Мэкъумэщ хъызмэтым хэхъоныгъэхэр егъэшIыгъэнхэм ыкIи мы лъэныкъом ибэдзэршIыпIэ ­игъэIорышIэн афытегъэ­псыхьэгъэ къэралыгъо программэхэм Теуцожь районым имэкъумэщы­шIэхэр чанэу ахэлажьэх. Грант IэпыIэгъум ­ишIуагъэкIэ IофшIэпIэ чIыпIэхэми ахэхъо.

Тэуйхьаблэ щыщ Шънэхъо Юрэ зипэщэ мэкъумэщ-­фермер хъызмэтшIапIэм игъэ­п­сынкIэ грант IэпыIэгъоу сомэ миллиони 3 къыратыгъ. Къэб бэгъуагъэ иIэу макъэ къыта­гъэIугъэти, ар зыщылэжьэрэ хьасэм тыщыIагъ, иIофшIэн зэрэзэхищэрэр, гухэлъэу иIэхэр къытфиIотагъ.
Шънэхъо Юрэ Адыгэ къэ­ралыгъо кIэлэегъэджэ инсти­тутым филологиемкIэ ифа­культет 1989-рэ илъэсым къыу­хыгъ. Джэджэхьаблэ еджапIэм физкультурэмкIэ, тарихъымкIэ кIэлэегъаджэу, волейболымкIэ тре­нерэу илъэс 15-рэ щылэ­жьагъ. Ащ ыуж колхозэу мэкъу­мэщ кооперативэу «Рассвет» зыфиIорэм, тхьаматэм игуадзэу илъэситIурэ Iоф ышIагъ. 2004-рэ илъэсым колхоз тхьаматэу агъэ­нэфагъ. Ащ ыуж пшъэрылъэу иIэмкIэ гъунэпкъэ гъэнэфагъэ зиIэ обществэу «Синдика-Аг­ром» колхозыр зещэфыжьым, хъызмэтшIапIэм ипащэу Кушъу Рэмэзан игуадзэ хъугъэ, непэ къызнэсыгъэми ащ Iут.
1991-рэ илъэсым щыублагъэу Юрэ ышъхьэ фэлэжьэжьы, чIыгу­лэжьэу Тыгъужъ Нурбый ­гъу­­сэгъу къыфэхъугъ. Непэрэ ма­­фэм ехъулIэу хъызмэтшIа-­пIэм чIыгу гектар 493-рэ елэ­жьы, цIыфхэм ячIыгу Iахьхэри къаIахы. 2019-рэ илъэсым сомэ миллиони 3 хъурэ къэралыгъо IэпыIэгъум ишIуагъэкIэ техникэ ащэфыгъ, тракторист нэбгырищ щэлажьэ.

— ЧIыгум угу етыгъэу удэлажьэмэ, къыотэжьыщт, удэ­шъ­хьахымэ — ухэкIодэщт. Ты­зэрэлэжьэрэ техникэм мэхьанэшхо етэты. Аужырэ шапхъэхэм адиштэрэ тракторхэр, лэжьы­гъэр зэрэкIащырэ машинэхэр ыкIи нэмыкIхэр зэтэгъэгъотых. Мыгъэ адыгэ къэб тонн 90-рэ Iутхы­жьыгъ, шъофым къитымыщы­жьызэ ар ащэфыгъ. Къэбым ишIэн федэу къычIэкIыгъ, къэ­кIорэ гъэм нахьыбэу длэжьыщт. Коцыр, хьэр, натрыфыр Iутхы­жьыгъ. Тыгъэгъазэр мыгъэ бэмэ ашIокIодыгъ, ау тэ тинасып къыхьи, зы гектарым центнер 18,5-рэ къытыгъэшъ тэгушIо. Бжыхьасэхэм япхъыни тыухыгъ. КъэкIощт илъэсым гъэбэжъу къытфихьынэу тэгугъэ, — еIо Юрэ.
Шънэхъо Ислъам ятэ илъагъо рыкIуагъ, ау ежевикэр къы­хихыгъ.
Мы аужырэ илъэсхэм бжы­хьасэхэм, гъэтхасэхэм анэмыкIэу, чъыгхатэхэм, хэтэрыкIхэм, цумпэ лъэпкъ зэфэшъхьафхэм якъэгъэкIын республикэм зыщырагъэушъомбгъу.
Къэралыгъо программэу «Агро­стартап» зыфиIорэм ишIуа­гъэкIэ фермерым ыкъоу Ис­лъам мэкъумэщ хъызмэтым зыфи­гъэзагъ. КIэлэ ныбжьыкIэм еже­викэ гектар ыгъэтIысхьагъ. Грантэу къыратыгъэр сомэ мил­лиони 2-рэ мин 700-м ехъу. ТызщыкIогъэ мафэм ежевикэ куандэхэр къаупкIыхьажьэу тытефагъ.
