ФедерациемкIэ Советым экономикэ по­ли­тикэмкIэ и Комитет идэкIыгъо зэхэсыгъоу Адыгеим щыкIуагъэм зыщытегущыIагъэхэр инвестиционнэ про­ектхэм ягъэцэкIэнкIэ, Iоф­шIэным къыкIакIо­рэм зыкъегъэIэтыгъэнымкIэ амалэу Адыгэ ­Республикэм щызэра­хьащтхэр ары.

ФедерациемкIэ Советым экономическэ политикэмкIэ и Комитет и Тхьаматэу Анд­рей Кутеповым зэхэсыгъор зэрищагъ. АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат лIыкIо купым шIуфэс къырихыгъ.
Республикэм ипащэ зэрэхигъэунэфыкIыгъэмкIэ, производствэм изыкъегъэIэтын­кIэ Адыгеим опытышIу иIэ хъугъэ. Къэралыгъо корпо­рациеу «Росатомым» зэри­лъы­тэрэмкIэ, шъолъыр анахь пэ­рытхэу зиправительствэ кIэзыугъуаехэрэм Адыгеир ащыщ. КъумпIыл Мурат къызэриIуагъэмкIэ, экономикэм тапэкIи нахь зыкъегъэIэтыгъэ­нымкIэ республикэм Iоф­хэр нахьышIоу зэхищэхэзэ ышIыщт, IофшIагъэу иIэхэмкIи адэгощэщт. Сенаторхэр рес­публикэм ипэрыт организацие заулэмэ ащыIагъэх.
Апэ ахэр зыдэкIуагъэхэр Мыекъопэ къэралыгъо тех­нологическэ университетыр ары. 2017-рэ илъэсым ичъэпыогъу къыщегъэжьагъэу апшъэрэ еджапIэр АР-м ипроектэу «Iофхэр дэгъоу зыщызэхащэрэ шъолъыр» зыфиIорэм чанэу хэлажьэ. МыщкIэ зынаIэ къытезыгъэтырэр Къэралыгъо корпорациеу «Росатомыр» ары. 2017-рэ илъэсым ишэкIогъу процессхэм яфабрикэ МКъТУ-м къыщызэIуахыгъ. 2018-рэ илъэсым игъэтхапэ щегъэжьагъэу специалистхэр ащ щырагъаджэхэу аублагъ.

Мыекъопэ къэралыгъо тех­нологическэ университетым зэкIохэм, Адыгеим и ЛIышъхьэ сенаторхэм къафиIотагъ республикэм ищыкIэгъэ IофышIэхэм якъэгъэхьазырынкIэ апшъэрэ еджапIэм зэдэлэжьэныгъэу дыриIэм фэгъэхьыгъэу. Проектэу «Iофхэр дэгъоу зыщызэхащэрэ шъо­лъыр» зыфиIорэр зэрэзэдагъэцакIэрэм кIэухышIухэр къетых. МКъТУ-м ифабрикэ нэбгырэ мини 4-м ехъу щырагъэджагъ. Ахэм ахэтых гъэцэкIэкIо хабзэм икъулыкъухэм яIофышIэхэр, Урысыем ишъолъыр 25-мэ япредприятиехэмрэ яорганизациехэмрэ ялIыкIохэр. Джащ фэдэу лъэпкъ проектэу «IофшIэным ипроизводительность» зыфиIорэм диштэу АР-м ипредпринимательхэм IэпыIэгъу ягъэ­гъотыгъэнымкIэ Гупчэм илъэси 2-кIэ узэкIэIэбэжьмэ щызэхащэгъэ фабрикэми специалист-
хэр щырагъаджэх.
