ИлъэсыкIэ еджэгъур къэсыгъ. КIэлэеджэкIо гъэкIэрэкIа­гъэхэр яеджапIэхэм якIолIэжьыщтых, шIэныгъакIэхэм язэ­гъэшIэн ыуж ихьажьыщтых.

Апэрэ классым ихьэрэ кIэлэ­цIыкIухэмкIэ мы мафэр анахь шъхьаI ыкIи гумэкIыгъу, щыIэныгъэм игъогукIэ рагъажьэ.
Еджэныр езыгъэжьэрэ цIыкIум сыд ышIэн фаер? Сыдэущтэу еджапIэм ар фэбгъэхьазырыщта? Мы упчIэхэр фэд­гъэзагъэх илъэс 33-рэ хъугъэу пэублэ классхэм якIэлэегъа­джэу, мы илъэсым я 9-у апэ-
рэ классыр зыштэщт Чэужъ Файзэт.
— Гурыт еджапIэ пэпчъ ежь шэпхъэ гъэнэфагъэхэр иIэх. Ау анахь шъхьаIэр кIэлэцIыкIур еджапIэм фэхьазырыныр, пшъэ­рылъэу иIэр къыгурыIоныр, еджэгъу сыхьатыр фэукIочIыныр, кIэлэегъаджэм къыIорэм едэIуныр ары. Шъыпкъэ, илъэс зэкIэ­лъыкIохэм гъэсэныгъэм зэхъо­кIыныгъэ инхэр фэхъугъэх. Фе­деральнэ къэралыгъо гъэсэныгъэ системэм къызэрэди­лъытэрэмкIэ, апэрэ классым ихьэхэрэм пэублэ шIэныгъэхэр яIэн фае. ЫпэкIэ илъэси 6 аныбжьэу аштэщтыгъэхэмэ, джы илъэсихрэ ныкъорэ, 7 мыхъухэу аштэжьхэрэп, — еIо Файзэт Ерэджыбэ ыпхъум.
Лъэхъаным зэхъокIыныгъэхэр къыздехьых. Зи зымышIэрэ кIэлэцIыкIухэр еджапIэм къе­кIуалIэхэу, апэрэ шIэныгъэхэр аригъашIэуи тигущыIэгъу къыхиубытагъ. Методикэ шъхьаф бгъэфедэу, кIэлэцIыкIухэр шIу плъэгъоу Iоф адапшIэ зыхъукIэ, еджэкIэ-тхакIэ ябгъэшIэныр къин зэрэмыхъурэр ащ къы­хегъэщы. СыдигъокIи джэгукIэ шIыкIэм тетэу иеджэгъу сыхьатхэр зэхещэх.
— Сабыим екIолIакIэу къы­фэбгъотырэм елъытыгъ зэре­джэщтыри, гукъыдэчъэу иIэщтыри. Щысэ къэсхьы сшIоигъу, ыпэкIэ езгъэджэгъэгъэ пшъэ­шъэ­жъыеу Москва дэсым икIа­лэу илъэситф зыныбжьым еджа­кIэ ригъашIэ шIоигъоу гъэ­мафэм къысфытеуагъ. МэзитIу имыкъукIэ теутIупщыхьагъэу еджэ хъугъэ, видео-техыгъэхэр джы къысфегъэхьых, ащ сырэгушхо, — еIо тигущыIэгъу.
Апэрэу еджапIэм къэкIогъэ кIэлэцIыкIум ыгу ымыгъэкIодэу, зэсэгъэ джэгукIэ шIыкIэм тетэу ригъэджэныр кIэлэегъаджэ пэпчъ пшъэрылъ шъхьаIэу иIэн фае. ГъэшIэгъонэу, ежьхэми яшIошI къыраригъэIотыкIызэ еджэгъу сыхьатхэр Файзэт зэ­хещэх.
— Апэрэ классым чIэ­хьэрэ сабыим сыд ышIэн фаер? Илъэс тхьапшырэ еджапIэм зызэрэфигъэ­хьазын фаер?
— ЫпэкIэ къызэрэсIуагъэу, апэрэ классым ихьэрэ кIэлэцIыкIум пшъэрылъэу иIэщтыр зэхишIэн, илэгъухэм язэгъэу, зэхашIэ иIэу щытын фае. Тет­радым узэрэдэтхэщтыр, къэлэмыр зэрэпIыгъыщтыр ышIэн фае. Тигимназие къычIахьэхэрэм пэшIорыгъэшъэу гущыIэгъу афэхъух, еджакIэ, тхакIэ ашIэу нахьыбэр къэкIо. Ежь сабыим къызэрэгурыIорэм елъытыгъ ыпэкIэ зэреджэщтыр. Сэ зэрэс­лъытэрэмкIэ, ар илъэсрэ еджа­пIэм фэбгъэхьазырымэ икъущт, сыда пIомэ, кIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэми дэгъоу Iоф къащадашIэ.
