ТарихъIотэ пкъыгъо хьалэмэтхэу мыотIхэм агъэфедэщтыгъэхэм якъэгъэлъэгъон цIыфыбэ зэфищагъ. Ахэр музейхэм яIофышIэх, шIэныгъэлэжьых, студентых, мыотI культурэр зышIогъэшIэгъонхэр ары. АР-м и Лъэпкъ музей къыгъэхьазырыгъэ къэгъэлъэгъон проектыр зыфэгъэхьыгъэр гъучI лIэшIэгъу пасэм илъэхъан щыIэгъэ мыотI лъэпкъхэм зэпхыныгъэу яIагъэм ишъэфхэм якъиIотыкIын.

Лъэпкъ музеим ипащэу Джыгунэ Фатимэ Iофтхьабзэр къызэIуихыгъ.
— БлэкIыгъэ лъэхъанымрэ джырэ уахътэмрэ музейхэм зэрапхых. ЛIэшIэгъу зэблэкIхэм ятарихъ, лъэп­къым, цIыфхэм ягушъхьэлэжьыгъэ яухъумакIох. «МыотIхэр – КъокIыпIэмрэ КъохьапIэмрэ азыфагу» зыфиIорэ къэгъэлъэгъоныр непэ къы­шъуфызэIутэхы. Тарихъым инэкIубгъохэм къагъэлъагъо адыгэхэр къызхэкIыгъэхэ мыотIхэм хэбзэ гъэнэфагъэхэр яIэу зэрэпсэущтыгъэхэр. Тарихъ шъэфыбэ къизыIотыкIырэ археологическэ пкъыгъо хьалэмэтхэм шъуяплъынэу шъу­къетэгъэблагъэ, — къыIуагъ Джыгунэ Фатимэ.
МыотI лъэпкъхэм язэфыщытыкIэ ыкIи пэсэрэ гъучI лIэшIэгъур Iофтхьабзэм къеIуатэ. Ахэм якультурэ илъэс 1000-м ехъурэ щыIагъ.
МыотIхэм кIэн баеу къагъэнагъэм щыщхэр къэгъэлъэгъоным щыолъэгъух, ахэр пкъыгъо зэфэшъхьафишъэ пчъагъэ мэхъух.
— Шъыпкъэр пIощтмэ, Iофтхьэбзэ гъэшIэгъон. НыбжьыкIэхэм ялъэпкъ иблэкIыгъэ зэрагъэшIэнымкIэ, нахь ашIогъэшIэгъон хъунымкIэ къэ­гъэлъэгъоным мэхьанэшхо иI. НыбжьыкIэхэм зэкIэри анэкIэ алъэгъумэ, къашъхьэпэщт, ишIогъэшхо къэкIощт. Арышъ, тафэраз мыр зэхэзыщагъэхэм, ащ тезгъэблэгъагъэхэм, — къыIуагъ АКъУ-м икIэлэегъаджэу Цэй Заремэ.
НыбжьыкIэхэм ашIогъэшIэгъонэу къэбархэм ядэIугъэх, упчIэхэр зиIагъэ­хэм джэуапхэри агъотыгъэх.
— Джэрзым хэшIыкIыгъэ пкъыгъо­хэр хьалэмэтхэу гъэпсыгъэх. Шъы­хьакIор, шъыхьэ зыхьырэ шъыгъуа­джэр, хьадагъэм имэкъэгъэIу, шым пкъыгъоу фыпалъхьэщтыгъ. Ащ фэдэ мэкъэгъэIур зыми къыгъэу­цущтыгъэп, — къыIотагъ АР-м и Лъэпкъ музей инаучнэ IофышIэ шъхьаIэу Тэу Аслъан.
Къэгъэлъэгъоным хэхьэгъэ пкъыгъо­хэм тиэрэ ыпэкIэ я IV— IХ-рэ лIэшIэгъухэр къаIуатэ. Адыгэ Республикэм иIуашъхьэхэм тиархеологхэм къачIахыгъэхэр музеим щызэхэугъоягъэх.
— Непэрэ къэгъэлъэгъоныр тари­хъыр тыухъумэным фэлажьэ. Музеим иамалхэмкIэ ныбжьыкIэхэм тарихъыр алъыдгъэIэсыжьыным лъэпкъ мэхьанэ иI, — къыIуагъ АР-м икультурнэ кIэн къэухъумэгъэнымкIэ ыкIи гъэфедэгъэнымкIэ и ГъэIорышIапIэ ипащэу ЦIыпIынэ Рустем.
Къэгъэлъэгъоныр мэзэ заулэрэ зэIу­хыгъэщт. Тарихъ пкъыгъохэр зышIогъэшIэгъонхэр ащ еплъынхэ амал яIэщт.