Гъыщ НухьТыркубый ыкъор
ШIэныгъэлэжь цIэрыIоу адыгабзэм ихэхъоныгъэ зиIахьышхо хэзышIыхьагъэм идунай ыхъожьыгъ.
Гъыщ Нухьэ Тыркубый ыкъор 1935-рэ илъэсым тыгъэгъазэм и 10-м Шэуджэн районымкIэ къуаджэу Хьакурынэхьаблэ къыщыхъугъ. 1963-рэ илъэсым Тбилиси дэт къэралыгъо университетыр дэгъу дэдэкIэ къыухыгъ.
1969-рэ илъэсым Гъыщ Нухьэ филологие шIэныгъэхэмкIэ кандидатыцIэр, 1993-рэ илъэсым докторыцIэр къыгъэшъыпкъэжьыгъэх. 1996-рэ илъэсым шышъхьэIум и 30-м шIэныгъэхэмкIэ Дунэе Адыгэ Академием идействительнэ членэу ар агъэнэфагъ.
Джыри студентызэ, 1963-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу, творчествэм ылъэныкъокIэ зиушэтэу ащ ыублагъ. БзэшIэныгъэмкIэ, литературэмкIэ, фольклорымкIэ, тарихъымкIэ, этнографиемкIэ, педагогикэмкIэ, этимологиемкIэ, прозэмкIэ ыкIи поэзиемкIэ IофшIэгъэ 400 фэдиз къыхиутыгъ.
Гъыщ Нухьэ илъэсыбэрэ гуманитар шIэныгъэхэмкIэ Адыгэ республикэ институтым адыгабзэмкIэ иотдел пэщэныгъэ дызэрихьагъ. А илъэсхэм отделым иIофышIэхэм «Адыгэурыс гущыIалъэр», «АдыгабзэхэмкIэ лингвистическэ литературэм ибиблиографие», «АдыгабзэмкIэ статья зэфэшъхьафхэр зыдэт тхылъ», «Адыгабзэм изэхэф гущыIалъэ», «Адыгэ-абхъаз-урыс гущыIалъэ», «Адыгабзэм иорфографическэ гущыIалъэ» ыкIи нэмыкIхэр къыдагъэкIыгъэх.
Кавказ бзэшIэныгъэлэжьхэм Гъыщ Нухьэ бзэмкIэ иIофшIагъэхэм осэшхо къафашIыщтыгъ, шIэныгъэлэжь цIэрыIор Урысые, дунэе научнэ форумхэм чанэу ахэлажьэщтыгъ.
Адыгэ Республикэм ипсэупIэхэм яэнциклопедие изэхэгъэуцонкIэ научнэ проектыкIэ ащ къыгъэхьазырыгъ. А проектым игъэцэкIэн пылъыщт отделыкIэ АРИГИ-м къыщызэIуахыгъагъ.
Научнэ IофшIагъэхэм анэмыкIэу Гъыщ Нухьэ художественнэ тхыгъэхэри иIэх: иусэхэр, ипоэмэхэр, итарихъ роман зыдэт тхылъхэр къыдагъэкIыгъэх.
ШIэныгъэлэжь, аспирант ныбжьыкIэхэм Гъыщ Нухьэ ренэу ишIуагъэ аригъэкIыщтыгъ, кандидат, доктор диссертациехэр пхырагъэкIыхэ зыхъукIэ иеплъыкIэхэр къариIотыкIыщтыгъ.
Гъыщ Нухьэ наукэмкIэ гъэхъагъэу иIэхэм къэралыгъо къулыкъухэм осэшхо къафашIыгъ. Урысые Федерациемрэ Адыгэ Республикэмрэ шIэныгъэмкIэ язаслуженнэ IофышIэшхоу ар щытыгъ, Адыгэ Республикэм имедалэу «Адыгеим и Щытхъузехь» зыфиIорэр, Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо Совет – Хасэм, АР-м гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ и Министерствэ ящытхъу тхылъхэр, Адыгэ Республикэм и Президент и Рэзэныгъэ тхылъ къыфагъэшъошагъэх. 2017-рэ илъэсым наукэм ылъэныкъокIэ Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо шIухьафтын илауреатэу, Шэуджэн районым ицIыф гъэшIуагъэу ар щытыгъ.
Гуманитар шIэныгъэхэмкIэ Адыгэ республикэ институтэу Т. М. КIэращэм ыцIэ зыхьырэм иIофышIэхэм лъэшэу гухэкI ащыхъугъ Гъыщ Нухьэ идунай зэрихъожьыгъэр ыкIи ащ иунагъорэ иIахьылхэмрэ афэтхьаусыхэх.