Адыгеим икъэралыгъо учреждениехэмрэ бзэджэшIагъэ зезыхьагъэхэм пшъэдэкIыжь ягъэхьыгъэнымкIэ федеральнэ къулыкъум и ГъэIорышIапIэу Адыгэ Республикэм щыIэмрэ язэдэлэжьэныгъэ зэрэлъагъэкIуатэрэм фэгъэхьыгъэ Iэнэ хъурае бэмышIэу щыIагъ.

Хьапсым чIэсхэм IофшIэн ягъэгъотыгъэнымкIэ ыкIи учреждением къыдигъэ­кIырэ продукцием хигъэхъонымкIэ амалэу щыIэхэм атегущыIагъэх. Iоф­тхьабзэм хэлэжьагъэх республикэм имуниципальнэ образованиехэм япащэхэр, социальнэ учреждениехэм ялIыкIохэр, гъэIорышIапIэм иIофышIэхэр.
2024-рэ илъэсыр къызихьагъэм къыщыублагъэу къэралыгъо хэбзэ къулы­къухэмрэ гъэIорышIапIэмрэ язэдэлэжьэныгъэ къыдыхэлъытагъэу продукциеу къыдагъэкIыгъэр ыкIи фэIо-фашIэу афагъэцэкIагъэр сомэ миллион 48-м ехъугъ. КъызыкIэлъэIухэрэ продукцием изытет ыкIи пIалъэу ахэр зэрагъэцакIэхэрэр лъэныкъо шъхьаIэу къыхагъэщыхэрэм ащыщ. Ащ къегъэлъагъо гъэIорышIапIэм къыдэгъэкIынымкIэ икъулыкъу кIочIэ дэгъухэр иIэу Iоф зэришIэрэр.
Мы мафэм ехъулIэу зыщагъэпщынэхэрэ учреждениехэм япхыгъэу Iоф зыщашIэрэ гупчи 4 Адыгеим ит: ИК-1-р, ИК-2-р, КП-3-р, КП-6-р. Ахэр продукцие зэмылIэужыгъохэм якъыдэгъэкIын лъэшэу пылъых. Анахьэу ахэр зыфэгъэзагъэхэр гъучIым, пхъэм, пластмассэм ахэшIыкIыгъэ пкъыгъохэм, мэкъумэщ продукцием икъыдэгъэкIын, щыгъынхэм ядын ары.
— 2023-рэ илъэсым къэралыгъо ыкIи муниципальнэ къулыкъу­хэм сомэ миллион 11 фэдиз зыосэ зэзэгъыныгъэ адэтшIыгъ, ащ къегъэлъагъо продукциеу къы­дэдгъэкIырэм изытет уигъэ­рэзэнэу зэрэщытыр ыкIи цыхьэ къызэрэтфашIырэр. 2024-рэ илъэсым Iоныгъом и 1-м ехъулIэу сомэ миллион ­42-рэ аосэ продукцие къыдэдгъэ­кIыгъ, сомэ миллион 48-м ехъу зытефэщт продукциемкIэ зэзэгъыныгъэ адэтшIыгъ, — къы­Iуагъ гъэIорышIапIэм ипащэ игуадзэу Хъопсэрыкъо Рус­лъан.
БзэджашIэхэм пшъэдэкIыжь ягъэхьыгъэнымкIэ федеральнэ къулыкъум и ГъэIорышIапIэу Адыгэ Республикэм щыIэм епхыгъэ учреждениехэр нэкъокъо­ным лъэшэу ыуж итых ыкIи продукциеу къыдагъэкIырэм зырагъэушъомбгъуным фэшI ренэу кIэ горэхэр къаугупшысы. ГущыIэм пае, гъэрекIо пкъыгъуи 6-мэ яшIын кIэу яIофшIэн къыхагъэхьагъ: гъучIым хэшIыкIыгъэ «вагончикыр», хэушъхьафыкIыгъэ щыгъыныр, керамзит блокыр, IофшIэкIо щыгъыныр, физкультурэ зыщашIырэ алырэгъур ыкIи шIухьафтын къэмланыр.
Мы илъэсым кIэу хагъэхьагъэхэм ащыщ хэкIидзапIэхэр, спорт лъэкъопылъхьэхэр, Iалъмэкъхэр. Джащ фэдэу мы илъэсым гъэфэбапIэм ыкIи гъучIым хэшIыкIыгъэ гъэпсэфыпIэ унэм ишIын рагъэжьэщт.
