ИлъэситIукIэ узэкIэIэбэжьмэ, Донецкэ ыкIи Луганскэ Народнэ рес­публикэхэм, Запорожскэ ыкIи Херсонскэ хэкухэм ащыпсэухэрэр Урысыем къыхэхьажьынхэу унашъо ашIыгъ. ШъолъырыкIэхэм ащыпсэухэрэм сыдигъуи Урысыем щыщхэу залъытэ. Ар къеушыхьаты фаехэу ыкIи фэхьазырхэу референдумым амакъэ зэрэщатыгъэр, ащыщыби тишъолъырхэм ащыпсэунхэу къызэрэкIожьыгъэхэм. Адыгеир гупсэфыпIэ зыфэхъугъэхэм ащыщ Козловхэм яунагъо. Мы мафэм ипэгъокIэу ахэм адэжь тыщыIагъ, япсэукIэ къядгъэIотагъ.

ЗэкIэ къызщежьагъэр
Егъэзыгъэ IофкIэ Херсон хэкум зы­шъхьэ къизыхыжьи Адыгеим къэкIуагъэ­хэр зыгъэпсэфыпIэ базэу «Турист» зыфиIорэм джыри дэсхэзэ, Ольга Козловам нэIуасэ сыфэхъугъагъ. Ащ дэжьми а бзылъфыгъэр инэгушIуагъэкIэ, ижабзэкIэ къахэщыщтыгъ, ау куоу ынэ узыкIаплъэкIэ, инеущ къырыкIощтыр зэримышIэрэм зэригъэгумэкIыщтыгъэр хэплъагъощтыгъ. ИлъэситIу тешIагъэу джы ащ гущыIэгъу сызыфэхъум, ар къызгурыIожьыгъ.
— ХэушъхьафыкIыгъэ дзэ операциер къежьи мыщ тыкъызащэм, гууз-лыузэу тиIэм нахь хэмылъэу, чэтыу щырэу зынэ къэмыплъагъэм фэдэу зи тлъэгъущтыгъэп, зи зэхэтхыщтыгъэп. ЩыIэкIэшIу тиIэщтэу къызэрэтаIогъэ закъор ары гугъэу тиIагъэр. ЗэкIэ тиIэр зэрэчIэтыдзыгъэм, тиунэ къызэрэтыбгынагъэм игукъао цIыфышIоу тыкъызхэхьагъэхэм игъорыгъозэ тщагъэгъупшагъ, Адыгеим тыщыгупсэфыгъ, — къеIуатэ Ольгэ.
ТигущыIэгъу янэрэ икIэлэцIыкIуищырэ кIыгъухэу Новэ Каховкэм къикIыгъэх. Ишъхьэгъусэ дзэкъулыкъушIэу зэрэщытым, ипшъэшъэ нахьыжъи IофшIэнэу ыгъэцакIэрэм къахэкIыкIэ къэкIожьыгъэ­хэп, ащ къэнэгъэ цIыфхэм IэпыIэгъу афэхъух.
УнакIэм ущыпсэуныр
ПсэупIэ зэращэфыщт сертификатыр Козловхэм яунагъо къызыратым, Ольгэ ышыпхъу 2014-рэ илъэсым Краснодар къэкIожьыгъэу щыпсэущтыгъэти, ащ унэ къыщащэфыгъ. Ау а къэлэшхор гупсэфыпIэ афэхъугъэп.
— СикIэлэцIыкIухэр «Адыгеим тыгъэ­кIожь» аIоу гъыхэ хъуи, тыщымырэхьатэу мыщ къэдгъэзэжьыгъ. Поселкэу Краснооктябрьскэм чIылъэ унакIэ ныкъошIэу къыщысщэфыжьыгъ. Уихьажьынышъ, ущыпсэуным фытегъэпсыхьэгъагъэп. Къызытэгъэзэжьми зышъхьэ къезыхьыжьэжьыгъэхэр пIэлъэ гъэнэфагъэ­кIэ зычIагъэтIысхьэщтыгъэхэр (ПВР) зэфашIыжьыгъэхагъ нахь мышIэми, «Туристым» ипащэу Бырдж Даннэ ишIуа­гъэ къытигъэкIыгъ, тиунэ гъэцэкIэжьынхэр етэшIылIэфэ тыщыпсэун амал къытитыгъ. АщкIэ лъэшэу сыфэраз, «тхьауегъэпсэушхо» есэIо. Ары пакIошъ, Iоф­шIэни сигъэгъотыгъ, мы зыгъэпсэфыпIэм зэIухакIоу сыIут. Джащ фэдэу АР-м IофшIэнымкIэ ыкIи цIыфхэр социальнэу къэухъумэгъэнхэмкIэ и Гупчэ ипащэ игуадзэу КIыкI Зарэ зэпхыныгъэ дысиIэу бэрэ къыткIэупчIэ, — къыхигъэщыгъ Ольгэ.
