Зигугъу къэсшIымэ сшIоигъор къалэу Налщык ицIэджэгъу адыгэ шхэпIэ-музееу Озрэкъо Чэрим ыгъэлажьэрэм зекIо программэу «ХьэкIапIэ адыгэхэм адэжь» зыфиIорэр зэрэщыпхыращырэр ары.

Сыхьатым къыкIоцI адыгэ шхыны­гъуиблымэ хьакIэр нэIуасэ афэшIыгъэным ар фытегъэпсыхьагъ. ЗэкIэлъыкIокIэ гъэнэфагъэ иIэу ахэр зекIом Iанэм къыфытырагъэуцох. Анахь шъхьаIэр — шхыныр къыфахьыным ыпэкIэ ащ икъэ­бар фильмымкIэ къыфаIуатэ. Адыгэм итарихъ икуупIэ ухещэ, ишэн-хабзэхэм, культурэм, хьакIэпэгъокIыкIэм уаще­гъэгъуазэ. Ар зыфэдэр тэ тшъхьэкIэ бы­сымым тигъэуплъэкIугъ.
КъызэрэсIуагъэу, Iэнэпэсыныр фильм­кIэ тыублагъэ. Адыгэм итарихъ, ихъишъэ къызеIотэ уж чэзыур шхыныгъохэм анэ­сыгъ. Непэ щыгъупшагъэ хъугъэ стырыпсэу хьантхъупсыр зыщыщыр, зыхашIыкIырэр, шIуагъэу хэлъыр къытфиIотагъ. Ащ ыуж а шхыныгъо дэдэр экраным къикIыгъ пшIошIэу, зэрэтлъэгъугъэ дэдэм фэдэу тапашъхьэ къырагъэуцуагъ. Шхыным ухэIэфэ адыгэ къэ­шъуакIохэм, орэдыIохэм, чIыопсым идэхагъэ уяплъы, уядэIу. Ащ ыуж итыр къыпфахьыфэ ыпэрэр пшхынэу такъи­къибл къыдэфэ. Джэнч лыбжьэр, къояжъэр, дэлэныр, лылыбжьэр, щхыур, пэлкъаор (тхъурыжъэр) джащ фэдэу къызэкIэлъэкIох.

