Урысые зэнэкъокъоу «Народный участковый-2024» зыфиIорэм ишъолъыр ятIонэрэ уцугъо текIоныгъэ къыщыдэзыхыгъэу, Урысыем хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ иотделэу Мыекъуапэ щы­Iэм полицием истаршэ уполномоченнэ участковэу, майорэу
Рустам Муфтаховым гущыIэгъу тыфэхъугъ.

— Рустам, апэрапшIэу нахь благъэу нэIуасэ зыкъытфэпшIыгъэмэ дэ­гъугъэ.
— Сигуапэу къэсIотэн. Сянэ Иркутскэ дэт медицинэ институтым щеджэзэ сэ ащ сыкъыщыхъугъ. Нэужым Мыекъуапэ къыгъэзэжьи, мыщ сыще­джагъ ыкIи сыщапIугъ. Мые­къопэ гурыт еджапIэу N 19-р къызысэухым, къэралыгъо къулыкъушIэнымкIэ Темыр Кавказ академием икъутамэу Мые­къуапэ дэтым сычIэхьагъ, юрист сэнэхьатым сыфеджагъ. Нэужым Элиста дзэ къулыкъур щыс­хьыгъ. 2009-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу хэгъэгу кIоцI къулыкъум сыхэт, полицием иучастковэу Iоф зысшIэрэр илъэси 10 хъугъэ.
— Полицием ипшъэ­рылъхэм язэшIохынкIэ участковэ уполномо­ченнэ къулыкъухэм яIоф­шIэн анахь мэхьанэшхо зэратыхэрэм ащыщ. Сыда мы сэнэ­хьатым анахьэу уфэзыщагъэр?
— Шъыпкъэр пIощтмэ, участковэ уполномоченнэу Iоф пшIэныр псынкIэп. Ар бэмэ афэмыукIочIэу IокIыжьых. Пстэуми апэу IофшIэным угу фэщэгъэн, ар шIу плъэгъун фае. Армырмэ, Iоф рыпшIэшъущтэп.
— Участковэм пшъэ­рылъ мин ыкIи зы иIэу аIо. Ахэр зыфэдэхэм тащыгъэгъуазэба…
— Ары, пшъэрылъэу иIэр бэ, арэу щытми, анахь шъхьаIэр цIыфхэм ящынэгъончъагъэ ыкIи ярэхьатныгъэ къэухъумэгъэныр ары. Ащ нэмыкIэу полицием иуполномоченнэ участковэ ипшъэ­рылъхэм ахэхьэ пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэм язэхэщэн, псэупIэу зэпхыгъэм щыпсэурэ цIыфхэм ягумэкIыгъохэм язэшIохын, нэмыкIхэри. Участко­вэхэр учетым хэт унагъохэм адэжь зэрэкIохэрэм имызакъоу, тучанхэм кIохэзэ, Iэтахъохэм шъон пытэхэр арамыщэнхэм лъэплъэх, терроризмэ нэшанэ зиIэ бзэджэшIагъэ къэмыгъэ­хъугъэным фэшI псэупIэхэм ахэт кIашъохэр ыкIи чIыунэхэр къаплъыхьэх, хьапс зытелъы­гъэхэр, наркоманхэр, ешъуакIо­хэр ауплъэкIух, дзэ къулыкъум зыщызыдзыехэрэм алъэхъух, административнэ хэбзэукъо­ны­гъэ ыкIи бзэджэшIагъэ зезыхьагъэхэр къычIагъэщых, уна­­гъохэм ыкIи зэгъунэгъухэм азыфагу зэмызэгъыныгъэу къитаджэ­хэрэр зэхафых ыкIи нэмыкI­хэри. Арышъ, сицыхьэ телъэу къэсIон слъэкIыщт участковэ уполномоченнэ къулыкъур лъэныкъо пстэумкIи хэгъэгу кIоцI къулыкъум исистемэ ипкъэу шъхьаIэу зэрэщытыр.
— УиIофшIэгъу мафэ сыда зэребгъажьэрэр ыкIи сыдэущтэу рекIо­кIыра?
