Ткъош Къэбэртэе-Бэлъкъар Республикэм илъэпкъ гъэзетэу «Адыгэ псалъэр» загъэпсыгъэр илъэсишъэ зэрэхъугъэр неущ хигъэунэфыкIыщт. Тишъолъырхэр зэрэзэпэблагъэхэм, типащэхэр зэрэзэдэлажьэхэрэм фэдэу, тиIофшIэгъухэм зэпхыныгъэ пытэ адытиIэу тэри Iоф тэшIэ, ямэфэкI адэтэгощы. ЛIэшIэгъу гъогууанэр къэзыкIугъэ гъэзетым итыгъуасэ, инепэ, инеущэу ылъэгъурэмкIэ къыддэгощагъ ащ иредактор шъхьаIэу Жыласэ Заурбэч.

Къэбэртэе-Бэлъкъарым илъэпкъ гъэзет иапэрэ тедзэгъу къызыдэкIыгъэр 1924-рэ илъэсым имэзае и 3-р ары. Ащ цIэу иIагъэр — «Къэрэхьалкъ» («тхьамыкIэхэр» къикIэу). Къэбэртэе хьарыфы­лъэм икъыхэхын гъэзетым иIахьышхо хэлъ, апэ латин тхыпхъэмкIэ, нэужым — кириллицэкIэ. Мы гъэзетыр ары нахьыбэмкIэ цIыфхэм лъэпкъыбзэр зэрэзэрагъа­шIэщтыгъэр. Гъэзетым итарихъ дэгъу дэдэу ешIэ, дипломнэ IофшIагъэр ащкIэ ытхыгъ джырэ уахътэм «Адыгэ псалъэм» иредактор шъхьаIэу Жыласэ Заурбэч.

— Революциер къызэхъум, къэбэртаехэм япроценти 2 ныIэп еджэшъущтыгъэр, ахэри динлэжьхэу. КъэбэртэябзэкIэ атхыщтыгъэхэри джащ пае араб хьарыфхэм арылъыгъэх. Большевикхэм зэралъытэщтыгъэмкIэ, мы тхакIэр зышIэхэ­рэр КъурIаным еджэщтыгъэх, ар зэблахъун фэягъэ. Арыти, латин хьарыфхэр къыхэхыгъэн фаеу комиссиеу зэхащагъэм ылъытагъ ыкIи ащ техьажьыгъэх. Сыда къат­хыщтыгъэр? Къэбар кIэкI цIыкIугъэх нахьыбэм — чылагъо горэм дин еджапIэ зэрэщызэфа­шIы­жьыгъэр ыкIи нэмыкI еджапIэ къызэрэщызэIуа­хыгъэр, е мэщытыр зэфашIыжьи, гъэтIылъыпIэ зэрашIыгъэр… ЕджэпIабэ зэрэщымыIагъэм къыхэкIэу пстэури «Къэрэхьалкъыр» ары зэрэзэрагъашIэщтыгъэр. ЫцIи латин хьарыфхэмкIэ тхыгъагъэ. Урысыбзэмрэ къэбэртэябзэмрэкIэ гъэзетыр апэ къыдэкIыщтыгъэ­мэ, нэужым бэлъкъарыбзэмрэ, къушъхьэ джуртхэр бэу зэрэщыпсэущтыгъэхэм ыпкъ къикIэу, джуртыбзэмрэ хагъахьэхи, бзиплIыкIэ къыдагъэкIэу аублагъ. Джаущтэу 1931-рэ илъэсым нэс щытыгъ, — къыIотагъ Заурбэч.
Зы Iэшъхьэтет иIэу, бзэу къызэрэдэкIыщтыгъэм елъытыгъэу секцииплI хъоу, ахэм пащэхэр яIэжьэу зы унэ исхэу Iоф ашIэщтыгъ. Нэужым, экономикэри нахь зэтеуцожьи, цIыфхэми еджакIэ нахь ашIэ зэхъум, 1931-рэ илъэсым секциехэр редакциищ ашIыжьыхи, къэбэртэябзэр, бэлъкъарыбзэр, урысыбзэр, зы цIэ къафаугупшысыгъ — «Ленин гъуэгу». Хъу­рэ-шIэрэ пстэури ащ бзищкIэ къатхыжьыщтыгъ. Хэгъэгу зэошхор къызежьэм гъэзетыр зэфашIыжьын фаеу хъугъагъэ, ау тхьапэу «Советскэ Къэбэртэе-Бэлъкъарым пае» зыфиIорэр къыдагъэкIыщтыгъ.