Зэзэгъыныгъэм ­ишIуагъэхэр
Хэбзэгъэуцугъэм къызэрэдилъытэу, бзэджэшIагъэ зезыхьагъэхэм пшъэ­дэкIыжь ягъэхьыгъэнымкIэ федеральнэ къулыкъум и ГъэIорышIапIэу Адыгэ Республикэм щыIэр сатыушI организациехэм алъэныкъокIэ шIуагъэ къэзытырэ къулыкъоу щыт.
— Федеральнэ унашъоу N 244-ФЗ-м къызэригъэнафэрэмкIэ, къэралыгъо ыкIи муниципальнэ зэзэгъыныгъэм къыдыхэлъытагъэу гъэкIэкIыгъэ шIыкIэм тетэу фэIо-фашIэхэр организациехэм афегъэцакIэ. Ащ ишIуагъэкIэ, зэнэкъокъу зэрэзэхащагъэмкIэ къэбарыр зыкI къэбарлъыгъэIэс системэм рагъэхьаным емыжэхэу, фэIо-фашIэхэр псынкIэу афагъэцэкIэн алъэкIы. Ащ къыхэкIэу заказчикым занкIэу охътэ кIэкIым къы­кIоцI ищыкIэгъэ продукциер къыз­IэкIигъэхьан амал иI, — къыщаIуагъ гъэIорышIапIэм ипресс-къулыкъу.
КъэIогъэн фае, хьапсым чIэсхэм Iоф зыщашIэрэ гупчэхэм къащашIырэ продукцием изытет нахьышIу шIыгъэным технологхэм лъэшэу Iоф дашIэ, продукциеу къыдагъэкIырэм изытет лъэплъэх, ищыкIагъэ хъумэ, нахьышIум ылъэныкъокIэ зэхъокIыныгъэхэр фашIых.
Зыщагъэпщынэхэрэ учреждениехэм къыдагъэкIыхэрэм зэрахагъахъорэм ишIуагъэкIэ къэралыгъо бюджетым ыпшъэ илъыр нахь макIэ мэхъу, хьапсым иIоф изытет зыпкъ ит, ащ чIэсхэм сэнэхьат тедзэхэр зэрагъэгъотых ыкIи хьыкумым къатырилъхьэгъэ даохэр апщыныжьынхэ амал яI.
Учреждением къыдигъэкIырэ продукциер зыфэдэр Iэнэ хъураем хэлэжьагъэхэм арагъэлъэгъугъ: чIыдагъэ ыкIи гъэстыныпхъэ шхъуантIэр къычIэзыщырэ IофшIакIохэм ащыгъ кIакор, зэхэт мебелыр, хьап-щып зэфэшъхьафхэр, нэмыкIхэри. Продукцием икъыдэгъэ­кIынкIэ къэралыгъо зэзэгъыныгъэм хахьэу муниципальнэ чIыпIэхэр зэтегъэ­псыхьэгъэнхэм фэшI бзэджэшIагъэ зезыхьагъэхэм пшъэдэкIыжь ягъэхьыгъэнымкIэ федеральнэ къулыкъум и ГъэIорышIапIэу Адыгэ Республикэм щыIэм ипроизводственнэ участкэу ИК-2-м республикэм ит къалэхэм ыкIи районхэм ящыкIэгъэ тIысыпIэхэр ыкIи хэкIидзапIэхэр афишIыгъэх, продукцием идэгъу­гъи ыгъэрэзагъэх.
— Производственнэ участкэу ИК-2-м къыдигъэкIырэ мебелыр республикэм иеджапIэхэм аIэкIэтэгъахьэ. Адыгъэхэр социальнэ учреждениехэм, интернатхэм, зыныбжь хэкIотагъэхэр зыщаIыгъырэ унэхэм, кIэ­лэцIыкIу IыгъыпIэхэм ащэх. Ащ нэмыкIэу продукцие лъэпкъыкIэхэм яшIын къызIэкIэдгъэ­хьагъ: ахэр плас­тикэ гъэушкъоигъэр, къэмланхэр, шлангыр. Ащ нэмыкIэу хьапсым чIэсхэм ощхым ущызыухъумэрэ щыгъыныр, зыгъэ­псэфакIохэм агъэфедэрэ Iалъмэкъыр адых. ХэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием хэлэжьэрэ тидзэкIолIхэм зыщычъыехэрэ дзыохэр афадыгъэх, — къы­Iуагъ къулыкъум иотдел ипащэу Галина Татаровам.
БэмышIэу участкэу ИК-1-м ятIонэрэ линиер ытIупщыгъэу хьэхэм арагъэ­шхырэ Iусыр ыкIи псэолъэшIыным щагъэфедэрэ блокыр къешIых, зашъохэрэ псы къабзэр бэшэрэбхэм арегъахъо.