«Илъэси 7-кIэ узэкIэIэбэжьмэ, зэрэкIаугъоен алъэкIыщт технологиехэр республикэм щагъэфедэхэу аублагъ. МыщкIэ апэрэ лъэбэкъур зышIыгъэр Мые­къопэ къэралыгъо технологическэ университетыр ары. ЯIоф­шIэнкIэ шIыкIакIэхэр къагъоты­нэу специалистхэр зэредгъа­джэхэрэм нэмыкIэу, шIэныгъэу агъотыгъэхэр щыIэныгъэм щагъэфедэнхэуи амал ятэгъэгъоты. «Iофхэр дэгъоу зыщызэхащэрэ шъолъыр» зыфиIорэ шапхъэхэр организацие заулэмэ ащыд­гъэфедагъэх. 2019-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу лъэпкъ проектэу «IофшIэным ипроизводительность» зыфиIорэр Адыгеим пхырещы. Ащ предприятие 12 хэлажьэ. Проектым ипхырыщынкIэ гъэхъэгъэ зэе-тIуаехэр ашIыгъэх, ащ хэлэжьэрэ предприятиехэм япроизводительность нахь зыкъиIэтыгъ, экономикэмкIи щылъыкIотагъэх», — къыIуагъ Адыгеим и ЛIышъхьэ.
Сенаторхэр Iахьзэхэлъ об­ществэу «Зарем», пшъэдэ­кIы­жьэу ыхьырэмкIэ гъунэпкъэ гъэ­нэфагъэ зиIэ обществэу «Фирма Комплекс-Агро» зыфиIохэу лъэпкъ проектэу «Iоф­шIэным ипроизводительность» хэлажьэхэрэм ащыIагъэх. Джащ фэдэу сенаторхэм хэгъэгум и Къыблэ ипредприятие пэрытхэм ащыщэу пшъэдэкIыжьэу ыхьырэмкIэ гъунэпкъэ гъэнэфагъэ зиIэ обществэу «Картонтарэр», инвестиционнэ проектэу «Картонтара 2» зыфиIорэм диштэу агъэпсырэ заводыкIэр зэрагъэ­лъэгъугъэх.

«Проектым ипхырыщынкIэ Iоф­хэр зэрэтымыухыгъэр къыдгурэIо, зэрэкIаугъоерэ технологиехэр производствэм щыдгъэфедэнхэм тишъыпкъэу тыпылъ. Производствэм изыкъегъэIэтынкIэ УФ-м и Президент пшъэрылъэу къыгъэуцугъэхэр дгъэцэкIэнхэм пае амалэу щы­Iэхэр зэкIэ джыдэдэм къыз­фэдгъэфедэнхэм мэхьанэшхо иI. МыщкIэ лъэшэу зишIуагъэ къакIорэр лъэпкъ проектэу «Iоф­шIэным ипроизводительность» зыфиIорэр ары. Лъэпкъ проектыкIэу «ШIогъэшхо къызыкIэ-
кIо­рэ экономикэр» зыфиIорэм ди­штэу мы проектыр лъыгъэ­кIотэгъэнэу унашъо зэришIы-­
гъэм фэшI Владимир Путиным лъэшэу тыфэраз», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.
Федеральнэ IэпыIэгъум
ишIуагъэкIэ
ФедерациемкIэ Советым и Комитетэу экономикэ политикэм фэгъэзагъэм идэкIыгъо зэхэ­сыгъо АР-м и Правительствэ зычIэт унэм щырекIокIыгъ. Адыгеим иэкономикэ ихэхъоны­гъэкIэ IофшIэным федэу къыхьырэм зыкъегъэIэтыгъэным, инвестиционнэ проектхэр пхырыщыгъэнхэмкIэ амал гъэнэфа­гъэхэр ягъэгъотыгъэнхэм япхыгъэ Iофыгъохэм атегущыIагъэх. ФедерациемкIэ Советым и Ко­митетэу экономикэ политикэм фэгъэзагъэм и Тхьаматэу Андрей Кутеповымрэ АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Муратрэ зэхэсыгъор зэращагъ. Мыщ пэIудзыгъэ шIыкIэм тетэу ра­гъэблэгъагъ УФ-м экономи-
кэ хэхъоныгъэмкIэ иминистрэ игуа­дзэу Дмитрий Вахруковыр, джащ фэдэу АР-м и Къэралыгъо Совет — Хасэм и Тхьаматэу Владимир Нарожнэр, АР-м иминистрэхэм я Кабинет и Тхьаматэу КIэрэщэ Анзаур, Адыгеим ыцIэкIэ сенаторхэу Хъопсэрыкъо Муратрэ Владимир Наролинымрэ, джащ фэдэу республикэм игъэцэкIэкIо ыкIи ихэбзэгъэуцу хабзэ якъулыкъу­хэм яIэшъхьэтетхэр хэлэжьа­гъэх.