— Бэлъкъархэр рагъэкIыхи, 1944-рэ илъэсым игъэтхэпэ мазэ нэмыцхэри зырафыхэм, гъэзетым икъыдэкIын ыуб­лэжьыгъ. Ащыгъум ыцIагъэр «Къэбэрде пэж» («Кабардинская правда»). Къэ­бэртэябзэкIэ ыкIи урысыбзэкIэ ар къы­дагъэкIыщтыгъ. Бэлъкъархэр исыжьыгъэ­хэп, джуртхэм нэмыцхэр къызехьэхэ лъэхъаным къэбэртаекIэ зарагъэтхыжьыгъагъ. Нэжъ-Iужъхэм къызэраIотэжьырэмкIэ, ахэм зы чэщкIэ ятхылъхэр зэблахъугъагъэх — джаущтэу къэбэртаехэм ахэр къагъэнэ­жьыгъэх. Тыбзи, тикультури дэгъоу ашIэщтыгъэ, ти «Кабардинкэ» иуцуни яIахьышхо хэлъ. Джаущтэу щытыгъ бэлъкъархэм къагъэзэжьыфэкIэ. Ар зыхъугъэр 1957-рэ илъэсыр ары. «Къэбэрдей пэжыр» зэблахъунэу унашъо ашIыгъ, «Путь к коммунизму» зэреджагъэхэр. Я 90-рэ илъэсхэм анэс джаущтэу щытыгъ. Мы илъэсхэм лъэпкъ гупшысакIэр къэущыгъ ыкIи цIыфхэм къыраIотыкIэу аублагъ «Ленин гъуэгум» бэшIагъэу зэрэтекIыгъэхэр, лъэпкъ нэшанэ зиIэ цIэр аусынэу унашъо ашIыгъ. «Адыгэ псалъэр» джаущтэу 1992-рэ илъэсым къэхъугъ. Тарихъым, лъэпкъ шэн-хабзэхэм, культурэм афэгъэхьыгъэ тхыгъэ­хэр нахьыбэу къы­хаутэу рагъэжьагъ, — къыIотагъ Жыласэ Заурбэч.
ГущыIэм ыкIуачI
«Адыгэ псалъэм» иапэрэ редактор шъхьаIэр — Хъуран Батий. Гъэзетым къыкIугъэ гъогум редактор шъхьэIэ 20 фэдиз зэблихъугъ. Мыщ дэжьым къыхэгъэщыгъэн фае, мэфэ зыщыплI нахьрэ IэнатIэм темытыгъэхэри щыIэх.
— Я 30-рэ илъэсхэр ары гъэзетымкIэ анахь щынагъоу щытыгъэхэр. Грамматикэ хэукъоныгъэм пае цIыфхэр агъэтIысхэу хъущтыгъэ, хьапсым къыдэмыкIыжьыгъэ­хэри къахэкIыщтыгъэх. Бзэгухьэхэри щыIагъэхэба… Хъугъэ-шIагъэ къыхэкIыгъ редактор шъхьаIэм ылъэкъуацIэ хэукъоныгъэ хэхъухьагъэуи. «О плъэкъуацIэ ущыхэукъожьымэ, мыщ щыпшIэн щыIэп», — аIуи IуагъэкIыгъагъ.Сэ джыдэдэм я 24 — 44-рэ илъэсхэр зэсэгъашIэх. Мы лъэ­хъаным бэ щызэблэкIыгъэр, ащыщхэр мэфэ заул ныIэп зэрэтетыгъэхэр. Мэзыхьэ Борис, сэ сыкъызыIохьэм редактор шъхьаIэу тетыгъэм, «КъБР-м ижурналистик» зыфиIорэ тхылъэу къыдигъэкIы­гъэм тигъэзет редактор шъхьаIэу иIагъэу нэбгырэ 15 къыдигъэхьэгъагъэр, ау сэ зэзгъэшIэжьыгъэ уахътэм тетыгъэхэу джыри нэбгырэ зыщыплI ащ дэмыхьа­гъэу къэзгъотыжьыгъ. ЗэрэхъурэмкIэ, 20 фэдиз пащэу иIагъэр тигъэзет, — еIо Заурбэч.
