Iоныгъо мазэм иящэнэрэ тхьаумафэ ямэфэкI хагъэунэфыкIы мэз хъызмэтым зищыIэныгъэ езыпхыгъэхэм, чъыгхэм, куандэхэм, къэгъагъэхэм, бзыухэм, хьэкIэ-къуакIэхэм ядунай къэзыухъумэхэрэм, къызэтезыгъанэхэрэм, ахэзыгъахъохэрэм. Ахэм ащыщ зигугъу къэтшIымэ тшIоигъор.

АР-м имэзхэм я ГъэIорышIапIэ и Первомайскэ мэз хъызмэтшIапIэ ипащэу Бгъошэ Заур илъэс 30 хъугъэ мы лъэныкъом зыщылажьэрэр. Къызщыхъугъэ къуаджэу Улапэ игурыт еджапIэ къызеухым, Ростов хэкум ит къалэу Новочеркасскэ иинженернэ-мелиоративнэ институт чIэхьэгъагъ. Ащ мэз хъызмэтымкIэ инженер сэнэхьатыр щызэригъэ­гъотыгъэу 1994-рэ илъэсым Адыгеим къыгъэзэжьыгъ. Мыекъопэ мэз хъызмэт­шIапIэр ары иIофшIэн зыщыригъэжьэгъа­гъэр. Ащ тIэкIурэ Iутыгъэу Мэхъош мэзхъызмэтшIапIэу а лъэхъаным щыIагъэм агъэкIогъагъ, етIани зыщыригъэ­жьэгъэгъэ хъызмэтшIапIэм иотделхэм ащыщ, нэужым Курджыпс имэзхъызмэт­шIапIэ япэщагъ. 2010-рэ илъэсым къы­щегъэжьагъэу Первомайскэ мэзхъызмэт­шIапIэм ипэщэ IэнатIэм Iут.
— Заур, мэз хъызмэтым уищы­Iэныгъэ еппхынэу сыдэущтэу хъугъа?
— Шъыпкъэр пIощтмэ, сыгукIэ къыхэс­хыгъэ IофшIэнэу щытэп. Гурыт еджапIэр къызытэухым, зэныбджэгъоу зэдеджагъэхэмкIэ тызэхэгущыIэжьи, къалэу Новочеркасскэ иинженернэ-мелиоративнэ институт тычIэхьанэу къыхэтхыгъагъ. А лъэхъаным Адыгеим икIыгъэхэу, джы ГъэIорышIапIэм ипащэхэри ахэм ащыщыгъэх, кIалэхэр а институтым чIэсыгъэх, яеджэни ыкIэм факIощтыгъ. Ахэм тызаIокIэм, тызэрэкIуагъэм нахь тыкIагъэгушIужьыгъ. Ащ тетэу мы сэнэхьатым сыфеджэнэу хъугъэ.
— УрыкIэгъожьэу къыхэкIы­гъэба?
— Зы такъикъи ащ фэдэ сшъхьэ къихьагъэп. СеджэфэкIэ сызIэпищэ­гъагъ, IофшIэныр зесэгъажьэм, ар сэсые шъып­къэу зэрэщытыр къызгурыIогъагъ. Мэхъош мэзхъызмэтшIапIэм сагъэкIонэу къызысаIом, а такъикъ дэдэм сыкъезэгъыгъагъэп. СыныбжьыкIагъ, тIэкIуи сицыхьэ зытелъыжьыгъэп. Ау а лъэхъа­ным Мыекъопэ мэз хъызмэтшIапIэм ипащэщтыгъэ АфэшIыжь Къэралбый къыс­шIокIыгъэп. Апэрэ уахътэхэм къин къыс­щыхъугъагъ, ау сисэнэхьат шIу зэрэс­лъэгъугъэу, ащ пшъэры­лъэу къысфигъэуцухэрэр хэзыгъэ имыIэу сшIэмэ зэрэсшIоигъор къысте­кIуагъ, сызхэхьэгъэ коллективри IэпыIэгъушхо къысфэхъугъ. Нахьыжъэу Iутыгъэхэм зэпстэури къы­сагъэлъэгъугъ, къысфаIотагъ.