Адыгеим и ЛIышъхьэ зэхэсыгъом хэлажьэхэрэм шIуфэс арихыгъ ыкIи къыхигъэщыгъ шъолъырымкIэ мэхьанэшхо зиIэ стратегие Iофыгъоу игъоу алъэ­гъухэрэм сенаторхэм ыкIи Фе­дерациемкIэ Советым ипащэу Валентина Матвиенкэм къызэрадырагъаштэрэр. А IофшIэныр пстэуми апэу зыфытегъэпсы­хьагъэр УФ-м и Президентэу Владимир Путиным къыгъэуцугъэ пшъэрылъхэр зэшIохыгъэнхэр ары.
Федеральнэ Гупчэм иIэпыIэгъу хэлъэу Адыгеим социальнэ-экономикэ хэхъоныгъэмкIэ гъэхъэгъэшIухэр ешIых. Зэхэубытэгъэ продукциеу къахьыжьыгъэр икIыгъэ илъэсым елъытыгъэмэ, проценти 105-м нэсыгъ, промышленностым къыдигъэ­кIырэр — проценти 104,2-м (Къыблэ федеральнэ шъолъырымкIэ я 3-рэ чIыпIэр ыубы­тыгъ); ежь хахъоу иIэхэм япсын­кIагъэ проценти 133-м нэсыгъ, дотациехэр процент 12-м нэсэу къеIыхыгъэх. Илъэсэу икIыгъэм инвестициехэр сомэ миллиард 61,6-рэ хъугъагъэх. Мы илъэсым пыкIыгъэ мэзи 6-м ахэр фэди 1,7-кIэ нахьыбэ хъугъэх. Проект 39-рэу джырэкIэ агъэцакIэрэр инвестициеу сомэ миллиард 95,2-м телъытагъ. Республикэм исоциальнэ-экономикэ хэхъоныгъэкIэ унэе программэми ишIогъэшхо къэкIуагъ. Экономикэ пшъэрылъхэм ыкIи социальнэ лъэныкъомкIэ инфраструктурнэ Iофыгъохэм язэшIохын мылъкур пэIуагъэхьагъ, джащ фэдэу бизнес цIыкIумрэ гурытымрэ къэралыгъо IэпыIэгъу афэхъугъэх.
«Хабзэмрэ бизнесымрэ зэгурыIоныгъэ азыфагу илъэу, федеральнэ IэпыIэгъоу къаратырэр игъом агъэфедэ», — къы­Iуагъ КъумпIыл Мурат.

АР-м и ЛIышъхьэ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, инвесторхэм зэрадэлажьэхэрэми нахь зырагъэушъомбгъу. КIэугъоеным, проектхэм япхырыщынкIэ пIа­лъэхэр зэрагъэкIэкIхэрэм яшIогъэ гъэнэфагъэ къэкIо. Предприятиехэм лъэныкъуакIэхэр ащыгъэфедэгъэнхэми ренэу анаIэ тырагъэты. Лъэпкъ проектэу «IофшIэным ипроизводительность» зыфиIорэм ипхырыщыни шIогъэ гъэнэфагъэ къехьы. Сенаторхэм а IофшIэным зыща­гъэгъозагъ республикэм ипредприятие пэрытхэм защэIэхэм. ЗэIукIэм илъэхъан инвестицион­нэ хэхъоныгъэмкIэ Iофэу зэшIуа­хыхэрэм ыкIи гухэлъэу яIэхэм афэгъэхьыгъэу къэгущыIагъэх пшъэдэкIыжьэу ыхьырэмкIэ гъу­нэпкъэ гъэнэфагъэ зиIэ об­ществэу «Зеленый дом» зыфи­Iорэм ипащэу Евгений Баби­чевыр, джащ фэдэу «Картонтарэм» игъэцэкIэкIо пащэу Сергей Погодиныр. Ахэм къызэрэхагъэщыгъэмкIэ, респуб­ликэм кIэугъоеным ылъэныкъо­кIэ Iофтхьабзэу щагъэфе­дэхэрэр хэгъэгум инэмыкI шъо­лъырхэми къызфагъэфедэн алъэ­­кIынэу ашIыгъ.
