Физикэм фэгъэхьыгъэхэу
Физикэм и Урысые мафэ фэгъэхьыгъэ Iофтхьабзэхэр мы мафэхэм шъолъыр зэфэшъхьафхэм ащызэхащагъэх. АдыгеимкIэ АКъУ-р егъэблэгъапIэ хъугъэ.
Iоныгъом и 16-м къыщегъэжьагъэу и 22-м нэс зэIукIэгъухэр, лекциехэр Урысыем икъэлэ 20-мэ адэт апшъэрэ еджэпIэ 23-мэ ыкIи шIэныгъэ гупчэхэм ащыкIуагъэх. Программэм къыдыхэлъытагъэу физическэ диктантхэр, къэгъэлъэгъонхэр, джэгукIэхэр, квестхэр зэхащагъэх.
Адыгэ къэралыгъо университетыр физикэм и Урысые мафэ хэзыгъэунэфыкIыхэрэм ащыщ хъугъэ. Мы мафэхэм республикэм икъалэхэм ыкIи ирайонхэм къарыкIыгъэ кIэлэеджакIохэр апшъэрэ еджапIэм къырагъэблэгъагъэх. ФизикэмкIэ ыкIи астрономиемкIэ яшIэныгъэхэм ахагъэхъуагъ.
ГущыIэм пае, автомобилыр нахь благъэу къэкIуатэ зыхъукIэ, сиренэм ымакъэ нахь лъэш зыкIэхъурэр, зэлъашIэрэ фильмэу «Интелстеллам» ишъэфхэр физикэ шIэныгъэмкIэ къызэрэпшIэщтхэр ныбжьыкIэхэм къагурыIуагъ. Ащ нэмыкI упчIэ гъэшIэгъонхэм яджэуапхэри кIэлэеджакIохэм агъотынхэ амал яIагъ.
— Физикэм и Урысые мафэ Урысыем зэрэщыхагъэунэфыкIырэм мэхьанэшхо иI. Физикэр — шIэныгъэ шъхьаIэхэм ащыщ. Хэгъэгум технологическэ хэхъоныгъэхэр ышIынхэмкIэ шIогъэшхо мы предметым иI. Гурыт еджапIэхэм зэращызэрагъашIэрэм, апшъэрэ еджапIэм къычIахьэхэрэм яухьазырын ахагъахъомэ, ишIуагъэ къэкIонэу сэлъытэ. Инженер сэнэхьатыр зэзыгъэгъотыхэрэм япчъагъэ нахьыбэ шIыгъэн фае. КIэлэеджакIохэм физикэр ашIогъэшIэгъоныным, ащ епхыгъэ сэнэхьатхэм афеджэнхэу къыхахыным мэхьанэшхо етэты, — къыIуагъ Адыгэ къэралыгъо университетым ипроректорэу Беданэкъо Мурат.
Iофтхьабзэм къекIолIэгъэ кIэлэеджакIохэм физическэ ушэтынхэр арагъэшIыгъэх, астрономием епхыгъэу къэгъэлъэгъонхэр афызэхащагъэх. Программэм къыдыхэлъытагъэу кIэлэеджакIохэм зэнэкъокъу зэфэшъхафхэр афызэхащагъэх, тестхэр къарагъэшIыгъэх, инженериемкIэ зэнэкъокъухэр афызэхащагъэх. Джащ фэдэу астрономием епхыгъэу телескопыр зэрэбгъэфедэщтым фагъэсагъэх, жъогъо быным икартэ «къызэреджэщтхэр» арагъэлъэгъугъ. Ащ нэмыкIэу аудиториехэм инженер джэгукIэхэу «Путь физика» ыкIи «Своя игра» зыфиIохэрэр афызэхащагъэх. ШIоигъоныгъэ зиIэхэм Урысые физическэ диктант атхыгъ. Iофтхьабзэм нахь чанэу хэлэжьагъэхэм шIухьафтынхэр аратыгъэх.
Федеральнэ проектэу «Физика для всех» зыфиIорэм къыдыхэлъытагъэу физикэм и Урысые мафэ мыгъэ ятIонэрэу хагъэунэфыкIы, Константин Циолковскэр къызыхъугъэ мафэм ар рапхыгъ.