Ветераным и Мафэ ипэгъокIэу зыIудгъэкIагъ хэушъхьафы­кIыгъэ дзэ операцием ивете­ра­нэу Игорь Гилевым.

ТигущыIэгъу ичIыгу гупсэ, Урысыешхом ящынэгъончъагъэ къэухъумэгъэным иIахьышIу хилъхьаныр зипшъэрылъэу зы­лъытэрэ, зигущыIэ зыгъэцэ­кIэжьырэ цIыф. Дзэ операцием хэлэжьэнэу зэрэхъугъэр, ащ щэIэфэ зыфэгъэзэгъагъэр, ныб­джэгъуныгъэм ар къатедгъэ­гущыIагъ.
Игупшысэхэм алъыIэсыгъ
ТигущыIэгъу Пермь къыщы­хъугъ, ар кадровэ офицер. Омскэ дзэ команднэ училищыр къыухыгъэ къодыеу Чэчэным зэпэуцужьыр къызыщежьэм, ащ агъэкIуагъ. Я 131-рэ бригадэм хэфагъ, зы пIалъэ ащ къы-­щихьыгъэу 1995-рэ илъэсым Мыекъуапэ къэкIонэу хъугъэ. Мыщ нэIуасэ щыфэхъугъ джы ишъхьэгъусэу Наталье. Къызызэрэщагъэхэм мэзищрэ ныкъорэ тешIагъэу етIани ятIонэрэу заор Чэчэным къызыщежьэм, Игорь ащ ыгъэзэжьыгъ.
— Илъэсрэ ащ сыкъэтыгъ, зэпхыныгъэ тэрэзи унагъом дысиIагъэп. Ащ фэдизым Наталье къин ылъэгъугъ, емызэщэу къысэжагъ. Нэужым частыр Бу­денновскэ агъэкощыжьи, ты­зэрэлъэгъун амал щыIэ хъугъэ. Бэ темышIэу апэрэ пшъашъэр къытфэхъугъ, — къеIуатэ Игорь Гилевым.
ЩыIэныгъэр зы чIыпIэ итырэп, лъэкIуатэ, кIэлэ ныбжьыкIэм къулыкъур ехьы. ИлъэсиплI тешIагъэу зэшъхьэгъусэхэм кIа­лэ къапыфагъ. 1999-рэ илъэ­сым Игорь зыкIэтхэгъэ зэзэ­гъыныгъэм ипIалъэ икIыгъ. Мыщ дэжьым унашъоу ышIыщтымкIэ упчIэ къэуцугъ — къулыкъур лъигъэкIотэщта, хьауми зэпи­гъэущта?
— Сыкъыхэнагъэмэ, майор IэнатIэр къысатынышъ, Забайкальем е Буйнакскэ сагъакIощтыгъ. Сабыйхэр цIыкIухэу, сиIэпыIэгъу Наталье ищыкIа­гъэу къызызгурэIом, унагъом сыди­хьыхыгъ. Джаущтэу запасым щыIэ офицер сыхъугъ. Илъэсий тешIагъэу пшъашъэ къытфэ­хъугъ. Ау къулыкъушIэныр ыкIэм зэрэнэсымыгъэсыгъэр сыдигъуи гукIэ зыдэсIыгъыгъ. Амал горэ къысфыкъокIымэ, а дзэ Iофым зыфэзгъэзэжьыным лъэшэу сы­фэягъ, — игукъэкIыжьхэм та­щигъэгъозагъ Игорь.
ХэушъхьафыкIыгъэ дзэ операциер къызэрежьэу Игорь ащ зэрэкIощтым тыриубытагъ. Къе­джэфэхэ емыжэу, зэзэгъыныгъэкIэ къулыкъу ыхьынэу рапорт ытхыгъ. Ау а лъэхъаным офицерхэр ящыкIагъэу щытыгъэпти, аштагъэп. Мэзэ заулэ тешIа­гъэу мобилизациер рагъэжьагъ, 2022-рэ илъэсым, шышъхьэIум зэзэгъыныгъэм къыфыкIэтхагъэх.
— Хэгъэгур къэухъумэгъэным мэхьанэ есэты, патриотхэм са­щыщ. Ащ ыпэкIэ дзэ ыкIи зэо Iофхэм хэшIыкI афысиIэу щытыгъ. Арышъ, сыздакIорэр зы­фэдэр сшIэзэ сыкIуагъ. Щыхъу­рэ-щышIэрэм сыгукIи сшъхьэкIи сыфэхьазырэу щытыгъ, — хигъэунэфыкIыгъ Игорь.
Пыим пэчIынатIэу
ХэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием Игорь мэзэ 11-рэ къэтыгъ, ащ щыщэу мэзипшIырэ ныкъорэм пыим пэIутхэм яапэ­рэ сатырхэм ахэтыгъ. Ар взводым икомандирэу нэбгырэ 27-рэ къепхыгъагъ, ротэу зыхахьэщтыгъэхэр нэбгырэ 90-рэ фэдиз хъущтыгъэ.