«Федеральнэ амалэу дгъоты­хэрэр дгъэфедэхэзэ, республи­кэм иэкономикэ зыкъегъэIэтыгъэным ыкIи цIыфхэм ящыIакIэ нахьышIу шIыгъэным япхыгъэ Iофыгъохэр зэшIотэхых. ТапэкIи лъэхъэнэ гумэкIыгъом тыхэт нахь мышIэми, лъэныкъо шъхьа­Iэхэу хэхъоныгъэмкIэ анахь гугъэпIэ инхэр зэтпхыхэрэм джыри нахь зядгъэушъомбгъуным пае IэпыIэгъоу гупчэм къытитырэр нахь игъэкIотыгъэу къызфэдгъэфедэщт», — къыхигъэщыгъ КъумпIыл Мурат.
ФедерациемкIэ Советым и Комитет итхьаматэ къызэгущыIэм инвестиционнэ политикэмкIэ республикэм гъэхъэгъэшIоу ышIыхэрэм уасэ къафишIыгъ. Андрей Кутеповым къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, стратегическэ хэхъоныгъэм къыдилъытэхэрэр нэфэгъэ икъу хэлъэу Адыгеим щызэхашIэзэ, IофшIэным нахь шIогъэ ин къы­зэрэрагъэтыщтым тетэу яIоф­шIэн зэхащэ. Мыщ фэдэ дэкIыгъо зэхэсыгъохэр шъолъырхэм зэращызэхащэрэм мэхьанэшхо иIэу щыт, сыда пIомэ чIыпIэхэм яIофыгъохэм нахь игъэкIотыгъэу защагъэгъозэнымкIэ ахэм яшIуагъэ къэкIо.
«ЛъэныкъуабэхэмкIэ респуб­ликэм хэхъоныгъэ ешIы: псэо­лъэшIынымкIэ, инвестициехэмкIэ, газыр аIэкIэгъэхьэгъэным ылъэныкъокIэ, демографием епхыгъэ Iофыгъохэри нахь дэгъоу зэшIохыгъэ мэхъух. Рес­публикэм IофшIэкIэшIоу IэкIэлъ хъугъэр зэгъэшIэгъэн, тапэкIи экономикэм хэхъоныгъэ ышIыным тегъэпсыхьэгъэ хэбзэгъэуцугъэ гъэнэфагъэхэри пхырыщыгъэнхэ фае. Iофтхьабзэу игъоу тлъэгъухэрэр зэкIэ зыфэгъэхьыгъэхэр республикэм IэпыIэгъу етыгъэныр ары», — къыхигъэщыгъ Андрей Кутеповым.
УФ-м экономикэ хэхъоны­гъэмкIэ иминистрэ игуадзэу Дмитрий Вахруковыр джащ фэдэу Адыгеим игъэхъагъэхэм къащыуцугъ. Экономикэм илъэ­ныкъо зэфэшъхьафхэм хэпшIыкIэу хэхъоныгъэ ашIыгъ, гу­рытымкIэ пштэмэ, Урысыем ишъо­лъырыбэмэ ашъхьадэкIыгъ. ГущыIэм пае, IофшIэн мыгъоты­ныгъэм къыкIегъэчыгъэнымкIэ, цIыфхэм гурытымкIэ яхахъохэр нахьыбэ хъунхэмкIэ. Мы илъэсым иапэрэ кIэлъэныкъо инвестициехэм зэрахахъорэм елъы­тыгъэу Адыгеим хэгъэгум апэрэ чIыпIэр щиубытыгъ.