Шъолъыр зэдэлэжьэныгъэр, IэкIыб зэпхыныгъэр
Зэкъош шъолъырищмэ, Адыгеим, Къэ­бэртэе-Бэлъкъарым, Къэрэщэе-Черкесым, яжурналист зэпхыныгъэ къызыщежьа­гъэр Мэзыхьэ Борис итетыгъор ары. А лъэхъа­ным «Адыгэ макъэм» иредактор шъхьэIагъэр ХьакIэмызэ Биболэт, «Черкес хэкум» — Къардэн Мухьэмэд. Жылэсэ Заурбэч къызэриIуагъэмкIэ, Мэзыхьэм бэ зэшIуихыгъэр республикищым ялъэпкъ къэбарлъыгъэIэс амалхэр зэпхыгъэхэ хъунхэм пае. Ежь къызэриIотэжьыгъэмкIэ ыкIи къызэритхыжьыгъэмкIэ, къинэу Iофыр лъыкIуатэщтыгъэ – лъэпкъ хэIэты­кIынымкIэ аумысынхэм щыщынэщтыгъэх.
— Мэзыхьэр пчъагъэрэ адэгущыIагъ гъэзетхэм япащэхэми, ахэм яIэшъхьэтетхэми, я 80-рэ илъэсхэр ары ныIэп къазыдэхъугъэр зэхэт номерхэр къыдагъэкIынхэу. Редактор шъхьаIэхэм Iоф­шIэгъу купыр зэхащагъ, къыдэгъэ­кIыныр аублагъ. Сыдэущтэу къэбархэмкIэ апэ тызэхъожьыщтыгъа? Автобусхэм тхыгъэ­хэр яттыти, афащэщтыгъ, ахэр шъо­лъыр пэпчъ ежь идиалект рилъхьа­жьыщты­гъэх, — ыгу къэкIыжьы Жыласэ Заурбэч.
Джы къэбарзэIэпыхыныр бэкIэ нахь псынкIэ хъугъэ — интернет амалхэр къыз­фэтэгъэфедэх, диалектэу зэрэтхыгъэри зытетым тетэу къэтэгъанэ – бэмэ ар нахь ашIогъэшIэгъон, лъэпкъыбзэм ибаиныгъэ ащ къегъэлъагъо. Мы илъэсым къыщыублагъэу кIэу къыхэхьагъэр къэбар зэтыжьыным нэмыкIэу журналист зэ­фэкIожьыныр ары. Республикищым яжурналистхэр зэхъожьыхэзэ шъолъыр пэпчъ охътэ гъэнэфагъэм Iоф къыщашIэ, ащ гузэхашIэхэри нэмыкIэу, къэбар къэ­тыжьыкIэри нахь гъэшIэгъонэу ешIых. «Нэм ылъэгъурэр шъхьэм къышъхьапэ» зэраIорэм бэ хэлъыр. Къыхэгъэщыгъэн фае, мыщ фэдэ IофшIакIэр зигукъэкIэу хъугъэр «Адыгэ псалъэм» иIофышI, ащ щытиIэгъэ IофшIэнихъухьэ зэхахьэхэм яаужырэм мы гупшысэр къыщыриIотыкIыгъ журналистэу Чэрим Марианнэ. Ар лъэшэу тыгу рихьыгъ ыкIи зэджэм пхырытщынэу тыублагъ. КъЧР-мрэ Адыгеимрэ журналистхэр ащыIэгъахэх, илъэсыр зэфишIыжьынэу щыт КъБР-м.