— Хьасэр зэкIэмкIи гектар мэхъу, — къыIуагъ ащ. — Ежевикэр илъэситIу хъугъэ къызщыдгъэкIырэр, мыгъэ маркIор зэкIэми къапыкIагъ. Фермерхэр е цумпэм икъэгъэкIын езыгъажьэ зышIоигъохэр къытэуалIэх. Ахэм лъэпкъ пэпчъ къэбарэу пы­лъыр къызэрафэтIуатэрэм имызакъоу, ядгъэлъэгъун ама­ли тиI. Ежевикэ лъэп­къэу «Осидж» зыцIэм изы куашэ килограмм 5 фэдиз къытын ылъэкIыщт, «Гай» зыфиIорэр чъыIэм къыгъащтэрэп, градус 32-м нэсэу ыщыIэщт, «Фридом» илъэсым тIогъогогъо къыпэкIэ, сэ ахэр нахь сыгу рехьых.
Куандэхэри, ахэм къапыкIэгъэ маркIохэри адрэхэм анахь инхэу лъэпкъ горэм тыращэлIагъ. Ар ежьхэм къагъэкIыгъэу, зэрыгушхохэу, зыщыгушIукIхэу къытаIуагъ. Лъэпкъ зэфэшъхьафхэр зэхагъахьэхи, аушэтыгъ, ежьхэр зэрэщыгугъыгъэхэу иинагъэ­кIи, иIэшIугъэкIи, къытырэм ибагъэкIи нэмыкIхэм атекIы хъугъэ.
— КIысыжь мини 3,5-м ехъу къэсщэфыгъ, цIыфхэр къасщэхи дгъэтIысхьагъэ. Ежевикэ куандэхэр зэрэдэ­кIоещтхэр къыдэтлъытэзэ, пкъэухэр дгъэуцугъэх, ины хъурэр кIэтшIагъ. Метри 2-м къыщегъэжьагъэу 5-м нэсэу маркIом илъэгагъэ хъун ылъэ­кIыщт. Анахь Iоф къызыпыкIыгъэр псы зэрэкIэткIэ­щтыр ары, «капельное орошение» зыфаIорэм тегъэпсы­хьагъэу тшIыгъэ, ащкIэ ищыкIэгъэ Iэмэ-псымэхэр зэкIэ зэдгъэгъотыгъэх. Псыр къыз­щычIэтщыщтыр дгъэуцугъэ, ау ащ къичъырэ псы чъыIэр занкIэу акIапкIэмэ ыгъэсымэ­джэщтхэти, ар зыщыдгъэфэ­бэщтыри тшIыгъэ, насос хэтэу пчыхьэ къэс хьасэм псы кIэ­тэкIэ, — къыIотагъ Ислъам.
Ятэрэ ыкъорэ къызэрэтаIуагъэмкIэ, тапэкIэ джыри ежевикэм рагъэубытыгъэм хагъэхъощт, цумпэ къызэрыкIо зы гектар агъэтIысхьащт, голубикэри алэжьынэу гу­хэлъ яI. ЧIыгоу зыхагъэтIысхьащтыри къытагъэлъэгъугъ.
— Iоф пшIэщтмэ, хабзэр IэпыIэгъу къыпфэхъу, ар зы­мыуасэ щыIэп. О уимылъку закъокIэ мыщ фэдиз пфэу­кIочIыщтэп. Федеральнэ ыкIи шъолъыр IэпыIэгъухэм яшIуа­гъэкIэ мэкъу-мэщым хэхъоныгъэхэр ешIых, фермерэу, унэе предпринимателэу щы­Iэр нахьыбэ мэхъу. Мы лъэ­бэкъу иныр сшIынымкIэ IэпыIэгъу къысфэхъугъэхэм зэ­кIэми сафэраз, тирайон администрацие мэкъу-мэщымкIэ иотдел, Адыгеим мэкъу-мэщымкIэ и Минис­терствэ ялIыкIохэм ренэу анаIэ къыттет, сыд фэдэ Iо­фыгъокIи яшIуагъэ къытагъэкIы, — еIо Ислъам.
Фермер ныбжьыкIэм гухэ­лъышIухэр иIэх. ЧIыгу хьасэу ыIыгъыр къышIыхьагъ, къыугъоижьырэ ежевикэр зыщиIыгъыщт псэуалъэу гъэучъыIа­лъэхэр зычIэтыщтхэр ышIыгъ.
КъэкIорэ илъэсым игъэма­фэ лэжьыгъэ бэгъуагъэ къы­тынэу мэгугъэ. Непэрэ ма­фэм ащ дэлажьэ, мы культурэм фэгъэхьыгъэ зэхахьэ­хэм ахэлажьэ, культурэм икъэгъэкIын шапхъэу пылъхэр зэрегъашIэх.
— ШIэныгъэу пIэкIэлъхэм ренэу ахэбгъэхъон фае. БэмышIэу егъэджэн форумым сыщыIагъ. Белоруссием, Иор­данием къарыкIыгъэ кIэлэегъаджэхэм десэхэр къытфа­Iотагъ. Голубикэр торфым къы­хэкIэ. Ащ фэдэ торф чIы­пIэ мы Iэгъо-блэгъум итэп, арышъ, ищыкIагъэр Санкт-Петербург къипщын фае. ЧIыгум хэс кондэ цIыкIухэм алъапсэ пхъэушкIафэхэр ептэкъулIэн фае. ГъунэпкъакIэхэм яшIыкIэ амалышIухэр зэдгъэгъотыных, — къыIуагъ Ислъам.
Лъэпшъыкъо Фатим.