Къуаджэу Джыракъые щыпсэущтыгъэ Къатмэс Аслъан Хьаджыбатыр ыкъор дунаим зехыжьыгъэр илъэс хъугъэ. ИгупсэхэмкIэ, иIахьылхэмкIэ, иIофшIэгъухэмкIэ ар чIэнэгъэшху.

Ар щыIэныгъэ гъогу гъэшIэгъон къэзыкIугъэ цIыф. Сыд фэдиз къин ылъэгъугъэми, ыгу ымыгъэкIодэу, цIыфхэр шIу ылъэгъухэу, уасэ афишIэу псэугъэ.
ЧIыпIэ колхозым егъашIэм щылэжьэгъэхэ Къатмэс Хьаджыбатыррэ Айщэтрэ яунагъо Аслъан къихъухьагъ. IофшIэныр шIу алъэгъоу, зэгурыIожьхэу, зэдэIэпыIэжьхэу ежьхэр зэрэпсэущтыгъэхэм фэдэу ялъфыгъэхэри апIугъэх. Еджэгъу илъэсхэм сэнаущыгъэ зыхэлъ кIэлэцIыкIур бэмэ афагъэсагъ, цIыфхэр зыфэ­дэхэр зэхифынхэу, игъунэгъу е иныбджэгъу чIыпIэ къин ифагъэмэ, IэпыIэгъу фэхъунэу. Джащ тетэу джыракъые кIалэм ишэн тIэкIу-тIэкIоу псыхьагъэ хъугъэ.
Илъэс 14 ыныбжьыгъ Аслъан общественнэ IофшIэнхэм ахэщагъэ зэхъум. Пчэдыжьым жьэу ригъажьэти, пчыхьэ кIахэ нэс IофшIэн зэфэшъхьафхэр ыгъэ­цакIэщтыгъ: губгъом щылажьэщтыгъ, тракторнэ бригадэм прицепщикэу хэ­тыгъ, хьамбарми чIэтэу хъугъэ.
Студентыгъо илъэсхэу Новочеркасскэ инженернэ-мелиоративнэ институтым щигъэкIуагъэхэри (1968 – 1973) псынкIэу блэкIыгъэх. Специалист ныбжьыкIэм иапэрэ IофшIапIэ хъугъэ Краснодарскэ псэолъэшI-монтажнэ трестэу «Мелиоводстрой» зыфиIорэм и ПМК-у N 3-р. Ащ имастерэу иIофшIэн гъогу Аслъан техьагъ. Шэуджэн районымкIэ участкэм а IэнатIэр мэзи 9-рэ нахь щимыIыгъыгъэу дзэ къулыкъум ащагъ. Ар къыухи къызыкIожьыгъэр мэфитIу нахь мыхъугъэу жъоныгъуакIэм и 9-м, 1975-рэ илъэсым Шэуджэн райисполкомым мэкъу-мэщымкIэ ипроизводственнэ гъэ­IорышIапIэ иинженер-гидротехник шъхьа­Iэу агъэнэфагъ. А IэнатIэм илъэсих фэдизрэ Iутыгъ. Ащыгъум Шэуджэн районым пынджым икъэгъэкIын епхыгъэ псэолъэшIын IофшIэнхэр жъотэу щырагъэжьэгъагъэх, нэужым ащ нэс амыгъэ­федэщтыгъэ чIыгу гектаришъэ пчъагъэ­хэр алэжьыхэу аублэгъагъ. Ахэм къакIэ­лъыкIуагъ КПСС-м и Краснодар крайком иапэрэ секретарыгъэу Сергей Медуновым къырихьыжьэгъэгъэ зэнэкъокъоу кубанскэ пындж тонн миллион къэ­хьыжьыгъэным епхыгъэр.
А илъэсхэм пынджым икъэкIын пы­лъыгъэхэм Аслъан пшъэрылъэу къыфагъэуцугъэр щытхъу хэлъэу зыгъэцэкIэрэ, исэнэхьат хэшIыкIышхо фызиIэ цIыфэу, зэхэщэкIо IэпэIасэу ары зэрашIэщты­гъэр. Пынджыр тичIыгухэм къащыгъэкIыгъэным шIыкIакIэхэр, IофшIэкIэ амалыкIэхэр епхьылIэнхэ фэягъ. Ахэр зэкIэ IофшIэным ригъэкIунхэ ылъэкIыгъ Аслъан —пынджым икъэгъэкIынкIэ IэпэIэсэныгъэ­шхо а лъэхъаным зиIэ хъугъэм. Пынджыр къызыщыкIырэ чек пэпчъ, насос станциехэр, Лабэ къыхащырэ псыр къызэрыкIорэ канал шъхьаIэр пIыгъынхэм шIэныгъэрэ кIуачIэрэ зэрищыкIэгъагъэм дакIоу мылъкуи апэIубгъэхьан фэягъ. Илъэс къэс ахэр бгъэцэкIэжьынхэу, зэтебгъэпсыхьажьынхэу щытыгъ. Ахэр зэкIэ зэшIуихыщтыгъ, теубытэгъэшхо хэлъэу ыгъэлажьэщтыгъэх псыгъэшъокI системэхэмкIэ Шэуджэн район гъэIорышIапIэм ипащэу Аслъан Хьаджыбатыр ыкъом. А IэнатIэм ар 1985-рэ илъэсым мэзаем и 12-м нэс Iутыгъ.