Мэзыхьэ Борис илъэс 16-рэ редактор шъхьаIэу «Адыгэ псалъэм» иIагъ. Ащ ыуж илъэс 20-м гъэзетым ипэщагъэр ХьашIуцIэ Мухьамэд. Мэзыхьэм Темыр Кавказ шъолъыр зэдэлэжьэныгъэр ыгъэ­псыгъэмэ, ХьашIуцIэм гъэзетыр хэхэс адыгэхэм зэлъаригъэшIагъ.
— IэкIыбым щыпсэурэ тилъэпкъэгъу­хэм афэгъэхьыгъэ къэбарыбэ къыхэтэуты, тижурналистхэр ахэр зыщыпсэухэрэм кIощтыгъэх, къатхыжьыщтыгъэ къалъэгъугъэр, бэмэ ар ашIогъэшIэгъон джыри. Адыгэм и Мафэ щыIэными ХьашIуцIэм иIахьышхо хэлъ. Шъыгъо-шIэжь мафэр илъэс къэс хэтэгъэунэфыкIы, тыгу къэтэгъэкIыжьы блэкIыгъэм инэшхъэй хъу­гъэ-шIагъэ, фэхыгъэхэм тафэшъыгъо… Ау адыгэм ищытхъу, идэхагъэ пIон фаеба, мэфэкI мафи иIэнэу щытба! Адыгэм и Мафэ ащ фэдэу хъугъэ.
Илъэсишъэм нэсырэр бэп
Жыласэ Заурбэч редакцием къызы­Iохьэм, гъэзетыр загъэпсыгъэр илъэс 60 хъугъэ къодыягъ. Ащ ихъопсапIэу а лъэ­хъаным щытыгъэу къыIожьырэр гъэзетым иилъэси 100 къылъэгъуныр ары:
— Лъэшэу сыфэягъ гъэзетым илIэшIэгъу уахътэ зыщыхагъэунэфыкIыщтыр слъэгъунэу. Илъэс 40-р псынкIэ дэдэу чъагъэ, джы мары илъэси 100-ри хэтэгъэунэфыкIы. ЦIыфы, къулыкъу, гъэзет орэхъу, бэп зинасып къыхьырэр лIэшIэгъурэ щыIэнэу. Тэ ащ тынэсыгъ. Тынэсыгъ хахъо тиIэу — тишъолъыр закъо тыкъыщыдэкIыщтыгъэмэ, джы дунаим тыщашIэ, тыдэ щыIэ адыги тикъэбархэм яджэн алъэкIы, гъэзетыр электрон шIыкIэкIи къыдэкIы, мафэ къэс. ТхылъыпIэм тет гъэзетыр тхьамафэм 3 къызэрэдэкIырэр. Социальнэ хъытыухэми тарыт.
— Илъэсишъэм лъэхъанхэр, цIыфхэр зэблэкIыгъэх, шъуашэу гъэзетыр къызэрэдэкIырэми зызэрихъокIыгъ. Сыд къэнагъэр зэмыхъокIэу? — сеупчIы редактор шъхьаIэм.
— Лъэпкъым къырыкIорэр къызэритырэр ары. Адыгэр тыдэ щыIэми, икъэ­бар тигъэзет инэкIубгъохэм арыкIырэп. Илъэси 100-м тикъыдэкIыгъохэу хъарзынэщым къыхэнагъэхэм узяплъыкIэ, лъэпкъым итарихъ рызэбгъэшIэшъущт. Джыри зэмыхъокIыгъэр редакцием чIэлъ шэн-хабзэхэр арых. Намысыр, зэрэлъытэжьыр. СыкъызыIохьакIэм цIыфышхохэр Iутыгъэх, зэоуж гъэсэныгъэ зиIэхэр, зэуапIэм щыIагъэхэр. Илъэс 40 хъугъэшъ сызщылажьэрэр, зэхъокIыгъэ щыIэп а лъэныкъомкIэ. Зэ­IофшIэгъухэр зэрэзэрэлъытэжьхэрэм фэдэу, нэмыкIхэми джаущтэу афыщытых. Лъэпкъым ицIыфхэу «Адыгэ псалъэм» Iутхэр зэрэщытыр тымыгъэгъощэным сыдигъокIи тыпылъ.
— Непэ ба ныбжьыкIэу шъуиIэр? Неущ уахътэ иIа гъэзетым, сыдэу уеплъыра?