Дмитрий Вахруковым къызэриIуагъэмкIэ, федеральнэ IэпыIэгъур нахь шIуагъэ хэлъэу зэрагъэфедэрэм ыкIи хэхъоныгъэмкIэ унэе программэр зэрагъэцакIэрэм ялъытыгъэу щыт а гъэхъагъэхэр. Проект инхэу промышленнэ паркэу «Инэмрэ» зыгъэпсэфыпIэ чIыпIэу «Лэгъо­накъэрэ» зекIонымрэ къыдэ­гъэкIыжьынымрэкIэ мэхьанэшхо яI. Нахь тэрэзэу къэпIон хъумэ, зэрэпсаоу республикэм иэконо­микэкIи ахэм мэхьанэшхо ­яIэщт. Гектар 200 зыубытырэ про­мышленнэ паркым мэхьанэшхо иIэщт бизнес цIыкIумрэ гурытымрэ яIофшIэн зиушъомбгъунымкIэ. ПроектитIумэ IофшIэпIэ чIыпIэ мин 12,5-рэ нахь мымакIэу къатыщт.
«Тэ зыдедгъэштэрэ амал зэ­фэшъхьафыбэ хэхъоныгъэмкIэ республикэм егъэфедэ. Адыгеир анахь мэхьанэшхо зэтыгъэн фаехэр къызэрэдилъытэхэрэмкIэ нэмыкIыбэмэ щысэ афэ­хъун ылъэкIыщт. Федеральнэ къэ­кIуапIэхэри зэрищыкIагъэм те­тэу ащ ыIэ къырегъахьэх», — къыхигъэщыгъ Дмитрий Вах­руковым.
АР-м экономикэ хэхъоны­гъэмкIэ ыкIи сатыумкIэ ими­нистрэу Шэуджэн Заур лъэныкъо зэфэшъхьафхэу къагъэнэфагъэхэм ялъытыгъэу игъэкIотыгъэу республикэм щызэшIуа­хыхэрэм къатегущыIагъ. Инвестициехэр нахьыбэу къызфэ­гъэфедэгъэнхэмкIэ пэрыохъуныгъэу щыIэхэр дэгъэзыжьы­гъэнхэм, проектэу «ШIуагъэ къэзытырэ шъолъырыр» зыфи­Iорэмрэ лъэпкъ проектэу «Iоф­шIэным ипроизводительнострэ» пхырыщыгъэнхэмкIэ Iофтхьабзэу зэрахьэхэрэм къащыуцугъ. ПАО-у «Россети Кубань» зыфиIорэм инвестиционнэ IофшIэнымкIэ ипащэ игуадзэу Виктор Коржаневскэр энергием икъэ­кIуапIэхэр нахьыбэу шъолъырым IэкIэгъэхьэгъэнхэмкIэ пшъэ­­рылъхэр зэшIохыгъэ зэрэ­хъухэрэм къытегущыIагъ.
Федеральнэ гупчэм иIэпыIэгъу анахьэу зыщящыкIэгъэ зигъо Iофыгъоу къэуцухэрэм хэушъхьа­фыкIыгъэу атегущыIагъэх. Зэхэ­сыгъом хэлажьэхэрэр Iофыгъо пэпчъкIэ игъоу алъэгъухэрэм ядэIугъэх, зэшIохыкIэу афэ­хъущтхэм ыкIи пшъэрылъэу къапыщылъхэм анэсыгъэх.
Адыгеир кIэщакIо зыфэхъугъэ Iофтхьэбзэ пстэуми сенаторхэм къадырагъэштагъ. КIэуххэр зэфихьысыжьхэзэ Андрей Кутеповым къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, зэхэсыгъом щаштэгъэ унашъо­хэм язэшIохын зэрэкIорэм Парламентым ынаIэ тыригъэтыщт. АР-м и ЛIышъхьэ парламентариехэр ыгъэгугъагъэх федеральнэ гупчэр ягъусэу зэдызэхагъэуцогъэ проектхэм япхырыщын тегъэпсыхьэгъэ IофшIэныр нэфагъэ хэлъэу тапэкIи республикэм зэрэщагъэцэкIэщтымкIэ.
АР-м и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу
къытыгъэ къэбархэмкIэ Тхьаркъохъо Сафыетрэ ЛIышэ Саныетрэ.
Сурэтхэр: А. Гусев.