Хьакъул Оксан: «СикIас сыадыгэныр»
ИщыIэныгъэ къашъом рипхын ыIозэ, орэдыIо хъугъэ. Джы ащ ымакъэ щымыIоу республикэ мэхьанэ зиIэ мэфэкI Къэбэртае щырекIокIырэп. Къэбэртэе-Бэлъкъар Республикэм и Къэралыгъо филармоние иорэдыIоу Хьакъул Оксанэ игухэлъ щыIэныгъэм джащ фэдэу къызэпыригъэзагъ ыкIи, къызэрэчIэкIыгъэмкIэ, ар ынатIэ итхэгъагъ.
ИцIыкIугъом къыщегъэжьагъэу къашъокIэ псэущтыгъэ пшъэшъэжъыем сэнэхьат зэригъэгъотынэу искусствэхэмкIэ Институтым зэкIом, къашъомкIэ къутамэ ямыIэу къычIэкIыгъ, щыIэр орэд къэIонымкIэ арыти, ащ чIэхьагъ.
— Адэ, сыкIон орэдыIоу сIуи, ушэтынымкIэ «2» къэсхьыгъ (мэщхы Оксанэ. Ащ ипшъэшъэгъоу, тиIофшIэгъоу НэкIэпыджэ Замирэ зэриIоу, «ащ ищх искусствэ шъхьаф». Жъынчэу, зэтеIукIэу, тхъагъоу). Ау сыкъымыгъащтэу, ыпкIэ стызэ седжэнэу сычIэхьагъ. ЕтIанэ къыздэхъоу алъыти, бюджетым саштэгъагъ. Ау къашъом илъэс пчъагъэрэ сызэрэхэтыгъэм (илъэс 12) ишIуагъэ къысэкIыжьыгъ. Пчэгум уитэу зыпшIынымкIэ, зыIыгъыкIэмкIэ къысшъхьапэжьыгъ. Джыри институтым сыщеджэзэ Филармонием саштагъ Iоф сшIэнэу, — къыддэгуащэ Хьакъул Оксанэ.
Оксанэ адыгэ орэдыжъхэр икIасэх, анахьэу шIулъэгъу орэдхэр къыхехых. Иорэд къэIуакIэ, ымакъэ агу рихьэу мэкъэмэусхэр шъхьафэу фэусэх. Ахэр: Тимур Лосан, Лый Аслъан, Чэрты Мадин, IутIыжъ Борис, Османов Нихьад, Чэтгъажъ Фатим, Бер Мадин, Сэхъу Хьэсан, Вындыжъ Марие, Вэрэкъо Валер. ПстэумкIи ирепертуар орэд пшIы пчъагъэ хэт.
— Сэ къесхьыжьагъэу, тестхагъэу зы адыгэ орэд закъо къанэрэп къэсымыIоу, Тхьам ишыкуркIэ, зэгъэзэфагъэу, тытелэжьыхьагъэу, нэгъэсыгъэу пстэури тэгъэIу. СикIас сэ сыадыгэныр. Орэдым имызакъоу, — еIо Оксанэ.
Орэд къызэриIорэм уеплъыгъэу, уедэIугъэу щытмэ, Оксанэ игущыIэхэм нэшIошIыгъэ зэрахэмылъыр къэлъагъо. Итеплъи, ишIыкIи диштэжьэу адыгэ орэд пэпчъ ащ къедэIурэм пегъохы. Ымакъэ хэхэс адыгэхэри мызэу, мытIоу ыумэхъыгъэх. Тыркуем, Иорданием ащыIагъ.
— Тызэгъусэу тыкIогъагъ Тыркуем. Нэбгырэ миниплIыр къызэфэсыгъэу Оксанэ едэIухэу, анэпсхэр къакIохэу, къэтэджхэмэ, Iэгушхо фытеохэу слъэгъугъэ. Угъэзет журналист зыхъукIэ, къины ар еджэхэрэм сатырхэмкIэ алъыбгъэIэсыжьыныр, угукIэ лъэшэу зэхэошIэ. Къэзгъэуцухэрэр къыздэгущыIэшъущтыгъэхэп, гъыщтыгъэх. Джащ фэдизым Оксанэ иорэд къэIуакIэ агу нэсыгъэу щытыгъ, — къытфеIуатэ Оксанэ ипшъэшъэгъоу, гъэзетэу «Адыгэ псалъэм» иIофышIэу НэкIэпыджэ Замирэ.
АМ: Оксан, хэта уилъэпкъ икультурэ шIу озыгъэлъэгъугъэр?
— Сятэжъ. Сэ адыгэ къуаджэ сыкъыщыхъугъ. Сянэ тхьамыкIэм шыкIэпщынэ еощтыгъ, дахэу къашъощтыгъ, ау пчэгум къихьэу щытыгъэп. Пэсэрэ къэIуакIэу къыкIищыщтыгъ.
Хьакъул Оксанэ бзылъфыгъэмкIэ анахь мэкъэ лъагэр иI — сопрано. Ежь зэриIоу, лъэпкъ макъ. Аущтэу пIомэ нахь гурыIогъошIоу елъытэ. Сценэм зызэрэщишIырэри IэрышIыгъэп. Тхьэм къызэригъэхъугъэу, дунаим зэрэтетым фэдэу пчэгум къехьэ. Зихъожьырэп, мыщ дэжьым зэу, адыкIэ фэшъхьафэу плъэгъущтэп. ИтеплъэкIэ бзылъфыгъэ мэкIэ зэгъэкIугъэ цIыкIум акъылрэ зэхэшIыкIрэ кIоцIылъ, идунэе гупшысакIэкIэ, рыгъозакIэкIэ адыгагъэм, ащ къекIурэмрэ къемыкIурэмрэ къапкъырэкIы.
АМ: Илъэс 20-м къехъугъэу Iоф ошIэ. ЛIэужыкIэхэр бгъэхьазырынхэм укIэлэегъэджэным удэгузажъорэба?
— Сыфай, ау джыри тIэкIу тезгъэшIэн сэIо. СыуплъэкIугъэ ари зыфэдэр. Орэд къэсIонэу кIуачIэрэ шIоигъоныгъэрэ джыри сиIэх, арышъ, ащ нахь сыдехьыхы.
Хьакъул Оксанэ джырэкIэ зэкъо концерт къытыным игупшысэхэм ахэт. КъэкIорэ илъэсым зэпигъафэмэ, зикIасэхэм шIухьафтын афишIыщт. Игухэлъ къыдэхъунэу ащ тыфэлъаIо!