— Гъэзетхэр бэмэ янэкъокъунхэ фаеу мэхъу. Апэ ахэм анэмыкI къэбарлъыгъэIэс щымыIагъэмэ, радиор къэхъугъ, етIанэ телевидениери щыIэныгъэм къы­хэхьагъ. ЕтIанэ Интернетыр тиIэ хъугъэ. Къины уянэкъокъуныр. ЩыIагъ уахътэ мин 20 хъоу гъэзетыр къыдэдгъэкIэу, джы бэкIэ нахь макI. Ау ащ къикIырэп емыджэжьхэу, нэмыкI къэбар къэкIуапIэхэри цIыфхэм къызфагъэфедэшъ ары. ТэркIэ анахьэу мэхьанэ зиIэр лъэпкъым щыщым ыбзэкIэ ар къыIэкIэхьаныр ары. НыбжьыкIэхэр къещэлIэгъэнхэр сыдигъо­кIи къиныгъоу щытыгъ. IофшIапIэм къы­зэрэкIощтхэри Iоф шъхьаф – нахьыбэм бзэр зыщаIулъыр чылагъохэр арыба. Сэ сшъхьэкIэ илъэс 20-рэ гъогу сытетыгъ фэтэр къысатыфэкIэ. Ау ар зыфэукIочIырэр бэп. Налщык нахь пэблэгъэ къуа­джэхэм нахь къарыкIыщтыгъэх. ЛIэужыкIэу къыIухьагъэхэр илъэс 20-кIэ узэ­кIэIэбэжьмэ аштагъэхэр арых. Тэ тизакъоп мыщ фэдэ гумэкIыгъо зиIэр. БэлъкъарыбзэкIи, урысыбзэкIи къыдэкIыхэрэми яIоф джащ фэд. ТиIофшIэн ащ фэдизэуи псынкIэп ныIа — бзэр дэгъоу пшIэн фае, журналистикэми хэшIыкI фыуиIэнэу щыт. Ау ащ Iоф дэтэшIэ – КъБР-м ижурналистхэм я Союз бэмышIэу щызэхэтщагъ журналист ныбжьыкIэм иеджапIэ. Илъэс 14 — 35-рэ зыныбжьхэм ар ателъытагъ. Сэнэхьатым илъэныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ щедгъэ­джэщтых, редакциехэм ахэдгуащэхэзэ IофшIэным фэдгъэнэIосэщтых. Тэ тимызакъоу, нэмыкI гъэзетхэми ар яIофышIэ IэпэчIэгъанэу щытынэу тэгугъэ.
Щысэ зытырахын щыI
Къэбэртэе гъэзетым иапэрэ лъэбэкъу­хэр щашIыгъэх Урысыем щызэлъашIэрэ тхакIохэмрэ усакIохэмрэ – ШэуджэнцIыкIу Алыйрэ Адамрэ, КIышъэкъо Алим, КIэрэщэ Тембот, Шэртэнэ Аскэрбый, Тхьэгъэзит Зубер ыкIи нэмыкIыбэхэм. Унагъом щыщ нэбгырэ пчъагъэ хъухэрэри Iутых.
— Апэ, къэсэшIэжьы, Шырыт зэшитIу Iутыгъ — СултIанрэ Хьэтызэрэ, Къамбий зэшитIоу Зуфаррэ Джэфаррэ Iоф щашIэщтыгъ. Ащ ыуж тэри тыкъыIухьагъ — сишъхьэгъусэрэ сэрырэ, нэужым тикIали къэкIуагъ. Iутыгъэх зэшъхьэгъусэхэу ЛIыбекъо Хьэбасрэ Таужанрэ, НафIэдз Мухьэмэдрэ Заремэрэ, Табыщ Муратрэ Динарэрэ, джырэ уахътэм щэлажьэх Щоджэн Иннэрэ Заирэрэ — мыхэри зэIахьылых. Зы редакциекIэ бэ мэхъу. Ау ащ къегъэлъагъо Iоф щыпшIэнымкIэ зэрэгупсэфыр – зы нэбгырэ къыIухьагъэу, ыгу рихьыгъэу нэмыкIым къеджэу, яIофшIэн дэгъоу агъэцакIэмэ, ишIуагъэ къэкIо, — еIо Заурбэч.