— Мафэ къэс а зы шапхъэм тетэу участковэ уполномоченнэхэм IофшIэныр тэублэ. Пчэдыжьым жьэу Мыекъуапэ иде­журнэ часть текIуалIэ, Iашэр къытаты, шъхьадж зэпхыгъэ участкэм елъытыгъэу чэщ-зымафэм хъугъэ-шIагъэу къаIэ­кIэхьагъэхэр зэрыт материалхэр тиIэубытыпIэу нэужым псэупIэхэр къэтэкIухьэ, унагъохэм таIухьэзэ тадэгущыIэ, ягумэ­кIыгъохэр зэрэдэдгъэзыжьыщтхэм тыпылъ. Дао къэзытыгъэхэм яIофхэм язэхэфын мэфэ реным ыуж тит. АхэмкIэ унэшъо гъэ­нэфагъэхэр тэшIых.
— Участковэхэм яIоф­шIэн нэрылъэгъоу щыт ыкIи ахэм цIыфхэм зан­кIэу зафагъэзэн алъэкIы. О уишIошIыкIэ, участковэм сыд фэдэ шэнзе­кIуакIа хэлъынэу щытыр?
— Участковэм апшъэрэ гъэ­сэныгъэ ыкIи юридическэ шIэныгъэ иIэн, ипсауныгъэ ыкIи ипсихикэ тэрэзынхэ фае. Участковэр IофшIэным фэкъулаеу, щэIагъэ хэлъэу, IофшIэныр шIу ылъэгъоу, ыгу зэIухыгъэу цIыф­хэм ахэтын, жабзэ къафигъотын, законыр ышIэн фае. ЦIыф­хэм янахьыбэм юридическэ шIэ­ныгъэ икъу яIэп. Ащ къыхэ­кIэу, ягупшысэхэр тэрэзэу къы­раIотыкIын алъэкIырэп. Ахэм даохэр тэрэзэу зэхагъэуцонымкIэ IэпыIэгъу тафэхъу.
— ЗэкIэмкIи участкэ тхьапша уиIофшIэн къы­хиубытэрэр? Зы къулыкъушIэм гурытымкIэ IофшIэнэу ыпшъэ дэ­лъыр сыд фэдиза?
— Мыекъуапэ зэкIэмкIи административнэ зони 10 иI. Ахэр административнэ участкэ 46-рэ мэхъух. Сэ сызэпхыгъэ зонэм участкиплI хэхьэ, ащ унэгъо мин 20 фэдиз къыхеубытэ. Участкэ пэпчъ участковэхэм нэбгырэ мини 5 фэдиз япхы­гъэу Iоф адашIэ.
Мы илъэсыр къызихьагъэм къыщыублагъэу цIыфхэм къатыгъэ дэо тхылъ 400 фэдизым Iоф адэсшIагъ. Илъэсыр пштэмэ, гурытымкIэ дэо тхылъ 500 — 600 фэдиз къытIэкIэхьэ.
— Сыд фэдэ гумэкIыгъо­хэр яIэхэу цIыфхэм зыкъышъуфагъазэра?
— Ахэр зэкIэ зэфэшъхьафых. Унагъом зэгурымыIоныгъэ къызэритэджагъэм епхыгъэу на­хьыбэрэмкIэ цIыфхэм зыкъытфагъазэ. ГумэкIыгъом елъытыгъэу ахэм яIофхэр зэхэтэфых, ау ащ фэдэ фитыныгъэ тимыIэу къыхэкIымэ, мыщ фэгъэзэгъэ къулыкъум тэгъа­кIох. НахьыбэрэмкIэ бгъуитIуми яшIоигъоныгъэхэм защыдгъэ­гъуазэзэ, унэшъо гъэнэфагъэм тыкъыфэкIо.
— Дао къызфатыгъэ цIыфым зигъэбылъэу ыкIи иунапчъэ къышъуфыIуимыхэу бэрэ къы­хэкIа?
— Уголовнэ Iоф зыпылъ бзэджэшIагъэхэм якъычIэгъэщын дозновательхэр ыкIи следовательхэр ары афэгъэзагъэр. Арэу щытми, тиучасткэ къыхиубытэу щытмэ, ахэм тырягъусэу тыкъекIокIы, цIыфхэм гущыIэгъу тафэхъу. Шъыпкъэ, къыхэкIы пчъэр къытфыIуамыхэу. Аущтэу зыхъурэм тхьагъэпцIыгъэкIэ тадэзекIон фаеу мэхъу. ЦIыфхэм яшэн зэфэшъхьаф. Ар дэгъоу къыдгурэIо. БзэджэшIагъэ зезыхьэгъэ ныбжьыкIэхэм Iоф адэпшIэныр нахь къин, ахэм икъоу къагурыIорэп пшъэдэ­кIы­жьэу ахьын алъэкIыщтыр зы­фэдэр. АшIагъэм ебгъэуцолIэ­жьынхэр къины.