ПсэупIэу къащэфыгъэр унищэу зэхэт, пщэрыхьапIэр ины, чIыгу Iахь хатэ пшIышъунэуи дэлъ. Псыри, электричес­твэри ищэгъагъэхэп, ау цIыфышIухэм яIэпыIэгъукIэ ахэри яIэ хъугъэ. ЫкIоцIи зэтырагъэпсыхьи, мы илъэсым Iоныгъом и 30-м унакIэм чIэхьажьыгъэх. Джы унагъор газым иещэлIэн ыуж ит, ау ар гумэкIыгъоу бзылъфыгъэм ылъытэрэп.
ЩыIэныгъэм
зыкъыхагъотагъ
Адыгеим IофшIэпIэ чIыпIэ щымыIэу зэраIорэм Ольгэ дыригъаштэрэп. IофшIэнитIу зэдэпхьын зэрэплъэкIыщтыр къыхегъэщы.
— Джыдэдэм сызIут зыгъэпсэфыпIэм мэфитIум Iоф щысэшIэшъ, ащ фэдизрэ зысэгъэпсэфы. Джыри зы IофшIэн ащ фэдэу дэсшIэшъущт, сыкъэзгъэуцурэр сикIалэ тIэкIу джыри зэрэцIыкIур ары. Шъыпкъэ, къиныгъэ тхьакIэкIо-зэIухэкIо IофшIэным сеуцолIэныр. Сэ сшъхьэп сызэгупшысагъэр, сисабыйхэм къызэрагурыIощтым сытещыныхьагъ. Сыда пIомэ ахэм анэгу сызэрэкIэтыр унэе предпринимателэу ары. Илъэс 15-рэ мебелыр зыщысщэрэ тучан сиIагъ. Ау згъэтIысыхи, садэгущыIагъ, ащ ыпэкIи ясIо зэпытыгъ: «КIалэхэр, лэжьапкIэ къызщыбгъэхъэрэ IофшIэн дэй хъурэп, дэир утыгъоныр, уукIэкIоныр, пIэ щэигъэу улъэIоныр». СиеплъыкIэ къыдырагъэштагъ, ары пакIошъ, уахътэ къазщыфыхэкIырэм къакIохэшъ, къыздэIэпыIэх, — къеIуатэ Ольга Козловам.
Мы илъэсым анахьыкIэу Назар апэрэ классым чIэхьагъ. Ульянэ я 5-рэ классым ихьагъ. ТIури поселкэу Красноктябрьскэм дэт гурыт еджапIэм щеджэх. Софие Адыгэ къэралыгъо университетым июридическэ факультет ия 2-рэ курс ис. Янэ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, кIэлэцIыкIуищми Адыгеир лъэшэу агу рехьы.
— Софие адыгабзэр зэрегъашIэ, адыгэ къашъом макIо. Адыгеим икIыгъэ лIыкIохэм ахэтэу ВДНХ-м щыIагъ. АнахьыкIитIур лъэшэу спортым фэщагъэх. ГТО-мкIэ тамыгъэхэр бэмышIэу къаратыгъэх. Ульянэ атлетикэ псынкIэм, Назар – акробатикэм зыфагъасэ. Апэрэ медальхэр Ульянэ къыхьыгъэх, гъэхъагъэхэр ышIынхэр ащ инэшан, чаны, — къыIуагъ тигущыIэгъу.
ГукъэкIыжь чъыIэхэр, щыIэныгъакIэр
Сыд фэдиз уахътэ тешIагъэми, сыд фэдэ щыIэкIэшIу бгъотыгъэми, цIыфым пэкIэкIырэ къиныгъор ыгу къэмыкIыжьын ылъэкIыщтэп. Джащ фэд Козловхэм яунагъуи, а мэфэ гучъыIэр ащыгъуп­шэрэп.