Унэгъо зэIофшIэгъухэм ацIэ псынкIэу къыриIуагъэмэ, гъэзетым ыцIэ зэрапхырэ цIыфхэр къыхигъэщынхэр редактор шъхьаIэм ыдагъэп:
— Ахэм афэдэхэр бэ мэхъух. Зыр къахэзгъэщэу, нэмыкIхэм ацIэ къесымыIонэу сыфаеп, агу къеощт. Гъэзетыр — куп IофшIэн. Зыгорэ къахэзгъэщыныр сишэнэп, анахьэу джыдэдэм Iоф зы­шIэхэрэмкIэ. Ары, журналист лъэшхэри тиIэх, Iутых IофшIэныр джыри тэрэзэу къызIэкIэзымыгъэхьагъэхэри, ау тызэ­дэIэпыIэжьызэ тэлажьэ кIэухым IофшIэгъэ дэгъум тыкъыфэкIоным пае. Еджэрэ пэпчъ ежь къахигъэщырэ журналист иI ыIапэ къычIэкIырэм пае гъэзетыр къыритхыкIэу, ау сэ, пащэ фэдэу, къахэзгъэщынхэр сшIоемыкIу.
— Гъэзетым иилъэсишъэ къэсыгъ, къэплъэгъунэу узыкIэ­хъопсыщтыгъэр къыбдэхъугъ. Джы сыда хъопсапIэу уиIэр? — сеупчIы сигущыIэгъу.
— Ар, сенэгуе, хъопсапIэу къэ­нэжьынкIэ — къэбэртэе унагъо пэпчъ тигъэзет IукIэныр ыкIи ащ къэбархэр къырахынхэр. Гъэзетыр загъэпсыгъэм къыщыублагъэу джары тызыфэягъэр. Республикэм, къэралыгъом къащыхъурэр цIыфым ежь ыбзэкIэ къылъыIэсымэ, ар нахь дэгъоу пкъырэхьэ, ежь ие шъыпкъэм фэдэу зэхешIэ. КъыдгурэIо ныбжьыкIэхэр нахьыбэу электрон шъуашэм зэрэтетхэр, арышъ, лъэныкъуитIуми ахэдгъэхъон фаеу тэлъытэ. Электрон шIыкIэкIэ къэтыгъэр къэбар шъуашэм илъэу, тхьапэм тетым гупшысэ куухэр нахь хэгъэщагъэхэу, аналитикэ ахэлъэу щытынхэ фаеу сеплъы. Ау пстэуми анахь шъхьаIэр тыбзэ чIэтымынэу, ащкIэ тылэжьэныр, тилъэпкъэгъухэр зэтыугъо­илIэнхэр ары. Ащ пае титарихъ тхыгъи дгъэхьазырыгъэ. МэфэкIым ехъулIэу гъэзетым фэгъэхьыгъэ тхылъ къыдэдгъэ­кIыгъ, почтэ маркэхэри, конвертхэри мини 100 зырыз хъухэу къыдагъэкIы­гъэх. Тыдэ щыIэ тилъэпкъэгъуи къаIукIэхэмэ, ягуапэ хъущт, тызымышIэхэрэми ашIогъэшIэгъон хъумэ, тикъэбар зэрагъэ­шIэщт. Ащ нэмыкIэу зы Iофтхьабзэ джыри едгъэкIокIыгъ — гъэзетым ибыракъэу «Адыгэ псалъэм» илъэси 100 ыныбжь» зытетхагъэр Iошъхьэмафэ дахьыягъ.
— Сыда гъэзетым анахьэу къыдэхъумэ пшIоигъор?