— Рустам, къызэрэпIуагъэу, илъэси 10 хъугъэу участковэу а зы чIыпIэм Iоф щыошIэ. НэмыкI Iоф­шIапIэ укIожьынэу угу зыпарэкIи къихьа­гъэба?
— Шъыпкъэр пIощтмэ, коронавирусым илъэхъан Iоф зы­шIэщтыр тфимыкъоу къиныбэ тлъэгъугъэ. Ызыныкъор сыма­джэу дэсыгъ, IофшIапIэм IукIы­жьыгъэри бэ. Джащыгъум тIэкIу сыгу къэкIодыгъагъ, арэу щытми, сызфырикъужьыгъ. Непэ лъэгапIэу сыкъызфэкIуагъэр къызыдэплъытэкIэ, сырыкIэгъо­жьырэп гъогоу къыхэсхыгъэм.
— ЦIыфхэм амакъэ къып­фати, республи­кэмкIэ участковэ анахь дэгъоу укъыхахыгъ. Сыда ащ гупшысэу ­уигъэшIыгъэр?
— Лъэшэу сигуапэ хъугъэ ыкIи зэкIэми сафэраз. Цыхьэ къыпфашIэу уиIофшIэн къыхагъэщыныр зымыуасэ щыIэп. Мы зэнэкъокъум мыгъэ ятIуанэрэу сыхэлажьэ. 2021-рэ илъэсым сызыхэлажьэм, текIоныгъэ къы­дэсхынэу синасып къыхьыгъэп, тIэкIу макъэ сыщыкIэгъагъ. «КъытфэпшIагъэр гъунэнчъ, ти­шIуагъэ зыгорэущтэу къыодгъэ­кIыжьыным фэшI тымакъэ пфэттыщт», — аIозэ бэхэр къысфатхэщтыгъ. Ащ кIуачIэ сэри къыситыщтыгъ. Зэнэкъо­къум иящэнэрэ едзыгъо онлайн-­мэкъэтын шIыкIэм тетэу шэкIогъум и 1-м къыщегъэжьагъэу и 10-м нэс гъэзетэу «Московский комсомолец» зыфиIорэм исайт щырекIокIыщт. Адыгеим ыцIэкIэ ащ сыхэлэжьэщт.
— Умыучастковагъэмэ, сыд фэдэ сэнэхьата къы­хэпхыщтгъагъэр?
— Врач сэнэхьатыр къыхэсхыщтыгъ. Сыда пIомэ сыкъызэрыхъухьагъэр врач унагъу. Сянэжъэу ГъукIэлI Баблинэ хирург-гинекологэу, сятэжъэу Николай Чайка хирургэу илъэсыбэхэм республикэ сымэджэщым Iоф щашIагъ. Сятэу Марат пшъэдэкIыжь ягъэхьыгъэнымкIэ федеральнэ къулыкъум и ГъэIорышIапIэу Адыгэ Респуб­ликэм щыIэм имедицинэ колоние ипащ. Сянэу Людмилэ терапевтэу Iоф ышIагъ, мы уахъ­тэм пенсием щыI.
— Къулыкъур езыгъэ­жьэгъакIэхэм сыда къяпIо пшIоигъор?
— Участковэу Iоф пшIэныр зэрэмыIэшIэхыр ыкIи лъэныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ икъоу шIэныгъэ зэрэуиIэн фаер зыща­гъэгъупшэ хъущтэп. Нэбгырэ пэпчъ екIолIакIэ къыфэбгъотын ыкIи чэщ-зымафэм зэпхыныгъэ адыуиIэн фае. ЦIыфыр гумэ­кIыгъо горэм хэфагъэмэ, апэу зызфигъазэрэр участковэр ары, ахэм яIофшIакIэ зыфэдэм мэхьанэшхо иI хэгъэгу кIоцI къулыкъум иотдел изэфэхьысыжьхэр зыфэдэмкIэ. ЕтIани къэIогъэн фае, участковэу зиIофшIэн езы­­гъэжьагъэхэм IэпэIэсэны­гъэшхоу аIэкIэлъ хъурэм ишIогъэшхо къякIы тапэкIэ МВД-м икъулыкъу IофшIэныр щылъа­гъэкIотэн зыхъукIэ.
КIАРЭ Фатим.