Ащ къыщыублагъэу нэмыкI IэнатIэ ар Iухьанэу хъугъэ — Калининым ыцIэ зыхьырэ колхозым иправление пэщэныгъэ дызэрихьанэу агъэнэфагъ. Илъэс 35-рэ зыныбжь кIалэу IофшIэнымкIэ IэпэIэсэныгъэ дэгъу, шIэныгъэ куу зиIэм районым ипащэхэм ыкIи колхозникхэм пшъэрылъышхо къыфашIыгъ. Аслъан ыпэкIэ ЛэжьэкIо Быракъ Плъыжьыр къызыфагъэшъошэгъэгъэ колхозым хэт къоджэдэсхэм, къутырдэсхэу ащ хахьэщтыгъэхэм цыхьэу къыфашIыгъэр къыгъэшъыпкъэжьэу хьалэлэу илъэсиблырэ а IофшIэныр Аслъан ыгъэцэкIагъ. А IэнатIэм ар зыIотми колхозым ищытхъу зэпымыоу аIощтыгъ, бэрэ къыхагъэщыщтыгъ лэжьыгъэм икъэхьыжьынкIи, былымхъунымкIи гъэхъагъэу иIэхэм апае. 1992-рэ илъэсым Iоныгъом и 1-м Ас­лъан нэмыкI IэнатIэ агъакIо — Шэуджэн районым къэралыгъо мылъкумкIэ и Комитет итхьаматэу, ащ дакIоу район администрацием ипащэ игуадзэу. Аужырэ илъэсхэм, зигъэпсэфынэу тIысыжьыным ыпэкIэ, федеральнэ къэралыгъо учреждениеу «Управление мелиорации земель и сельскохозяйственного водоснабжения по РА» зыфиIорэм инженерэу Iоф щишIагъ.
2008-рэ илъэсым къыщыублагъэу Аслъан федеральнэ къэралыгъо учреждениеу «Адыгеямелиоводхозым» Кощхьэблэ районымкIэ икъутамэ иинженер шъхьаIэу щылэжьагъ. ИIофшIэгъухэм Аслъан исэнэхьат хэшIыкIышхо фызиIэ цIыфэу, ишIэныгъи, ыкIуачIи, иIэпэIэсэныгъи Iофэу зыпылъым фэзыгъэлэжьагъэу ары агу къызэринагъэр.
ЩыIэныгъэ гъогу къин къыкIугъ Къат­мэс Аслъан Хьаджыбатыр ыкъом. Ау сыдигъуи ащ къыготыгъэх иIофшIэгъу­хэр.
Гуфэбэныгъэ хэлъэу Аслъан игугъу къашIы производствэм изэхэщэкIо IэпэIасэу Адыгеим щызэлъашIэрэ Атэ­жьэхьэ Джэбраилэу яцIыкIугъом щегъэ­жьагъэу иныбджэгъугъэу, еджапIэм дычIэсыгъэм, Даур Руслъанэу Шэуджэн районым Iоф щызышIагъэм. Ахэм афэдэу гущыIэ дахэкIэ Аслъан игугъу зышIырэр бэ. Ахэм ащыщых колхозым щыдэлажьэщтыгъэхэ Нэгъэрэкъо Налбый, Къохъужъ Хьумэр, нэмыкIхэри.
Аслъан Хьаджыбатыр ыкъор цIыф рэхьатэу, иIофшIэн хэшIыкIышхо фыриIэу, Iофыгъоу къэуцухэрэм язэшIохынкIэ амалыкIэу къежьэхэрэр псынкIэу ыгъэфедэхэу щытыгъ. ЩыIэныгъэм зэкIэ дэгъоу щызэпыфэрэп, къинми уащырехьылIэ. Аслъан ишъхьэгъусэ Нуриет дунаим ехыжьыгъ пшъэшъэжъыитIур — Аминэтрэ Нэфсэтрэ къыгъанэхи. Тым ишIулъэгъу, игукIэгъу якIэгъэкъонэу щыIэныгъэ гъогум техьагъэх. Ау ущыIэн, упсэун фае. Аслъани ятIонэрэу шъхьэгъусэ зэригъэгъотыгъ, ау бэрэ зэдыщыIэнхэу хъугъэп — лIэныгъэм Аслъан аIихыгъ ар шIу зылъэгъущтыгъэ­хэм.
ЦIыфым ишIэжь щэIэфэ ар псаоу аIо. Непэ, Аслъан дунаим зехыжьыгъэр илъэс зыщыхъурэм, ащ игупсэхэм, шIу зылъэгъущтыгъэхэм къыхагъэщы ар зэращымыгъупшэрэр, агухэм шIукIэ къызэрарынагъэр.
Псэунэ Рит.