— Сызыфаер къэбарышIу тикIэтха­кIохэм ренэу къафэтхьыныр ары. Ренэу мамырныгъэ тиIэу, сабыйхэр къэдгъэх­ъун, тпIунхэ, едгъэджэнхэ амал тиIэныр, ахэм гъэхъагъэхэр ашIынхэр, сыда пIомэ, тауж къикIыхэрэр тэщ нахь дэгъунхэ фае. ЛIэужхэм хэхъоныгъэ ашIынэу щыт. Джырэ уахътэм еджапIэм чIэхьэгъэ къо­дые сабыйхэм ашIэ тэ я 6-рэ классым ехъулIэу тшIэщтыгъэр. Уахътэр зы чIыпIэ итэп, ныбжьыкIэхэр нахь Iушэу къэхъух. Анахь шъхьаIэр — мамырныгъэмрэ зэгурыIоныгъэмрэ. Уахътэр тэ къыттелажьэ, ау зыхъукIэ, экономикэм ылъэныкъокIи, цIыф пчъагъэмкIи хахъо тиIэн фае. Анахь шъхьаIэр – зыбгъэсэныр, уеджэныр ары. Ау зыхъукIэ, гъэзетри къэбаищт, неущырэ мафэ иIэщт.
ШъушIэным пае:
Жыласэ Заурбэч Москва къэралыгъо университетэу М.В. Ломоносовым ыцIэ зыхьырэм журналистикэмкIэ ифакультет 1987-рэ илъэсым къыухыгъ, «Дэгъу дэдэу зэреджэрэм пае» зыфиIорэ щытхъу тамыгъэр СССР-м ыкIи ВЛКСМ-м и ЦК апшъэрэ сэнэхьат хэушъхьафыкIыгъэ гъэсэныгъэмкIэ и Министерствэ къыфигъэшъошагъ.
Еджэныр къызеухым, КъБР-м къыгъэ­зэжьи, гъэзетхэу «Ленин гъуэгу» (джы «Адыгэ псалъэм»), «Маяк», «ЩIэнгъуазэ», «Нартхэр» зыфиIохэрэм собкорэу, пшъэдэ­кIыжь зыхьырэ секретарэу, отделым иредакторэу, редактор шъхьа­Iэм игуадзэу ащылэжьагъ.
Жыласэм итхыгъэхэу КъБР-м иобщественнэ-политическэ, социальнэ-экономическэ, спорт щыIакIэ афэгъэхьыгъэхэр республикэ, шъо­лъыр ыкIи федеральнэ хэутын къэбарлъыгъэIэс амалхэм къарэхьэх. КъэбэртэябзэкIэ ыкIи урысыбзэкIэ зэфэдэу матхэ, лъэныкъо зэфэ­шъхьафхэмкIэ республикэ зэнэ­къокъухэм итхыгъэхэр къащыха­гъэщыгъэх, 1999-рэ илъэсым КъБР-м изаслуженнэ журналистыцIэр къыфагъэшъошагъ, 2000-рэ илъэсым КъБР-м ижурналистхэм я Союз ипремие къылэжьыгъ.
Илъэс заулэрэ IофшIэныр щыдихьыгъ Къэбэртэе-Бэлъкъар къэралыгъо университетэу Х.М. Бэрбэчым ыцIэ зыхьырэм, ащ щигъэ­хьазырыщтыгъэх КъБР-м ирадио, ителевидение ыкIи игъэзетхэм апае IофышIэхэр. Ригъаджэщтыгъэхэм ащыщхэр республикэ ыкIи район къэбарлъыгъэIэс амалхэм джы ащэ­лажьэх.
2000 — 2009-рэ илъэсхэм Жыласэ Заурбэч КъБР-м культурэмкIэ ыкIи къэбарлъыгъэIэс амалхэмкIэ и Министерствэ къэбар жъугъэмкIэ иотдел ипэщагъ.
2009 — 2021-рэ илъэсхэм респуб­ликэ гъэзетэу «Адыгэ псалъэм» иредактор шъхьаIэ игуадзэу Iоф ышIагъ, джы редактор шъхьаI.
Мы илъэсым ишышъхьэIу мазэ Заурбэч Урысыем ижурналистхэм я Союз ишъолъыр къутамэу КъБР-м щыIэм и Тхьаматэу хадзыгъ, журналистхэм я Союз 1989-рэ илъэсым къыщыублагъэу хэт. Унагъо ышIагъ, лъфыгъиплI иI.
МэщлIэкъо Саид.
Сурэтхэр: «Адыгэ псалъэм» ихъарзынэщ.