Адыгэ шэн-хабзэхэр зыгъэлъэпIэрэ, зыухъумэрэ унагъоу республикэм исхэм ащыщ ХъокIонхэм яунагъо. Еджэркъуае щыщ Хьамедэрэ Фаризэтрэ зэрэадыгэхэм рыгушхохэу ныдэлъфыбзэм, адыгэ культурэм якъэухъумэн фэлажьэх. Ахэр зызэдэпсэухэрэр бэмышIэу илъэс 40 хъугъэ. КъыткIэхъухьэрэ лIэужхэм ящысэтехыпIэхэу зэшъхьэгъусэхэр мэпсэух.

Хьамедэ Схьатбый ыкъор Кощхьэблэ районым имызакъоу, республикэм Iоф­тхьабзэу щызэхащэхэрэм чанэу ахэлажьэ. Пэсэрэ лъэхъаным тинахьыжъхэм адыгэ шъуашэр зэращыгъыщтыгъэм фэдэу, уасэ фишIэу ар ренэу щыгъ.
Файзэт дэкIо IэпэIас, щыгъын зэфэшъхьафхэр зэридырэм нэмыкIэу ежь— ежьырэу зэригъэшIагъэу лъэпкъ шъуа­шэхэр ащ ешIых. Бзылъфыгъэм ыIапэ къыпыкIыгъэ шъуашэхэр кIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэми, гурыт еджапIэхэми ащагъэфедэх, иIэпэIэсэныгъэ районым щы­зэлъашIагъ.
ХъокIон Хьамедэрэ Фаризэтрэ адыгэ шэн-хабзэхэр мафэ къэс зэрагъэфедэщтым, къакIэхъухьэгъэ лIэужхэм ахэр зэрарагъэшIэщтхэм, ахэм атетэу пIугъэн­хэм ыуж итых. Тилъэпкъ ищыIэкIэ-псэукIэ, икультурэ, ишэн-хабзэхэм афэгъэ­хьыгъэу амалэу яIэмкIэ Iофтхьабзэхэр зэхащэх.
2015-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу Еджэркъуае дэт культурэм и Унэ ипащэу Хьамедэ Iоф ешIэ. Ипшъэрылъхэр зэрифэшъуашэу зэригъэцакIэхэрэм дакIоу ежь ишIоигъоныгъэкIэ къыткIэхъухьэрэ лIэужхэм адыгэ шэн-хабзэхэр къизыIотыкIырэ зэхахьэхэр афызэхещэх, Кощ­хьэблэ районым ит гурыт еджапIэхэр ыкIи кIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэр къыкIухьэхэзэ адыгэхэм якультурэ фэгъэхьыгъэ къэбархэр къафеIуатэ, адыгэ шъуашэм идэхагъэ арегъэлъэгъу, мэхьанэу иIэр алъегъэIэсы. Джащ фэдэу кузэкIэт иIэу ащ регъэтIысхьэхэшъ, адыгэхэм шым уасэу фашIыщтыгъэр, ныбджэгъушIоу зэряIагъэр къафеIуатэ.
— ТиунагъокIэ шыр тиныбджэгъоу къэтэхьы. МэзипшI нахь сымыныбжьэу сятэшым ащ сызэрэтыригъэтIысхьэгъагъэр бэрэ къаIотэжьыщтыгъ. СицIыкIугъом къыщегъэжьагъэу ахэм сахэтэу къэсхьыгъ, шIу сэлъэгъух, цIыфым фэдэу Iушых. Непэрэ мафэм шитф сиI. Къуа­джэм дэс кIэлэцIыкIухэр къэкIо­хэшъ, ахэм атесэгъэтIысхьэх, уанэр зэрэтеплъхьащтыр, кузэкIэтыр зэрэзэкIэпшIэщтыр ясэгъашIэ. Шы пэпчъ пшъэрылъ гъэнэфагъэ иI, гущыIэм пае, Къай­мэт илъэсибл хъугъэу синыбджэгъу шъыпкъэм фэдэу сигъус. ЗекIо сырэкIо, шыгъачъэми сахэлажьэу мэхъу. БэмышIэу Кощхьаблэ къыщысщэфыгъэ шы фыжьыр бэрэ кIэлэцIыкIухэм ясэгъэлъэгъу. Кавказым и ЛIыжъ ЩтыргъукIэу зэсэфапэ, мэфэкIым мэхьанэу иIэр къафэсэIуатэ, — еIо тигущыIэгъу.