КIэлэегъаджэ пэпчъ екIолIэкIэ шъхьаф иI, ащ елъытыгъэу иIоф­шIэн зэхещэ.
Апэрэ илъэсым азбукэр, хьи­сапыр, тыкъэзыуцухьэрэ дунаим фэгъэхьыгъэ предметыр, сурэтшIыныр ыкIи физкультурэр ары анахьэу яIэхэр. Адыга­бзэм­кIэ кIэлэегъэджэ дэгъухэр гимназием Iутых. Классыр тIоу го­щыгъэу рагъаджэх, адыгабзэр нахь зыIулъхэр е зэзыгъашIэ зышIоигъохэр ыкIи зымышIэ­хэрэр.
Тхылъхэр ыкIи зыдэтхэщтхэр ыпкIэ хэмылъэу кIэлэеджа­кIохэм араты.
— ЕджапIэм ептыным пае илъэс тхьапша кIэлэцIыкIум ыныбжьын фаер?
— Психологхэм зэралъытэ­рэмкIэ, илъэси 7-м блэкIыгъэу сабыир еджапIэм ептымэ нахь дэгъу. Ахэм адесэгъаштэ, ау мыщ дэжьым къыхэгъэщыгъэн фае ежь сабыими бэ зэрелъытыгъэр. Сыд фэдиз аныбжьыми сабыигъом джыри хэтхэр къа­хэкIых, джащ фэдэу илъэси 6-м кIэлэцIыкIу IыгъыпIэм кIожьынэу фэмыеу, еджэным фэхьазырхэри къахэфэх. Нэбгырэ пэпчъ шъхьафэу укъекIолIэн фае. Пшъэшъэжъыехэм нахь шIэ­хэу зэхашIэ яIэ мэхъу, шъэо­жъыехэр нахьыбэмкIэ джэгуным дехьыхых. Джащ фэдэу сабыим ипсауныгъэ изытет къыдэплъытэн фае, зэпахырэ узхэмкIэ ренэу сымаджэу, бэ-
рэ унэм исэу къыхэкIымэ ауж къинэн ылъэкIыщт, сабыим ыпкъышъол нахь уцугъэу еджапIэм ептымэ нахьышIу.
Адыгэ республикэ гимназием чIахьэхэрэм пэшIорыгъэшъэу гущыIэгъу афэхъух. УпчIэу аратыхэрэр ыкIи анахьэу анаIэ зытырагъэтырэр къыфиIотагъ мыщ Iоф щызышIэрэ Людмила Точисскаям.
— Апэрэ классым ихьащтхэм мэлылъфэгъу мазэм къы­щегъэ­жьагъэу гимназием къедгъэблагъэхэзэ гущыIэгъу та­фэхъу. Пшъэрылъ шъхьаIэу тиIэр тикIэлэеджакIо хъущтхэр зы­фэдэхэр, зэхашIэу яIэр, апэрэ шIэныгъэу аIэкIэлъыр зэдгъэшIэныр, ны-тыхэм анахьэу анаIэ зытырадзэн фэе лъэныкъохэр ятIоныр ары. Психологыри мыхэм гущыIэгъу афэхъу. КIэлэцIыкIухэм упчIэ къинэп араты­хэрэр, псауныгъэмкIэ гумэкIыгъохэр яIэхэмэ агъэнафэ, зищыкIагъэхэр логопедым дэжь агъакIох. Джащ фэдэу еджакIэ, тхакIэ ашIэмэ, ягущыIакIэ зы­фэдэр, араIорэр ашъхьэ зэрэраубытэрэр джэгукIэ шIыкIэм тетэу тэуплъэкIу. Апэрэ классым къычIахьэхэрэм апэрэ ма­зэхэм Iофтхьэбзэ зэфэшъхьаф­хэр зэ­рафызэхэтщэщтхэм, нэ­Iуасэ зэ­рэзэфэтшIыщтхэм ыуж тыт. Егъэджэным дакIоу пIуныгъэми мэхьанэшхо етэты, — еIо Людмила Точисскаям.
КIэлэцIыкIухэр зэрифэшъуа­шэу еджапIэм фэгъэхьазыры­гъэнхэр, шIэныгъэ дэгъухэр арагъэгъотынхэр япшъэрылъ шъхьаIэу зэрэщытыр къыда­лъытэзэ кIэлэегъаджэхэм яIоф­шIэн агъэпсы.
ДЕЛЭКЪО Анет.