Шэуджэн районымкIэ анахь къахэщырэ хъызмэтшIапIэхэм ащыщ пшъэрылъэу иIэмкIэ гъунэпкъэ гъэнэфагъэ зиIэ обществэу «Премиум» зыфиIоу Лъэустэнджэл Мэдин зипащэр. Мы мафэхэм ащ тыщыIагъ, гъэхъагъэу яIэхэр къытфаIотагъ.

— Гъэтхасэхэм аныкъо нахьыбэр Iутхыжьыгъах. Ощхым тIэкIу тызэпи­гъэугъ. Ом изытет зэтеуцожьымэ, мэфэ заулэкIэ Iоныгъор тыухынэу тэгъэнафэ. Лэжьыгъэм иIухыжьын зэпыугъэми, чIыгум игъэхьазырын джырэкIэ ыуж тит. Коцымрэ хьэмрэ зытелъыгъэ хьасэхэр механизаторхэм охътэ кIэкIым къы­кIоцI агъэкъэбзэжьыгъэх ыкIи ажъожьы­гъэх, джы ощхым ыуж чIыгур агъэушъэбы. Рапсыр зытрапхъэщт гектар 500-м ехъу агъэхьазыры, чIыгъэшIухэр халъхьэх. Мы мафэхэм ащ ипхъын тыфежьэщт. Рапсыр чIыгумкIэ дэгъу, севооборотым къыдыхэлъытагъэу ар тэшIэ, —
еIо Мэдин.
Непэрэ мафэм ехъулIэу хъызмэтшIапIэм гектар мини 4-м ехъу елэжьы. Ащ щыщэу мы илъэсым Iуахыжьынэу бжыхьэсэ коц гектар мини 2-м кIахьэу, хьэ гектари 150-м ехъу, тыгъэгъэзэ гек­тар мин 1,5-рэ, натрыф гектар 350-рэ яIагъ.

— ЧIыгум угу етыгъэу удэлажьэмэ, къыотэжьы. Мыгъэ апэрэу батыргъэн щыпсыр (горчицэр) тшIагъэ. Гектари 110-рэ ар хъущтыгъ. Шъыпкъэр пIощтмэ, нахь лэжьыгъэ дэгъу къытынэу тыщыгугъыгъ. Игъом, гъатхэм тпхъыгъагъэ, ищыкIагъэр зэкIэ едгъэгъотыгъ, ау ощх зэрэщымыIагъэм иягъэ къекIыгъ, псы бэу зищыкIагъэхэм мы культурэр ащыщ. Iутхыжьыгъэ лэжьыгъэр дгъэтIылъыгъэ, уасэм тигъэразэрэп. Джащ фэдэу гъэтхасэхэми ощх зэрэщымыIагъэр къягоуагъ, гъэрекIо къитхыгъэм елъытыгъэмэ, зэхапшIэу нахь макI. Гектар 900-м ехъу Iутхыжьыгъ, — еIо тигущыIэгъу.
ХъызмэтшІапІэм ипащэ къызэриlyагъэмкІэ, бжыхьасэхэм мыгъэ лэжьыгъэ дэгъу къатыгъ. ГурытымкІэ зы коц гектарым центнер 65-м ехъу, хьэм центнер 75-рэ къызыщырахыгъэ хьасэхэр къахэкІыгъэх. Лэжьыгъэу къырахыжьырэм идэгъугъэкІэ ыгъэрэзагъэх. Хабзэ зэрэхъугъэу, анахь чылэпхъэ лъэпкъышІухэр ары мыщ щагъэфедэхэрэр. «Агрономым ихьасэкІэ» заджэхэрэ чІыгу гектари 120-рэ яlагъ. Чылапхъэхэр Пшызэ мэкъумэш научнэ-ушэтын институтым къыращыхэшь, агъэбагъо. Зы гектарым гурытымкІэ центнер 65-рэ къырахыгъ. Илъэс къэс аушэтынэу чылэпхъакІэхэр къащэх, анахь дэгъоу зыкъэзыгъэлъагъохэрэр нэужым агъэфедэх.

