Джары зэреджагъэхэр Адыгэ Республикэм и Лъэпкъ тхылъеджапIэ иIофы­шIэхэр тхакIоу, усакIоу, журналистэу Цуекъо Джахьфар къызыхъугъэр илъэси 100 зэрэхъугъэм фэгъэхьыгъэ мэфэкI Iофтхьабзэу зэхащагъэм.

Ары. Джахьфар лIэшIэгъуныкъом къыкIоцI хьалэлэу, зафэу, ыгу пыкIэу, илъэпкъ фишIэрэр шIомакIэу, ыгукIи ыпсэкIи ащ пытэу епхыгъэу, зэрэадыгэм гушхуагъэ къыхилъхьэу щыIагъ. Ар IофшIэкIошхуагъ, щэIэфэкIэ, адыгэгур къытеофэ, адыгэ гу­пшысэр, уасэ зиIэ гущыIэшIур емызэщыжьэу ылэжьыгъ.
Цуекъо итворческэ лъэуж тхакIор зигунэс цIыфхэу къызэхэхьагъэхэр ягуапэу рыплъэ­жьыгъэх. МэфэкI зэхахьэм щы­Iагъэх ыкIи къыщыгущыIа­гъэх гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтэу Т. КIэращэм ыцIэ зыхьырэм фольклорымрэ литературэмрэкIэ иотделхэм яIофышIэхэр, Адыгэ къэралыгъо универси­тетым икIэлэегъаджэхэм ащыщ­хэр, Адыгэ Республикэм икъэ­ралыгъо хъарзынэщ илIыкIохэр, Хьалъэкъое гурыт еджапIэу N 4-у Абхъазым и ЛIыхъужъэу Хъуадэ Адам ыцIэ зыхьырэм ипащэ, икIэлэегъаджэхэр, икIэлэеджэкIо цIыкIухэр, ежь Цуекъо Джахьфар иунагъо щыщхэр — ыпхъоу Рай, ащ иныс, ясабыйхэр. Зэхахьэм къырагъэ­блэгъагъ композиторэу, орэдыIоу, пщынаоу, Урысые Фе­дерацием культурэмкIэ изаслуженнэ IофышIэу, тхакIом творческэ гъусэныгъэ пытэ дызи­Iагъэу КIыргъ Юрэ.
МэфэкI зэхахьэр къызэIуихыгъ ыкIи зэрищагъ Лъэпкъ тхылъеджапIэм иIофышIэу Кучмэз Аминэт.
Тхылъ къэгъэлъэгъон инэу «СыгукIи сыпсэкIи сыадыг» зы­фиIорэр краеведениемрэ ­лъэпкъ литературэмрэкIэ тхылъеджапIэм иотдел къыгъэхьазырыгъ. Ащ иIофышIэу Унэрэкъо Джэнэт IупкIэу, кIэкIэу къызэхэхьагъэ­хэр ащ фигъэнэIосагъэх.
АР-м и Къэралыгъо хъарзынэщ иIофышIэу Къэзэнэ Му­лиIэт Джахьфар псаузэ, апэрэу 1987-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу, ащ ыужым илъэсипшI зэкIэлъыкIом зэкIэ итворческэ угъоигъэхэр — гъэзет, журнал, тхыгъэ, тхылъ пэпчъ ыIапэ кIэдзагъэу къызэраритыгъэр, ахэм щэч хэмылъэу, зэкIэ ежь тхакIом ылэжьыгъэр, ытхыгъэр, итворчествэ зэрэщытэу нэм къызэрэкIагъэуцорэр; письмэ тхыгъэхэр бэу зэрахэлъхэр, тхакIор игупшысэгъухэм, тхылъ тедзэпIэ зэфэшъхьафхэу Мые­къуапэ, Краснодар, Москва адэтхэм зэрафатхэщтыгъэр, поэзием, прозэм, драматургием ыкIи кIэлэцIыкIу литерату-
рэм фэсакъэу ыкIи икIасэу зэра­дэлэжьагъэр М. Къэзанэм къы­Iуагъ.