— Аужырэ илъэсхэм, ковидым ыпкъ къикIэу гъунапкъэхэр зызэфашIыхэм, чIыпIэ кIоцI зекIоным зиушъомбгъугъ, къытфакIорэр нахьыбэ хъугъэ. Джащ дэжьым мы программэр сыгу къэкIыгъ. Адыгэ шхыныр зэрэшIуагъэр, узынчъагъэмкIэ амалышхо зэрэхъурэр ядгъашIэ тшIоигъуагъ. Ау ащи изакъоп. ХьакIэр зэрэтIысын фаер, нахьыжъыр гъомылэм хэмыIэбагъэу хьакIэр ыпэ ишъы зэрэмыхъущтыр ыкIи нэмыкI шэн-хабзэхэу лъэпкъым къыдекIокIыхэрэм ащытэ­гъэгъуазэх, — къытфеIуатэ Озрэкъо Чэрим.
Шхыныгъо пэпчъ ибагъэ IэмычIэм чIэфэн фэдиз мэхъу. Ар хьарамыгъэкIэ арэп — упщэрыхьыгъэхэм зэкIэми зы нэбгырэр сыхьатым къыкIоцI ахэIэбэшъуным тегъэпсыхьагъ. Хьантхъупсым чъыIэ лъэхъаным игъо дэд. Щэташъхьэр телъэу, фабэу, кIоцIым игуап. ПIастэр зигъусэ джэнч лыбжьэри кIэщыгъо дэд. Унэгъо къуаем хэшIыкIыгъэ къояжъэр жэм дэткIухьэ. Пстэури къыомыхьы­лъэкIэу, «сышхэгъащ» уамыгъаIоу зыуа­гъэгъэшхэкIы.
— Шхыныгъохэр зыхэтшIыкIхэрэр зэкIэ къуаджэхэм къарысэщы. Къуаери, щатэри, лыри къызIысхыхэрэр зэфэ­шъхьафых. СыкъызэрамыгъэпцIэщтым сицыхьэ телъэу щыт. Шхыныгъохэр зыгъэхьазырхэрэр ныбжь зиIэ пщэры­хьакIох. Гукъау нахь мышIэми, непэрэ ныбжьыкIэхэм тиадыгэ шхыныгъохэр афэшIхэрэп, — еIо Чэрим.
Озрэкъо ЧэримкIэ шхэпIэ-музеир федэшIапIэпI. Ащ зэрыпсэун ахъщэ къы­зэрилэжьырэр фэшъхьаф. Ар творческэ цIыф, зэлъашIэрэ орэдыIу.
— Сыкъызэхъум, Нэхушъэ Чэрим зэлъашIэрэ орэдыIуагъ. Ащ ихьатыркIэ сянэжъ Чэрим къысфиусыгъагъ. Сыкъэ­хъунышъ сэри орэдыIо сыхъунэу, зыцIэ къысфаусыгъэ Чэримыр синыбджэгъунэу хэта зышIагъэр?! Зыми ышIагъэп. Ау орэд къэсIоныр сикIэсагъ. Чэримыр къызэрэсфаусыгъэм пае ащ сыфагъадэзэ стыраIуагъэщтын (мэщхы Чэрим). Джыри кIэлэцIыкIу IыгъыпIэм сычIэсыгъ орэдхэр къасIохэу, район мэфэкIхэм сахэлажьэ зэхъум. Сянэ тхьамафэм щэ къалэм сыкъыщэзэ мэкъамэм ылъэныкъокIэ седжэщтыгъ. ЫужкIэ искусст­вэхэмкIэ колледжым сычIахьи илъэсиплIырэ сыщеджагъ. Ащ ыпэкIэ искусст­вэхэмкIэ еджапIэм илъэсиблырэ сы­-
кIуагъ. Апшъэрэ гъэсэныгъэр искусствэхэмкIэ Институтым щызэзгъэгъо­тыгъ. Джы мы сшIэрэр зэкIэ зэпышIагъ. Зыр зым пэрыохъу фэхъурэп, — къытфе­Iуатэ Чэрим.
Адыгэ шъуашэхэр бэджэндэу тыгъэнхэр КъэбэртаекIэ апэ зыгу къэкIыгъэхэм ащыщ Озрэкъо Чэрим. ОрэдыIоу джэгухэм ахахьэу зеублэм, нысэхэм хымэ шъуашэр зэрэзыщалъэрэм ащ фэдэ гукъэкI рагъэшIыгъэу щытыгъ.

— Тилъэпкъ шъуашэ итеплъэ дэхэ къодыеп, осэшхорэ мэхьанэшхорэ иI. Пстэури зэпышIагъ, — еIо ащ.
Ащ фэдизым тэгущыIэфэ шхыны­гъуиблыри тфызэблахыгъ. Къэбэртае иорэдыIо-къэшъуакIохэм ямызакъоу, Адыгеим иехэми тядэIугъ, тяплъыгъ. Нэ­хэе Тэмарэ, «Ислъамыер» ттхьакIумэ итхэзэ тышхагъ. Iэнэпэсын ужым адыгэ шхэпIэ-музеим къыщыпкIухьэмэ хъущт. Узэплъын икъун чIэлъ: адыгэ Iэпэщысэхэр, IэшIагъэхэр, унэгъо хъызмэтым щыщхэр.
Озрэкъо Чэрим и «Налщык» игугъу къышъуфэтшIымэ, дгъэлъагъорэр шхапIэр арэп. ТIуатэрэр адыгэр адыгэу къэзыгъэ­нэжьырэ культурэр, шэн-ха­бзэхэр, ахэр къэзыухъумэрэ ныбжьыкIэхэу Чэрим фэ­дэхэр, непэрэ лъэхъаным елъытыгъэу лъэпкъ кIэн баим икъы­зэтегъэнэнкIэ екIолIакIэу агъэфедэ­хэрэр ары. Хэта зышIэрэр, зыгорэм щысэ фэхъункIи мэхъу.