Продукциехэр къызщыдагъэкIырэ цеххэм ачIэт Iэмэ-псымэхэр ренэу кIэхэмкIэ зэблахъу. ГущыIэм пае, федеральнэ программэу «Уголовнэ-гъэцэкIэкIо системэм хэхъоныгъэ егъэшIыгъэныр» зыфиIорэм хахьэу 2020-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу 2023-рэ илъэсым нэс зэрыдэхэрэ Iэмэ-псымэ ыкIи пхъэм икъыдэгъэкIынкIэ пкъыгъуи 115-у сомэ миллиони 7-м ехъу зытефагъэр къызIэкIагъэхьагъ.
Сэнэхьати
зэрагъэгъоты
Хьапсым чIэсхэм сэнэхьат зэфэшъхьафхэр зэрагъэгъотынымкIэ мыщ фэдэ учреждениехэм япхыгъэ училищхэм мэхьанэшхо яI. Сэнэхьат зэфэшъхьафыбэм афырагъаджэх ыкIи гъэIорышIапIэм къыдэгъэкIынымкIэ исектор Iоф­шIакIохэр IэкIегъахьэх. Хьапс зытелъхэм Iоф зэрарагъашIэрэм имызакъоу, ахэм атыралъхьэгъэ пIалъэр аухэу мыщ дэкIыжьхэмэ, ашъхьэ зыгорэущтэу аIыгъыжьынымкIэ сэнэхьатэу зэрагъэгъотыгъэм ишIуагъэ къызэрякIыжьыщтым щэч хэлъэп. Сэнэхьатхэр зыщызэрагъэ­гъотырэ училищхэу учреждениехэм ахэтхэм илъэс къэс нэбгырэ пчъагъэ къачIагъэкIы. Непэрэ бэдзэр зэфыщытыкIэм анахь ищыкIэгъэ сэнэхьатхэу гъучIгъажъэм, машинэшIыжьыным, пхъэ­шIэным, пщэрыхьаным, дэн-бзэным, нэмыкIыбэми афырагъаджэх. АщкIэ училищхэм яматериальнэ зытет уигъэ­рэзэнэу щыт. ЗэкIэ ящыкIэгъэщт Iэмэ-псымэхэр, компьютерхэр, егъэджэн литературэр аIэкIэлъых.
— Хьапсым къычIэкIыжьыгъэ­хэм ащыщыбэм мыщ сэнэхьатэу щызэрагъэгъотыгъэмкIэ Iоф ашIэ. Ахэр дэн-бзэным пылъых, автомеханикых, котельнэм иIофышIэх. Хьапсым къычIэкIыжьыгъэхэр щыIэныгъэм хэгъэгъозэжьыгъэнхэмкIэ сэнэхьат зыщызэрагъэгъотырэ гупчэу гъэIорышIапIэм епхы­гъэр амалышIоу щыт, — къы­Iуагъ пшъэдэкIыжь ягъэхьыгъэнымкIэ федеральнэ къулыкъум и ГъэIорышIапIэу Адыгэ Республикэм щыIэм сэнэхьат зыщызэрагъэгъотырэ игупчэ ипащэу Елена Беловам.
Учреждением нэбгырэ 522-рэ щырагъэджагъ. Еджэныр къэзыухыгъэхэм зэкIэми къэралыгъо мэхьанэ зиIэ дип­ломхэр ыкIи свидетельствэхэр аратыжьыгъэх.
Iэнэ хъураем хэлэжьагъэхэм зыщагъэпщынэхэрэ учреждениехэм продукциеу къыдагъэкIырэм ыкIи пIалъэу къы­зэрашIырэм осэшIу къыфашIыгъ.
— Учреждением щадырэ пIэ хьап-щыпхэм ядэгъугъэ уехъырэхъышэнэу щытэп. НэмыкI сатыушI организациехэм Iоф адэтшIагъэу щыт, арышъ, зэдгъэпшэн тиI. Ахэм ялъытыгъэ­мэ, ГъэIорышIапIэм къыдигъэ­кIыхэрэр ГОСТ-м дештэх, тафэраз, — къыIуагъ Адыгэ республикэ унэ-интернатым ипащэу Александр Карпенкэм.
ГъэIорышIапIэм ипресс-къулыкъу къы­зэрэщаIуагъэмкIэ, мы охътэ благъэхэм уголовнэ-гъэцэкIэкIо системэм игъэIорышIапIэрэ социальнэ учреждениехэмрэ IофшIэгъу зэIукIэгъухэр рагъэкIокIыщтых, тапэкIи язэпхыныгъэ зэрагъэпытэщтым тегущыIэщтых.
КIАРЭ
Фатим.