ГущыIэр лъигъэкIотагъ гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтым фольклорымкIэ иотдел ипащэу, филологие шIэныгъэхэмкIэ док­торэу Цуекъо Нэфсэт (ар яныс). Цуекъо Джахьфар къуаджэу Хьалъэкъуае бын унэгъо дахэм 1924-рэ илъэсым, бэдзэогъум и 27-м къызэрэщыхъугъэр, ятэу Бязрыкъо илъфыгъэхэр еджэгъэ-гъэсагъэ хъунхэм зэрэкIэ­хъопсыщтыгъэр, Цуекъохэр зэ­рэлIэкъошхохэр, пытэу зэрэзэрэIыгъхэр, Хьалъэкъое за­къоу щымытэу, нэмыкI чIыпIэхэми зэращыпсэухэрэр, тхакIом ятэ зыкIэхъопсыщтыгъэр къызэ­рэдэхъугъэр, Джахьфар — уса­кIо, тхакIо, Алый — кIэлэ­егъаджэ ыкIи шIэныгъэлэжь зэрэхъугъэхэр, лъапсэр аухъу­мэу, агъэпытэу мы лIакъом щыщхэр пасэм зыдэщысыгъэхэ чIыпIэжъым амал зэряIэм тетэу, яцIыкIуи яини зэрэщызэIу­кIэ­хэрэр Нэфсэт кIигъэтхъыгъ. Лъапсэм бэ елъытыгъэба — лIакъом тхэкIо цIэрыIоу Цуекъо Юныси къыхэкIыгъ. Нэфсэт кIэгъэзынчъэу Цуекъо Джахьфар ищыIэныгъэ ыкIи итвор­ческэ гъогу — Iофыр икIасэу къызэрэтэджыгъэр, гурыт еджапIэр къызеухым колхозым Iоф зэрэщишIагъэр, етIанэ Мые­къопэ кIэлэегъэджэ институтыр ыкIи 1957 — 1960-рэ илъэсхэм Москва дэт Литературнэ институтэу М. Горькэм ыцIэкIэ щытыр къызэриухыгъэхэр къыIуагъ.
1948-рэ илъэсым къыщегъэ­жьагъэу ытхыхэрэр зэрэхиутыгъэхэр, мы илъэсым щегъэжьагъэу 1981-м илъэсым нэс хэку гъэзетэу «Социалистическэ Адыгеим» ижурналистэу зэрэлэжьагъэр, щэIэфэ литературэм зэкIэ ижанрэ пстэухэмкIэ — поэзиемкIэ, прозэмкIэ, драматургиемкIэ Iофышхо зэрэщи­лэжьыгъэр Нэфсэт хигъэунэ­фыкIыгъ. ИкIэлэцIыкIу тхыгъэхэр Мыекъуапэ, Краснодар
ыкIи анахьэу Москва итхылъ тедзэпIэ инхэу «Современник», «Малыш», «Колобок» зыфи­Iохэрэм пчъагъэр бэдэдэу ­къызэращыдигъэкIыгъэхэр гъэ­хъагъэу филъэгъугъ. Гуфэбэ­ныгъэ ин хэлъэу кIэлэцIыкIухэм зэрафэтхагъэр, творчествэр ыгу нэсыпэу Джахьфар зэрэщыIагъэр, лэжьыгъэ ин зэриIэр къыIуагъ. МэфэкIым къекIолIагъэхэм Нэфсэт зэкIэ лIакъом ыцIэкIэ «тхьашъуегъэ­псэу» къариIуагъ.

МэфэкIым щыIагъ ыкIи къыщыгущыIагъ композиторэу, орэ­дыIоу, пщынаоу КIыргъ Юрэ. Ежьрэ Джахьфаррэ азыфагу творческэ гупсагъэр зэрилъыгъэр, зэгурыIохэу, зэкIэдэIу­кIыжьхэу Iоф зэрэзэдашIагъэр, тхакIом игущыIэхэм арылъэу орэди 100 Iэпэ-цыпэ зэритхыгъэр, ахэр тхылъ зэришIыжьыгъэхэр хигъэунэфыкIыгъ. Творчествэр кIочIабэ зыхэхьэрэ Iоф­шIэнышхоу зэрэщытыр, тха­кIом е композиторым къэралыгъор нахь афэсакъэу адеIэн зэрэфаер, арэу щымытмэ, гупшысэ лэжьыгъэр итэкъухьагъэ зэрэхъурэр ащ къыIотагъ, Джахьфаррэ ежьыррэ зэдаусыгъэ орэдхэм цIыфхэр акIигъэ­дэIугъэх.
