Я XVIII-рэ Дунэе форумэу «Урысыем итранспорт» зыфиIоу Москва щыкIуагъэм хэ­лэжьагъ АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат.

Урысыем и Правительствэ и Тхьаматэу Михаил Мишустиным пленарнэ зэхэсыгъом хэла­жьэхэрэм шIуфэс гущыIэкIэ закъыфигъэзагъ. Ащ нэмыкIэу лъэпкъ проектэу «Щынэгъончъэ ыкIи шэпхъэшIухэм адиштэрэ гъогухэр» зыфиIорэм ипхырыщынкIэ 2024-рэ илъэсым шъо­лъыр командэхэу анахь гъэ­хъэгъэ дэгъухэр зышIыгъэхэм шIухьафтынхэр ятыжьыгъэнхэм епхыгъэ Iофтхьабзэр щыIагъ. ТекIоныгъэр къыдэзыхыгъэхэм Адыгеир ахэфагъ. УФ-м и Правительствэ и Тхьаматэ игуадзэу Марат Хуснуллиным шIухьафтынхэр аритыжьыгъэх.
«Лъэпкъ проектхэу анахь мэхьанэшхо зэратыхэрэм зыкIэ ар ащыщ, хэгъэгум щыпсэухэ­рэми осэшIу фашIы. Хэгъэгум и Президент, и Правительствэ и Тхьаматэ, ФедерациемкIэ Со­ветым, Къэралыгъо Думэм зэдызэшIуахырэ IофшIэным, УФ-м транспортымкIэ, псэолъэ­шIынымкIэ, финансхэмкIэ я Ми­нистерствэхэм ренэу зэшIуа­хырэ Iофтхьабзэхэм, шъолъыр­хэм япащэхэм Iофэу агъэца­кIэрэм яшIуагъэкIэ ащ фэдэ гъэхъагъэхэм такъыфэкIуагъ. Илъэсихым къыкIоцI гъогу кило­метрэ мини 150-м ехъу ашIыгъ, зэтырагъэпсыхьагъ ыкIи агъэцэкIэжьыгъ. Къэлэ анахь ини 105-мэ ягъогухэр шапхъэхэм адиштэу ашIыгъэх. 2018-рэ илъэсым къыщыублагъэу квад­рат метрэ миллиард фэдизыр асфальткIэ апкIагъ. Ар IофшIэнышхоу щыт. Транспортым ылъэныкъокIэ Iоф зышIэрэ пстэуми инэу сызэрафэразэр къыхэсэгъэщы. Зэхэубытагъэу къэсIонэу сызыфаер пшъэрылъхэр зэкIэ зэшIотхынхэр къызэ­рэддэхъугъэр ары», — къыхигъэщыгъ Марат Хуснуллиным.
Лъэпкъ проектэу «Щынэгъончъэ ыкIи шэпхъэшIухэм адиштэрэ гъогухэр» зыфиIорэм ылъэныкъокIэ мы илъэсым анахь гъэхъэгъэшIухэр зиIэхэм, нахь тэрэзэу къэпIон хъумэ, шъо­лъыр 18-мэ япроектнэ офисхэм нэпэ­еплъ шIухьафтынхэр аратыгъэх. Iофэу ашIагъэм лъэныкъо зэфэшъхьаф­хэмкIэ уасэ аратыгъ: гъогум епхыгъэ программэхэр нахь шIогъэ ин къатэу пхырыщыгъэнхэр, мылъкур зэрищыкIагъэм тетэу гъэзекIогъэныр, псэуалъэхэм язытет шэпхъэ гъэнэфагъэхэм зэрадиштэрэр, общественнэ уплъэкIуным епхыгъэ Iофыгъоу зэшIуахыгъэхэм къагъэлъэгъуагъэхэр. Джащ фэдэу хэу­шъхьафыкIыгъэ лъэныкъуи 4-мкIэ те­кIоныгъэр мы илъэсымкIэ къыдэзыхыгъэр 23-рэ.