— Лъэпкъ зэфэшъхьафыбэмэ къахэкIыгъэ дзэкIолIхэу тызэхэтыгъ, тызэпэблэгъагъ, тыгу зэ­фэгъужьыщтыгъ, тызэдеIэжьыщтыгъ. Сызэрякомандирым фэшI пшъэдэкIыжьэу схьырэм кIуачIэ къыситыщтыгъ. Тызэготэу окоп­хэр ттIыгъэх, зы унэ тызэди­сыгъ, зы мыхьамелэ зэдэт­шхыгъ. Нэбгырэ пчъагъэу ты­зэ­хэтыгъэм щыщэу ыпэкIэ зэпэуцужьхэм ахэлэжьэгъагъэр нэ­бгырибл ныIэп, адрэхэм амы­шIэрэр зэкIэ ябгъэшIэжьы­нэу щытыгъ. Танкистхэр, моряк­хэр, ракетчикхэр къытхэтыгъэх. Анахьэу тызэгурызгъэIуагъэр зэкIэми зэчIыгогъухэу, Адыгеим тыщыщэу зэрэщытыгъэр ары, — къеIуатэ тигущыIэгъу.
ОшIэ-дэмышIагъэм уIагъэр
къыхэкIыгъ
Фронтым уIутыныр аукъо­дыеп. Апэрэ мазэхэм, дзэкIо­лIым икъарыу елъыфэ, къины-
гъо­хэр зэхишIагъэхэп, ау гъэ­псэфыгъо уахътэ икъоу зэрямыIэщтыгъэм язытет зэщигъэ­къуагъ.
— Шхыни щыгъыни тыщыкIагъэп, шъоф псэукIэри къысэхьылъэкIыгъэп, ахэм сясагъэу щытыгъ. Ау мычъыеныр лъэшэу къысхэIагъ, чэщ-зымафэм зэпыугъохэр къыдафэхэзэ, сыхьати 4 — 5-м нахьыбэрэ тычъые­нэу хъущтыгъэп. Джаущтэу аужырэ мэзиплIым пытапIэм сыIутыгъ. Къулыкъур зыщытхьыщтыгъэ лъэныкъом къытебэнэщтхэу макъэ къызытагъэIум, тыздэщыс чIыпIэм къекIурэ гъо­гухэм лагъымэхэр ачIэслъхьа­гъэх. Джащ фэдэу пыир къызэ­рыкIорэр нахь дэгъоу зэрэтлъэ­гъущтым пае тызхэсыгъэ мэзым хэт чъыгхэм ащыщхэр итыупкIы­хэзэ, ахэм ачIалъхьэгъэ лагъы­мэхэр къыхэдгъэщыгъэх. Сапер­хэр тиIэжьыгъэхэп, лагъымэхэм нахь афэIазэу къытхэнагъэр сэрыти, амал зэриIэкIэ къэсшы­пыгъэх, ау ащыщ горэу машэм ифагъэр, сызэрэпшъыгъэм нахь хэмылъэу, къэсымылъэгъоу сы­теуцуагъ. Къызэом, слъакъо пи­утыгъ (лъэгуанджэм нэсэу), — къеIуатэ ветераным.
Апэ ащ къызэрэшIошIыгъэр цIыф зэрымыс быбырэ пкъыгъо­хэр къашъхьэрыхьэхи щэрыон къарашIылIагъэу ары, зэкIэри хэкIодэнхэм тещыныхьагъ. Ау лагъымэр къызэрэуагъэр къызыгурэIом, нахь Iэсагъэ. Метрэ 50 фэдизрэ къэпшыгъ, зыщагъэ­ко­щыхэрэ чIыпIэм къынэсыным пае. Апэ ар Севастополь, нэ­ужым Москва дэт госпиталэу Бур­денкэм ыцIэ зыхьырэм ащагъ.
Унагъор
къыкъоуцуагъ
Сыд фэдэрэ къиныгъуи цIыф­хэм зэфэмыдэу зэпачы: зыхэм — агу рагъэкIу, ащ щыIэныгъэр къыщыуцугъэу алъытэ, адрэхэм — кIуачIэ къызхагъотэжьы, псэукIакIэм зырагъасэ. Игорь зыгукIэ цIыф пытэхэм ащыщ, мыщ фэдэ чIыпIэ ифэн зэри­лъэкIыщтыр сыдигъокIи ышъхьэ илъыгъ.