«Премиумым» технологиякІэхэр нахьыбэу къызэрээфигъэфедэщтхэм пыль. Губгъо ІофшІэнхэр сыдигъокІи игъом, зэрифэшъуашэу щызэшІуахых. Пхъэным, чІыгъэшІухэр хьасэхэм арагъэгъотыныр, узхэм, уцыжъхэм апэшІуекІонхэр пшъэрылъ шъхьаІэу яІэхэм ащыщ.
— Тызэрэлэжьэрэ техникэм мэхьанэшхо етэты. Аужырэ шапхъэхэм адиштэрэ комбайнэхэр, тракторхэр, лэжьыгъэр зэрэкІащырэ машинэхэр ыкІи губгъо ІофшІэнхэр зэрэдгъэцэкІэрэ Іэмэ-псымэхэр зэтэгъэгъотых. Непэрэ мафэмкІэ тикомбайнэхэр зэтегъэпсыхьагъэх, чІэнагъэ имыlэу лэжьыгъэр аlожьы. БэмышІэу «TORUM» зыфиюрэ комбайнитlу къэтщэфыгъ, ар Урысыем къыщыдагъэкІыгъ, тыгу рихьыгъ, ыуасэ зыкъыгъэшъыпкъэжьэу тэлъытэ. Нахь къабзэу. охътэ кІэкІым Юныгъор мыгъэ рекІокlыгъ. Джащ фэдэу МТЗ-82, опрыскивательхэр гъэрекю кІэу зэдгъэгъотыгъэх. МэкІэ-макІэу техникэу тызэрэлажьэрэр зэкІэ кІэхэмкІэ зэблэтэхъух, — elo Мэдин.
ХъызмэтшIапIэр анахь дэгъухэм ясатырэ хэтыным Лъэустэнджэл Мэдин ишъыпкъэу дэлажьэ. АщкIэ иIофышIэхэр зэриIэпыIэгъухэр, зэкъотхэу гъэхъэгъэшIухэр зэрашIыхэрэр къыхегъэщы. Зэ­кIэмкIи мыщ нэбгырэ 85-рэ Iут. ЧIыгум илэжьын епхыгъэ IофшIэныр чанэу зэ­шIуахы хъызмэтшIапIэм иагроном шъхьаIэу Тутарыщ Анзауррэ иагрономэу Дзэукъожьыкъо Айтэчрэ.

Лэжьыгъэм икъэгъэкІын, иІухыжьын мафэ къэс мыпшъыжьэу, илъэс пчъагъэрэ Іоф щызышІэу мыщ Іутыр нахьыб. Къахэбгьэщын щымыІэу зэкІэми дэгъоу Іоф ашІэ. ХьызмэтшІaпІэм, районым ямызакъоу республикэми щызэлъашІэх комбайнерхэу Николай Вербицкэр, Василий Заволодько, Василий Маргуновыр, Василий Пичкиныр, Пыхъо Мурадин, Василий Коваленкэр.
Хабзэ зэрэхъугъэу, пэжьыгъзу Iyaхыжьыгъэр хьамэм ащэ, уасэр къыдэкIоефэ аIыгъы. Бжыхьасэхэр шъхьафэу, гъэкъэбээжьыгъэхэу агъэтІыльыжьыгъэх, джы гъэтхасэхэм ячэзыу. Тонн пчъагъэ зычІэфэщт псэольэ 13-у зэтырагъэпсыхьагъэхэр пэшІорыгъэшъэу агъэхьазырыгъэх, культурэу алэжьырэр зэкІэ мыш ачІальхьан амал яl. Непэрэ мафэм ехъулІэу натрыфыр сомэ 13-кІэ, тыгъэгъазэр сомэ 34-кІэ ащэфы. Лэжьыгъэм пэlухьэрэм зыкъыгъэшъыпкъэжьыным пае непэ уасэу щыІэр макІэ.
2007-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу Мэдин «Премиумым» ипащ. Лэжьыгъэ бэгъуагъэ къырахыным фэшI зэрэла­жьэхэрэ шIыкIэхэр зэблэхъугъэ мыхъугъэми, непэрэ щыIэныгъэм зыдыра­гъаштэ, шэпхъэшIухэр агъэфедэхэзэ гъэхъагъэхэр ашIых. Бжыхьэсэ чы­лапхъэу агъэфедэхэрэр ежь-ежьырэу илъэс пчъагъэ хъугъэу къагъэкIы, гъэтха­сэхэм ячылапхъэхэм якъыхэхын сы­дигъокIи мэхьанэшхо раты. Мы аужырэ илъэсхэм мэкIэ-макIэу Урысыем ичылапхъэхэр агъэфедэх, нахь къякIущт лъэныкъохэр аушэтых.
Федэу чIыгулэжьыным къыхьырэр нахьыбэ хъуным фэшI пэшIорыгъэшъэу ящыкIагъэр зэкIэ къызIэкIагъахьэ. ГущыIэм пае, минеральнэ чIыгъэшIухэр сомэ 18-кIэ ащэфыгъагъэмэ, джы ар 25-м нэсыгъ. Джащ фэдэу гъэтхасэхэр, узхэм зэрапэшIуекIощт щэнаутхэр, гъэ­стыныпхъэр пэшIорыгъэшъэу ащэфы.
ХъызмэтшIапIэр ыпэкIэ лъыкIотэным, гъэхъагъэхэр ышIынхэм фэхьазыр, ана­хьэу республикэм къыщамыгъэкIырэ культурэ зэфэшъхьафхэр алэжьынхэу пащэр егупшысэ.
ДЕЛЭКЪО Анет.