«Гъогу хъызмэтым ихэхъоныгъэ яIахь зэрэхашIыхьагъэм, шIуагъэ къытэу яIоф­шIэн зэрэзэхащагъэм апае шъолъыр пстэуми сызэрафэразэр къэсэIо. IофшIэнышхоу зэшIуахыгъэм икIэух дэгъоу
ар щыт», — къыIуагъ УФ-м и Вицепремьер.
Адыгеим и ЛIышъхьэ шIухьафтыныр къыритыжьызэ Марат Хуснуллиным къыхигъэщыгъ Адыгеим ипроектнэ-офис Iофышхо зэрэзэшIуихыгъэр. Мары ятфэ­нэрэ илъэс хъугъэшъ зэкIэлъыкIоу а проектым ипхырыщынкIэ анахь дэгъухэм ар ахэт. УФ-м и Правительствэ и Тхьаматэ игуадзэ къызэриIуагъэмкIэ, мы илъэсым Iоныгъом Адыгеим къызэкIом гъогухэр зэрэдэгъухэр ылъэ­гъугъ, зекIоным ыкIи цIыфхэр зычIэсыщтхэ унэхэм яшIын нахь заушъомбгъунымкIэ ахэм яшIуагъэ къэкIо.
«Непэрэ шIухьафтыныр а Iофым фэгъэзэгъэ пстэуми зэдыряе гъэхъагъэм къыкIэкIуагъ. Республикэм игъогухэр нахь дэгъухэу, нахь щынэгъончъэу щытынхэмкIэ зэкIэлъыкIокIэ гъэнэфагъэ иIэу пшъэрылъэу къэуцухэрэр ахэм агъэцакIэх. Хэгъэгум и Президентэу Владимир Путиным гъогухэм яшIынрэ ягъэцэкIэжьынрэ нахь зягъэушъомб­гъугъэным епхыгъэ пшъэрылъхэу къыгъэуцухэрэр нахь шIогъэ ин къатэу зэ­шIохыгъэ хъунхэм тынаIэ тетэгъэты. Республикэм игъогухэр нахьышIу шIыгъэнхэмкIэ амалэу щыIэр зэкIэ нахь тэрэзэу зэрэдгъэфедэщтым тыдэлажьэ, лъэпкъ проектхэр пхырыщыгъэнхэмкIэ шапхъэхэр укъуагъэ мыхъунхэм тынаIэ зэрэтедгъэтырэм ыкIи нэмыкIхэм яшIогъэшхо къэкIуагъ гъогухэм язытет на­хьышIу шIыгъэнымкIэ. Iофэу дгъэцэкIагъэм ишIуагъэкIэ лъэпкъ проектыкIэу «Инфраструктура для жизни» зыфиIорэр ублагъэ хъуным лъэпсэшIу фэтшIыгъ», — къыхигъэщыгъ АР-м и ЛIышъхьэ.
Къэралыгъом ипащэ гъогушIхэм апашъхьэ къыщигъэуцугъэ пшъэрылъ шъхьаIэр — Урысыем ишъолъырхэм цыхьэшIэгъу транспорт инфраструктурэ дэгъу яIэ шIыгъэныр — гъэцэкIагъэ хъуным пае зыкIуачIэ шъхьамысэу зипшъэрылъхэр дэгъоу зыгъэцакIэхэрэм зэрафэразэр Марат Хуснуллиным къыхигъэщыгъ.
2020-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу лъэпкъ проектэу «Щынэгъончъэ ыкIи шэпхъэшIухэм адиштэрэ гъогухэр» зыфиIорэм епхыгъэ IофшIэнхэр графикым ыпэ итхэу илъэс къэс Адыгеим щагъэцакIэх. Ащ нэмыкIэу къыхэгъэщыгъэн фае хэгъэгум ишъолъырхэу а лъэпкъ проектым тегъэпсыхьагъэу 2024-рэ илъэсым IофшIэнхэр зыгъэцэкIагъэхэм ыкIи 2025-рэ илъэсым къыдилъытэрэ IофшIэнхэм афежьагъэхэм Адыгеир зэращыщыр. ПстэумкIи гъогу фондыр мы илъэсым сомэ миллиарди 5,8-рэ фэдиз зэрэхъугъэр.