— Джы непэ мэзыр сыда оркIэ?
— Джы мэзыр сищыIэныгъэ чIыпIэ ин щызыубытэу, сызщыкIэ мыхъущт­хэм ащыщ. Мэзыр хэмытэу сыщымыIэшъущтэу къысщэхъу. Зыгъэпсэфыгъо уахътэ къысатыгъэми, ащ сыхэмыхьэу, сиIофшIапIэ сычIэмыхьэу бэрэ сфэ­щыIэрэп.
— «Мэзпэсыр мэзым ибысым» аIо…
— Мэз Iахьэу узфэгъэ­загъэр дэгъоу пшIэн, щы­зекIуи, щызечъи уащыгъо­зэн, мэзым узыхахьэкIэ, уздэкIощтыр теубытагъэ хэлъэу пшIэн фае. Джары мэзпэсыр бысым къэзышIырэр.
— Чъыгыр «къызэрэсымэджагъэр» сыдэущтэу къэпшIэщта?
— Чъыгым уеплъымэ, ар къызэрэсымэджагъэр бгъэунэфын плъэкIынэу къыхэкIы. ГущыIэм пае, гъуанэ фэхъугъ е хьаIухэр къытекIагъэх… Ау нахьыбэу къызэрэтшIэрэр ышъхьапэ гъунэу зэрэригъэжьагъэр ары.
— Ащ уеIэзэн плъэкIыщта, хьауми шIокI имыIэу ипхыкIын фая?
— УеIэзэн плъэкIыщт, ау ащ пае уцхэр теуутхэнхэ фае. Тэ тимэзхэр «защитнэкIэ» алъытэхэрэм ахэхьэх. Ащ къикIырэр псыхъохэр, губгъохэр, къушъ­хьэ­хэр, нэмыкIхэр къызэраухъумэхэрэр ары. Ахэм апэблагъэу щытых зэкIэ тимэзхэр, уц затепкIэкIэ, псыхъоми, губгъом къыщыкIыхэрэми, хьэкIэ-къуа­кIэхэми уиягъэ ябгъэкIыщт. Арышъ, чIыгэу къэсымэджагъэр итхыкIын фаеу мэхъу.
— ИшъухыкIырэ пэпчъ ычIыпIэ чъыг цIыкIу шъогъэтIыс­хьажьа?
— Мэз Iахь пэпчъ чIыг пчъагъэу тетын фаемкIэ шапхъэхэр щыIэх. Чъыгыр ипхыкIыгъэми, пчъагъэм къыщымыкIагъэмэ, бгъэтIысхьажьын ищыкIагъэп. ТиIэх чIыпIэхэр чъыгхэр зырахыкIхэм, ачIыпIэ къимыкIэжьыгъэхэу. БлэкIыгъэ илъэсым ащ фэдэу гектари 2,5-рэ дгъэ­тIысхьажьыгъагъ.
— Гектар тхьапша Первомайскэ мэз хъызмэтшIапIэм фэгъэзагъэр?
— Гектар мин 60 мэхъу.
— Адэ хьэкIэ-къуакIэхэр шъуиIэха?
— Мыгъэ мышъэр бэ хъугъэ, шакIохэри, мэзым пэмычыжьэу щыт псэупIэм адэсхэри къагъэтхьаусыхэх, ахэр аре­хьылIэх. Ащ нэмыкIэу мэзыкъохэр, мэз пчэнхэр мымакIэу тиIэх.
— Непэ сыда Iофыгъо шъхьаIэу шъузэрихьылIэрэр?