ХъокIонхэм яунагъо шым мэхьанэу ритырэр къыушыхьатыгъ Хьамедэ ыш икIалэ кузэкIэтхэмкIэ нысэ къызэрищагъэр. Зым пщынаохэр исыгъэх, адрэм ныбжьыкIэхэр рагъэтIысхьэгъагъэх. Адыгэ шэн-хабзэхэм атетэу джэгур ашIы­гъагъ.

— Адыгагъэр бзэгум телъ закъо­кIэ икъурэп, уищыгъынкIи, уигъэпсы­кIэкIи, уишэн-хабзэхэмкIи ащ удиштэжьын фае. Сызэрэадыгэм сегъэгушхо. Адыгэ хъулъфыгъэр зыфэдагъэр, лIы­хъужъныгъэу зэрихьэщтыгъэр тарихъым хэхьагъ. Тинахьыжъхэм къытфагъэнагъэм уасэ фэтшIызэ, хэдгъахъозэ тыпсэун фае. Непэ тиныбжьыкIэхэм ныдэлъфыбзэр зэраIэкIэзырэр гумэкIыгъо шъхьаIэу лъэпкъым иIэхэм ащыщ, ащ тызэгъусэу тыдэлэжьэн фае. Адыгэ шэн-хабзэхэм, шъуашэм ядэхагъэ зэрэдунаеу зэлъашIагъ, — еIо тигущыIэгъу.
2010-рэ илъэсым апэрэ адыгэ шъуашэ шIухьафтынэу къызэрэратыгъагъэр тигущыIэгъу къеIуатэ. Джащ къыщыублагъэу шэнышIу фэхъугъэу Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэм ахэлажьэ зыхъукIэ ар зыщелъэ, осэ ин фешIы.
— Адыгэ шъуашэр щыгъын къодыеу щытэп. Зэрэдунаеу идэхагъэ зэлъашIагъ, тинахьыжъ пIашъэхэм ар ащыгъыгъ, хъи­шъэм хэхьагъ. Бзылъфыгъэм идэхагъэ, Iэдэбэу хэлъыр, ышъхьэ зэрилъытэжьырэр, хъулъфыгъэм илIыгъэ, лъытэныгъэ тефэу, ухъумакIоу зэрэщытыр къегъэлъагъо. Адыгэ хъулъфы­гъэм лъэпкъ шъуашэр щыгъ зыхъукIэ, итеплъэ нэмыкI шъыпкъэ мэхъу. Ар зызыщыслъагъэм къыщегъэжьагъэу сидунэе­еплъы­кIэ зэхъокIыгъэ хъугъэ, — еIо тигущыIэгъу.
Зылъэгъурэ пстэумэ агъэшIагъозэ, лIэшIэгъу пчъагъэхэр зэпичызэ адыгэ шъуашэр непэ къыднэсыжьыгъ. Ащ тарихъэу пылъыр, пкъыгъоу хэлъхэр, зыхашIыкIыщтыгъэхэр ныбжьыкIэхэм ашIэн, мэхьанэ ратын фаеу тигущыIэгъу зэрилъытэрэр къыIуагъ.
ХъокIон Хьамедэ адыгагъэм фэгъэ­хьыгъэ Iофтхьабзэу зэхащэхэрэм игуапэу ахэлажьэ. Адыгэ Хасэм илъэс пчъагъэ хъугъэу хэт. БэмышIэу Дунэе Адыгэ Хасэм игъэцэкIэкIо комитет хагъэхьагъ.
Шъугу къэдгъэкIыжьын, мыгъэ адыгэ шъуашэм и Мафэ неущ, Iоныгъом и 27-м, республикэм щыхагъэунэфыкIыщт.
Я 4 — 5-рэ нэкIубгъохэр
зыгъэ­хьазырыгъэр
Делэкъо Анет.
Сурэтхэр: ХъокIон Хьамедэ ихъарзынэщ.