«ШIу зышIэрэм, шIу фыщылъ» аIо адыгэхэм. Ащ ишыхьат лъэпкъым пае зэмыблэжьыгъэ лIыхъужъхэм яшIэжь зэрагъэлъапIэрэр.

АР-м и Лъэпкъ тхылъеджапIэ краеведениемкIэ ыкIи лъэпкъ литературэмкIэ иотдел тхылъ къэгъэлъэгъон къыщызэIуа­хыгъ. Ар Хэгъэгу зэошхом хэлэжьагъэу, къэралыгъо ыкIи общественнэ IофышIэшхуагъэу, адыгэ тхакIоу Шэуджэн Аюбэ Ибрахьим ыкъор къызыхъугъэр илъэси 120-рэ зэрэхъугъэм фэгъэхьыгъ.
А. Шэуджэныр Теуцожь районым ит къуаджэу Аскъэлае 1904-рэ илъэсым къыщыхъугъ, илъэс 81-рэ къыгъэшIагъ. КъулыкъушIэ мыпшъыжьыгъ, иадыгэ лъэпкъ гъогу зафэ фыхэхыгъэным дахэу дэлэжьагъ. Шэуджэныр 1922-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу 1924-м нэс (ЧОН-м) хэушъхьафыкIыгъэ частьхэм яотряд икомандирыгъ. 1927-рэ илъэсым къыщыублагъэу Адыгеим и ЧК иIофышIагъ, партием и Адыгэ хэку комитет иоргбюро иуполномоченнэу, партием и Пэнэжьыкъое райком иапэрэ секретарэу, Пэнэжьыкъое райисполкомым итхьаматэу Iоф ышIагъ. Илъэсыбэм къакIоцI къэралыгъо щынэгъончъэнымкIэ органхэм ахэтыгъ. А. Шэуджэныр Адыгеим зыкъы­щызыIэтыгъэ хъункIэкIо-бзэджашIэхэм апэуцужьыгъэным, джащ фэдэу Гурыт Азием басмачествэр щыгъэкIодыгъэным ахэлэжьагъ. 1941-м къыщегъэжьагъэу 1944-рэ илъэсым нэс Хэгъэгу зэошхом хэтыгъ, полкым икомиссарыгъ. Кавказым, Дон, Украинэм ащыкIогъэ заохэм ахэлэжьагъ. Ахэм лIыхъужъныгъэу ащызэрихьагъэм пае Быракъ Плъыжьым, Жъогъо Плъыжьым яорденхэр, медальхэр бэу Аюбэ къыфагъэшъошагъэх. 1946-рэ илъэсым Шэуджэным Мыекъуапэ къыгъэ­зэжьыгъ, Мыекъопэ къэралыгъо кIэлэ­егъэджэ институтым идзэ кафедрэ ипащэу, очылэу, юридическэ консультацием иIэшъхьэтетэу, Мыекъопэ художественнэ-производственнэ мастерскойхэм япащэу Iоф ышIагъ.
ТхылъеджапIэм къыщызэIуахыгъэ экспозициер IахьитIоу зэхэт: апэрэм къыщыгъэлъэгъуагъ А.И. Шэуджэным ищыIэныгъэ ыкIи итворчествэ фэгъэхьыгъэ тхыгъэ зэфэшъхьафхэр.
Экспозицием чIыпIэ хэхыгъэ щыриI тхакIом ыпхъоу Шэуджэн Эмилие итхылъэу «Аюб Шеуджен: лабиринты жизни» зышъхьэм. Ащ къыщиIотыкIыгъ Шэуджэн Аюбэ ищыIэныгъэ тарихъ хъугъэ-шIагъэхэм япхыгъэу зэрэщытыгъэр.
Экспозицием ия 2-рэ Iахь ежь тхакIом адыгабзэкIэ ыкIи урысыбзэкIэ ытхыгъэхэр къыщытыгъэх: «Зыщышъумыгъэгъупш», «Нэфшъэгъо жъуагъу», новеллэхэр зыдэтэу «ЛIыхъужъым илъагъохэр». УрысыбзэкIэ къыдэкIыгъэх «Не забудьте!», «Над Псекупсом» ыкIи Шэуджэнымрэ Л. Ю. Плескачевскэмрэ зэдатхыгъэу «Мос Шовгенов» зыфиIохэрэр.
МэфэкI къэгъэлъэгъонэу «Живет в народе память о героях: А.И. Шеуджен» зыфиIорэр ныбжь зэфэшъхьафхэм арытхэм атегъэпсыхьагъ: тхакIохэм, кIэлэегъаджэхэм, апшъэрэ ыкIи гурыт еджапIэхэм ащеджэхэрэм ыкIи лъэпкъым къыхэкIыгъэ лIыхъужъхэм ятарихъ зышIо­гъэшIэгъонхэм. Къэгъэлъэгъоныр ыгъэ­хьазырыгъ тхылъеджапIэм ибиблиотекарь ныбжьыкIэу ЛIышэ Данэ.
Мамырыкъо Нуриет.