ТхакIом икъуаджэ къикIыгъэ­хэм ащыщ гурыт еджапIэу N 4-м ипащэу Пэнэшъу Марзиет гущыIэр ратыгъ. Ар АР-м гъэсэныгъэмкIэ изаслуженнэ IофышI, УФ-м просвещениемкIэ иотличник. IокIэ-шIыкIэ дахэ хэлъэу Цуекъо Джахьфар ишIу­лэжьыгъэ — итворчествэ ылъа­псэри ышъхьапэри ныдэлъфыбзэр арэу зэрэщытыр, лъэп­къыбзэ пэпчъ зыем ыпсэ зэ­рэтешIыкIыгъэр, якъоджэ къодыеу щымытэу, адыгэ лъэпкъым итхэкIо инэу Цуекъо Джахьфар итхыгъэхэм гъэсэныгъэ-­пIуныгъэ мэхьанэшхо зэряIэр, ежь зипэщэ еджапIэм икол­лектив зэрэщытэу адыгабзэм икъызэтегъэнэн зэрэдэлажьэрэр ащ IупкIэу къыриIотыкIыгъ. ЕджапIэм икIэлэегъэджитIу ыкIи ублэпIэ классхэм яеджэкIо цIыкIу зыщыплI къызэрэкIуа­гъэхэр къыIуагъ. Ахэр къызэ­джэщт усэхэу Джахьфар ытхыгъэхэр анаIэ лъэшэу тетэу къы­зэрэхахыгъэхэр, ащ гъэ­сэпэтхыдэ ин, кIочIэ лъэш зэряIэр кIигъэтхъыгъ. ЕджэкIо цIыкIухэу ТхьалI Камилэ «ГущыIэхэр», Хьаткъо Леммэ «Ны­дэлъфыбзэр», илъэси 5 зыныбжь шъэожъые сэнаущэу Цуекъо Астемир усэу «Си­лъэпкъ зыфэдэр» къяджагъэх. Ахэм ыкIи еджапIэм ипащэ Лъэпкъ тхылъеджапIэм ыцIэкIэ мэфэкI шIухьафтын Iалъмэкъ цIыкIухэр афашIыгъэх.
Литературнэ мэфэкIым Цуекъо Джахьфар итворчествэкIэ яшIошIхэр къыщыраIотыкIыгъэх Адыгэ къэралыгъо универси­тетым икIэлэегъаджэхэу Ламыкъо Бэлэрэ Хъуажъ Нуретрэ. Институтым иIофышIэхэу, шIэныгъэлэжьхэу Агъыржьанэкъо Симхъан, Къуекъо Асфар, Шэу­джэн Тэмарэ, ЖакIэмыкъо За­рим, ШэкIо Мирэ кIэкIэу ягу­пшысэхэмкIэ къадэгощагъэх. Онлайн шIыкIэм тетэу Ставропольскэ къэралыгъо кIэлэегъэ­джэ институтым урыс ыкIи дунэе литературэмкIэ икафедрэ идоцентэу, Цуекъохэм яеу Мхце Бэлэ мэфэкI зэхахьэм къыхэлэжьагъ.
Джащ фэдэу тхакIоу Цуекъо Джахьфар илъэужышIу рыплъэ­жьыгъэх, фэбэгъэ-IэшIугъэ хэлъэу мэфэкIыр кIуагъэ. Ары зыкIаIорэр «ЦIыфхэм пцIэ раIофэ ущыI».
Мамырыкъо Нуриет.
Сурэтхэр: Iэшъынэ Аслъан.