Iэнэ хъураеу «ДзэкIолI зэкъошныгъэр» зыфи­Iорэр Iоныгъом и 5-м Адыгэ Республикэм и Лъэпкъ музей щыкIуагъ.

Адыгеим ишыудзэрэ Пшызэ шъолъыр икъэзэкъхэмрэ ядзэ­кIолI зэкъошныгъэ ишIэжь Мафэ ыкIи Кавказ шыудзэр загъэпсыгъэр илъэси 110-рэ зэрэхъурэм ар къыдыхэлъытэгъагъ.
Iофтхьабзэм хэлэжьагъэх экс­пертхэр, общественнэ ор­ганизациехэм ялIыкIохэр, тарихълэжьхэр, ныбжьыкIэхэм Iоф адэзышIэрэ специалистхэр.
ШIуфэс гущыIэхэмкIэ къэзэрэугъоигъэхэм закъыфигъэзагъ общественнэ организациеу «Шыу Хасэм» итхьаматэу Тхьап­шъэкъо Альберт. Сыд фэдэрэ лъэныкъокIи IэпыIэгъу къафэ­хъухэрэ Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат, республикэм ихэбзэ къулыкъухэм, лъэпкъ объединениехэм ялIы­кIохэм зэ­рафэразэхэр ащ къыIуагъ.
— Тинепэрэ Iофтхьабзэхэм ахэлэжьэрэ шыухэм тхьашъуегъэпсэу ясэIо. Iэнэ хъураем ана­хьэу тызыщытегущыIэщтыр Кавказым щыпсэурэ лъэпкъхэм ядзэ зэкъошныгъэ зыфэдагъэр, Апэрэ дунэе заом черкес шыудзэр зэрагъэпсыгъэр, джырэ тилъэхъан ныбжьыкIэхэр патрио­тизмэм фэпIугъэнхэр ыкIи ти Хэгъэгу непэ нахь кIэракIэу, чэфыгъор илъэу зэрэдгъэпсыщтыр ары, — къыIуагъ Тхьап­шъэкъо Альберт.

Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат ыцIэкIэ Iэнэ хъураем хэлажьэхэрэм закъыфигъэзагъ АР-м лъэпкъ IофхэмкIэ, IэкIыб къэралхэм ащыпсэурэ тилъэпкъэгъухэм адыряIэ зэпхы­ныгъэхэмкIэ ыкIи къэбар жъугъэм иамалхэмкIэ и Комитет ипащэу Шъхьэлэхъо Аскэр. Ащ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, Адыге­им икъушъхьэчIэсхэмрэ Пшызэ къэзэкъхэмрэ ядзэ зэкъошныгъэ тарихъ лъэпсэ куу иI. Ар ана­хьэу къызщылъэгъуагъэр Апэрэ дунэе заор ары. Черкес шыу­дзэ полкым щытхъу зыхэлъ гъогоу къыкIугъэри хигъэунэфыкIыгъ.
— А уахътэм дзэ шэн-хабзэ­хэм ащыщ зимыIэгъэ подразделениеу агъэпсыгъакIэр мэзэ заулэм къыкIоцI хэшыпыкIыгъэ полк хъугъагъэ ыкIи пчъагъэрэ дзэ IэпэIэсэныгъэу хэлъыр къы­гъэлъэгъуагъ, къытекIонхэ алъэ­кIыгъэп, — къыIуагъ Шъхьэлэхъо Аскэр.
Черкес дивизием пытагъэу ыкIи зэдеIэжьыныгъэу къыгъэлъэгъуагъэхэр щысэтехыпIэу щы­тыгъ. Урысые дзэм изы Iахь­хэу, къэзэкъхэри къыготхэу, ди­визиер фронтым и Къыблэ-­КъохьэпIэ лъэныкъо щызэуагъ.
ГущыIэр лъигъэкIотагъ къэзэкъ генералэу, Пшызэ къэзэ­къыдзэм иатаманэу Владимир Громовым. Ащ зэрэхигъэунэфыкIыгъэмкIэ, апэрэ шъолъырэу мы шIэжь Мафэр хэгъэунэфыкIыгъэныр официальнэу зы­гъэнэфагъэр Адыгеир ары. Ащ епхыгъэ Iофтхьабзэу Республикэм щызэхащагъэхэр игъэ­кIотыгъэу, мыхьэнэ куу ахэлъэу зэрэхъугъэхэм уасэ афишIыгъ.
Общественнэ движениеу «Адыгэ Хасэм» итхьаматэу ЛIымыщэкъо Рэмэзан, Мые­къопэ къэзэкъыдзэм и Мые­къопэ отдел иатаманэу Сергей Захаровыр Iэнэ хъураем къыщыгущыIагъэх. Тилъэпкъэгъухэм апэрэ дунэе заом щызэрахьэгъэ лIыхъужъныгъэр ахэм къаIотагъ.
Къэзэкъ дзэ отделым ыцIэкIэ Сергей Захаровым черкес полкым ишъуашэхэр зэрытхэ сурэт шIухьафтынэу Шыу Хасэм ритыгъ. Джащ фэдэу АР-м и Лъэпкъ тхылъеджапIэ иметоди­стэу Александр Данильченкэм Кавказ Iэл дивизием и Черкес шыудзэ полк итеплъэ зэрыт штандартыр аритыгъ. 1916-рэ илъэсым полкым фагъэшъошэгъэгъэ быракъым ипроект хъар­зынэщым къыхэнагъ, ау ащ къы­кIэлъыкIогъэ тарихъ хъугъэ-­шIагъэхэм апкъ къикIыкIэ ар ашIын ыкIи черкес шыухэм аратыжьын алъэкIыгъэп.
Iэшъынэ Сусан.