— Лъэшэу згъэшIэгъуагъэп, мыщ психологическэу сыфэхьазырыгъ. «Сэ зы лъакъо симыIэми, лъэкъуитIу зыпымытыжьхэри щыIэх» зэсIожьыгъ. Нахь къин къысщыхъугъэр сишъхьэгъусэ ащкIэ макъэ зэрезгъэIущтыр ары. Сыда пIомэ сыд фэдэрэ гухэкIи, хъяри зэдэдгощэу тесагъ, ащ къин зэрилъэгъущтыр сшIагъэ. Сэ телефон сиIэжьыгъэп, зыгорэм къыIысхи мэфитIу тешIагъэу сыкъыфытеуагъ, — еIо Гилевым.
Бзылъфыгъэм бэ ыгу дэхъыкIыгъэр, лъэтемытэу гъогу те­хьа­нэу фежьагъ, ау Игорь фи­да­гъэп. Москва защэжьыгъэм тхьамафэ тешIагъэу Наталье ащ дэжь кIуагъэ, ищыкIэгъэ Iэпы­Iэгъур зэкIэ ригъэгъотыгъ, ыгу къыдищэягъ.
Игорь нахьышIу хъужьи, къа­гъэтэджы зэхъум, Наталье пшъа­шъэхэр игъусэхэу етIани тым дэжь кIуагъэх. ИкIалэ ­аущтэуми Москва Iоф щешIэти, нахьыбэрэ ятэ кIэрысын амал иIагъ. Ныбджэгъухэри къыфэ­кIуагъэх, къыкIэупчIагъэх.
— Анахь къинри, узыри пщызыгъэгъупшэрэр къыппэблэгъэ цIыфхэр къызэрэпфэгумэкIы­хэрэр, къызэрэпкъотхэр зэха­пшIэ зыхъукIэ ары. Сэ сиунагъо ащкIэ сыфэраз, — хигъэунэфыкIыгъ Игорь.
ЩыIэныгъэм икIэрыкIэу
зыкъыхегъуатэ
Ипсауныгъэ изытеткIэ тигущыIэгъу я 2-рэ купым хэхьэрэ сэкъатныгъэ къыратыгъ. Ау ыгу ыгъэкIодыгъэп, псэукIэ амалыкIэу иIэхэм ялъытыгъэу, щы­Iэныгъэм зыкъыхегъуатэ. Ар про­тезым тетэу зэрэзекIощтым зыфигъэсагъ. ЗэдэгущыIэгъоу я 3-рэ къатым щыкIуагъэм ар къыдэкIоен ылъэкIыгъ.
— Апэ сиIэгъэ протезым фэдэп, джы сызтетыр бэлэхьэ дэд, джырэ шапхъэхэм адиштэу «микрочип» зыфаIохэрэр хэтых. ЧIыпIэу узтеуцорэм елъытыгъэу лъапшъэр мэзекIо, гупсэф нахь мышIэми, къызысатыгъэр мэфэ заулэ хъугъэ ныIэп, джыри зе­сэгъасэ. Ащ фэдэ АдыгеимкIэ сэ зыр ары зиIэр, мыщ сомэ миллионитIурэ ныкъорэ фэдиз ыуас. ЗипсауныгъэкIэ щыкIагъэ зиIэхэм атегъэпсыхьэгъэ пкъыгъохэр ыпкIэ хэмылъэу ятыгъэн­хэмкIэ программэм тетэу социальнэ страхованиемкIэ фондым сигъэгъотыгъ, — къыIуагъ Гилевым.
Ветераныр зы чIыпIэ исэп, ар спортым лъэшэу фэщагъ. Къэралыгъо фондэу «Хэгъэгум иухъумакIохэр» зыфиIорэм зэпхыныгъэ дыриIэу ащ зэхищэрэ Iофтхьабзэхэм чанэу ахэлажьэ.
— Къырысчъыхьан слъэкIы­нэу джыри протез къысатынымкIэ шъолъыр фондым тхьапэ-
хэр сфигъэхьазырыгъэхэу сежэ. Джащ фэдэу сызщыпсэурэ псэу­пIэр сыщызекIонымкIэ Iэрыфэгъоу щытыным фытырагъэпсы­хьанэу фондым сыкъыгъэгу­гъагъ. ХэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием иветеранхэм зэри­фэшъуашэу къэралыгъом ынаIэ къыттет, пстэуми сафэраз, — къыхигъэщыгъ тигущыIэгъу.
Зипсауныгъэ амалхэр зэщыкъуагъэхэм азыфагу щызэхащэрэ зэнэкъокъоу Ставрополь щыкIуагъэми, республикэм щы­зэхащагъэхэми пауэрлифтингымкIэ, армспортымкIэ ыкIи гы­рэ IэтынымкIэ Игорь хагъэу­нэфыкIырэ чIыпIэхэр къыхьыгъэх. Ветераныр егъасэ тренерэу ЛIэхъусэжъ Къэплъан.
Iэшъынэ Сусан.