— БэмышIэу щай тешъонэу тызэхэтIысхьагъэу, хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операциер зырагъэжьэгъэ пчэдыжьыр тыгу къэкIыжьыгъ. Пчэдыжьым сыхьатыр 4-м омэкъэшхохэр къэIухэу тыкъэущыгъ. Ащ дэжьым Назар илъэси 5 хъугъагъэп джыри, лъэшэу щынэгъагъэ. «Мам, ракетэхэр къызэратIупщыщтыгъэхэр къэсэшIэжьы» еIо. Мыщ тыкъызщыкIожьыгъэ апэрэ уахътэм мэшIоустхъухэр къатIупщыхэ зыхъукIэ, шъэожъыер пIэкIор чIэгъым чIэпшыхьэщтыгъ, пшъэ­шъэжъыехэри къащтэщтыгъэх. Джыры ныIэп ащ нахь зесагъэхэр, нахь зырэхьатыгъэхэр. ЩыIэныгъакIэу тызхэтым тырыраз, Тхьэми тыфэраз! ЗэкIэ Адыгеим щыIэр сыгу рехьы, — хигъэунэфыкIыгъ бзылъфыгъэм.
Адыгеир лъэныкъо
гупсэ афэхъугъ
Шъыпкъэр пIощтмэ, укъызщыхъугъэу, узщапIугъэу, уиунэгъо мылъку зыщыу­угъоигъэ чIыпIэр къэбгынэгъуай. Ау цIыфыр щыIэныгъэм зэримыхьылIэни, зэримыгъэзэгъыни щыIэп. Ольга Козловам ищыIэныгъи тIоу гощыгъэ хъугъэ сIоми сыхэукъонэп.
— ШышъхьэIу мазэм Украинэм сыкIогъагъ, тыугъоигъэ IапIэм щыщ къэнагъэмэ къэсщэжьынэу. ИлъэситIум зезгъэсагъ сыкъызщыхъугъэ чIыгур сыгу къэсымыгъэкIыжьынэу, а лыузыр сщыгъупшагъэу, тхьапэр зэсыдзэкIыгъэу къысщыхъугъ. Херсон хэкур зытетхэгъэ пкъэум сызышIокIым, щыслъэгъугъэм сыгу зэхигъэхьагъ, зэкIэ зэхэкъутагъ. Тэ тиунагъокIэ фэтэр унэу тиIагъэри, тучанри щыIэжьхэп, чIылъэм тет унэм ыпкъ къэнагъ, ышъхьэ гъонэ-санэу пхырыутыгъ. Къисщыжьын слъэкIыгъэ за­къор тызхэлъыщт IапIэхэм ащыщ. Адыгеим сыкъызэкIожьым, цIыф ышIошъ хъунэп, тиунэ сыкъызехьажьым, хьылъэу сте­лъыр ефэхыгъэм фэдэу сырэхьатыгъ, зэкIэ сшIогоIоу сыщыгупсэфыгъ, — къыхигъэ­щыгъ Ольгэ.
Анахь ыгъэшIагъоу ащ къыхигъэщыгъэр къызщыхъугъэ, зыщапIугъэ чIыгур къыбгынэнышъ, нэмыкI къэралыгъо кIожьынышъ, щыгупсэфыныр къыраIуагъэкIи ышIошъ зэрэмыхъущтыгъэр ары. Къыпэблэгъэ ицIыф гупситIур а плъыр­-стырым хэтхэу агу афэгъуми, лъэбэ­къоу ышIыгъэм рыкIэгъожьырэп. Амал зэриIэкIэ тхьамэфитIу тешIэ къэс зыгъэ­псэфыгъо мафэхэм ишъхьэгъусэ къэкIо. Сабыйхэри, Ольги зилъэгъухэкIэ, ар мэрэхьаты, кIуачIэ къызхигъотэжьыгъэу километрэ мин хъурэ гъогууанэр екIужьы.
— Уахътэр къызэкIагъэкIожьэу, непэ хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операциер рагъэ­жьагъ аIоми, зы такъикърэ семыгупшысэу сыкъызэрыкIогъэ лъагъом сыдэхыщтэп. Джащ фэдэу Урысыем дезгъэштэщт, джащ фэдэу референдумым сыхэлэжьэщт, джащ фэдэу цIыфхэр къэсIэтыщтых, джащ фэдэу мыщ сицыхьэ телъэу сыкъэкIожьыщт, — пытагъэ хэлъэу къыIуагъ Ольга Козловам.
ТигущыIэгъу зыкIэхъопсырэ закъор псынкIэу текIоныгъэр тиеу дзэ операциер аухынэу ары. НыбжьыкIабэу ащ хэкIуадэхэрэм ащ лъэшэу ыгу афэгъу.
Iэшъынэ Сусан.
Сурэтыр: унагъом ихъарзынэщ.