АР-м и ЛIышъхьэ къызэрэхигъэщы­гъэмкIэ, транспорт инфраструктурэм ихэхъоныгъэкIэ IофшIэнхэу зэшIотхы­хэрэр нахьыбэ хъунхэм иамал къэзытырэмэ ащыщ псынкIэу итхъухьагъэхэр дгъэцэкIэнхэ зэрэтлъэкIырэр. Илъэсэу къихьащтымкIэ лъэпкъ проектым псэолъэ 32-мэ япхыгъэ IофшIэнхэр къыщыдэ­лъытагъэх. Илъэси 5-м къыкIоцI (2019 — 2023-рэ илъэсхэм) километрэ 450,5-рэ фэдиз зыубытырэ гъогу Iахь 337-рэ Адыгеим щыттIупщыгъ. Республикэм игъогу фонд щыщэу сомэ миллиард 33,6-рэ ахэм апэIудгъэхьагъ. Джащ фэдэу УФ-м транспортымкIэ и Министерствэ-
рэ гъогухэм афэгъэзэгъэ Федеральнэ агентствэмрэ яIэпыIэгъу хэлъэу стратегическэ мэхьанэшхо зиIэ проект заулэ дгъэцэкIэн тлъэкIыгъ. Ахэм ащыщых къушъхьэлъэ чIыпIэхэм ащытшIыгъэ гъогухэр, автомобиль гъогоу «Инэм — БжыхьэкъоякIэр» зыфиIорэм дэжькIэ гъогузэхэкIыпIэр, Мыекъуапэ къыщызыухьэрэ гъогоу агъэпсыгъэр.
Адыгеим и ЛIышъхьэ къызэриIуа­гъэмкIэ, УФ-м и Правительствэ иIэпы­Iэгъу хэлъэу гъогу инфраструктурэм ихэхъоныгъэ епхыгъэ IофшIэныр рес­публикэм щылъэкIуатэ. Пшъэрылъ шъхьа­Iэу щытыр — Адыгэ Республикэм гъогоу иIэр зэкIэ щынэгъончъэу ыкIи Iэрыфэгъоу хъущт зы гъогу зыкI шIыгъэныр. Мыщ дэжьым гъогухэм анахьыбэр шапхъэхэм адиштэхэу тшIыщтых. НепэкIэ къалэхэм ягъогу икIыхьагъэ ипроцент 85-р ары шапхъэхэм адиштэрэр, шъо­лъырхэмкIэ процент 66,5-м ар нэсы.
«ГъогукIэу ашIыхэрэм ыкIи агъэцэкIэжьыхэрэм яшIуагъэкIэ экономикэм хэхъоныгъэ зэришIырэм имызакъоу автомобльхэм язекIон нахь Iэрыфэгъу хъунымкIэ, гъогухэм къатехъухьэрэ тхьа­мыкIагъохэм къакIегъэчыгъэнымкIэ яшIуагъэ къэкIо. Анахьэу етIани ахэм ямэхьанэ зыкъызщиIэтырэр зекIохэм япчъагъэ зыщыхэхъорэ ыкIи чIыпIэхэм язэтегъэпсыхьанкIэ проектыкIэхэр зыщызэшIуахыхэрэ лъэхъаныр ары», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.
Лъэпкъ проектэу «Щынэгъончъэ ыкIи шэпхъэшIухэм адиштэрэ гъогухэр» зыфиIорэм ишIуагъэкIэ мы илъэсым хэ­гъэгум ишъолъырхэм гъогухэм япхыгъэ IофшIэнхэр зыщыкIорэ лъэхъаным кило­метрэ 1380-рэ хъурэ гъогухэр шапхъэхэм адиштэхэу ашIын алъэкIыгъ. 2024-рэ илъэсым ыкIэм ехъулIэу а пчъагъэр километрэ мини 3,5-м шIокIынэу мэгугъэх. Лъэпкъ проектэу «Щынэгъончъэ ыкIи шэпхъэшIухэм адиштэрэ гъогухэр» зыфиIорэр мы илъэсым ыкIэм фэкIо, ар лъызгъэкIотэщтыр лъэпкъ проектыкIэу «Инфраструктура для жизни» зыфиIорэр ары.
АР-м и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу къытырэ къэбархэмкIэ Тхьаркъохъо Сафыет.