— Фитыныгъэ ямыIэу, гъэбылъыгъэкIэ мэзыр изыхыкIхэрэр, машIохэр ары. Шъыпкъэ, хэбзэнчъэу чъыгхэр рахыкIыхэу, ащ фэдэу къытэтыгъохэу бэрэ къыхэкIырэп, ау зы чъыг нахь рамыхыкIыгъэми, зэрар мэхъу. МашIохэм алъэ­ныкъокIэ… Тэ тимэзхэм псэй лъэпкъхэр бэу ахэтхэп, арышъ, чъыгхэр стыхэрэп, ау уц е пкIэшъэ гъугъэм къызакIанэкIэ, иягъэ лъэшэу къэкIо.
— Мыгъэ фэбэ дэдагъ…
— Арэу щытми, зыпарэкIи тимэзхэм машIом закъыщиштагъэп. Бжыхьэр къи­хьэу, чъыгхэм пкIашъэхэр къятэкъохынэу зыригъажьэкIэ ары ащ ищынагъо нахь лъэш зыхъурэр. Мэз хъызмэтым иилъэс IофшIэнхэр Iоныгъо мазэр ары зиухы­хэрэр, ау джащыгъум мэзхэм машIом закъыщимыштэным фытегъэпсыхьэгъэ пэшIорыгъэшъ IофшIэныр тэгъэлъэшы.
— Заур, ныбжьыкIэхэр мэз хъыз­мэтым щылэжьэнхэу къакIо­ха?
— КъакIох, сэ сыздэщыIэ Первомайскэ мэз хъызмэтшIапIэм кIэлакIэхэр мымакIэу Iутых, ары пакIошъ, студентхэр тиIэх. Ахэр еджэх ыкIи Iофи дашIэ. Мыщ дэжьым игугъу къыщысшIымэ сшIоигъуагъ «Школьнэ лесничествэм». Илъэс 50 хъугъэу ар поселкэу Первомайскэм дэт. Ащ зэпхыныгъэ дытиIэу тыдэлажьэ. КIэлэеджакIохэр мэзым нэIуасэ фэтэшIых, тиIофшIэнхэм къахэлажьэх, чъыгхэр къыддагъэтIысхьэх, тэри ежьхэм тадеIэ. «Сад памяти» зыфаIорэ чъыгхатэм аллее цIыкIу щыдгъэтIысхьэгъагъ шъхьаем, чъыгхэр екIугъэхэп, кIодыгъэх. Джы мы еджапIэм чIэс кIэлэцIыкIухэм ежьхэм къагъэкIыгъэхэр агъэтIысхьажьынэу агъэхьазырых. «Школьнэ лесничествэр» къэзыухыгъа­бэ мыщ Iутыгъэу пенсием кIожьыгъ, непи щэлажьэх.
— О къыпкIэхъухьэхэрэр уигъогу техьажьынхэу уфэещта?
— Сэ пшъэшъищырэ зы шъаорэ сиI. Пшъашъэхэм сэнэхьатхэр къыхахыгъахэх, ау мэзым ахэр пэчыжьэх. Шъаор джыри гурыт еджапIэм чIэс, къыхихыщтым игугъу къышIыгъэгоп. Iофэу сшIэрэр шIогъэшIэгъон, упчIэхэр къетых, ау ащ ищыIэныгъэ рипхымэ шIоигъоу джыри къыIуагъэп. Мэзым зыфигъазэмэ сигопэщт, ау ежь зыфаер къыхихымэ нахьышIоу сэлъытэ.
— Шъуисэнэхьат епхыгъэ мэфэкIэу къэблагъэрэм пае уиIофшIэгъухэм зыгорэ къяпIощта?
— Псауныгъэ пытэрэ щыIэкIэшIурэ ежьхэми, ягупсэхэми яIэнэу, мамырныгъэ ашъхьагъ итынэу, яIофшIэн гъэхъэгъэ инхэр щашIызэ лъыкIотэнхэу сафэлъаIо! МэфэкIым пае сафэгушIо!
ХЪУТ Нэфсэт.
Сурэтыр: Iэшъынэ Аслъан.