чъыг пытэ­шхохэу зигъомылэ зыгу пымыкIыщтыгъэхэм ор адишIэхы­гъэшъ, пкIашъэм фэдэ къабзэу, дэшхохэр джы мыжъо жъгъэеу къыретэкъохых… Ау къэзышыпыни щыIэп, къэпшыпыни плъэ­кIыщтэп, непэрэ мафэр гомыIу къодыеп, дунэекъутэжь! Ауми, цIыф цIыкIур пфэубытына?! Зырызхэр мэзекIох, щынэр ашIэ­рэп, Тхьэр зэрамышIэу…

Мы мафэм гущыIэнчъэу хэти къытигъэшIагъ бжыхьэр ыкIэм зэрэфакIорэр. Ары адэ! ОшIу закIэу ныбжьи хъурэп: чIыопсым ихэбзэ-бзыпхъэхэр зэблэпхъунхэ плъэкIыщтэп.
КъыкIэлъыкIуагъ мы мэфэ шхъонтIэ чъыIэм нэмыкI мэфакIи: псыIупэ мыжъом фэдэу, чъыг чIэгъхэр дэшхо къетэкъо­хыгъэхэмкIэ пкIэгъагъэх; нахьыбэр упкIэпкIыгъэхагъэ, шъошIа, жьыбгъэми Iэ иI!
Ау згъэшIэгъуагъэр, ашъокIэ дахэхэми, нахьыбэр купкI нэ­кIыгъ.
Гу лъытымытахэу макIо ­гъашIэр.
Дзэукъожь Нуриет.