Лъэпкъ IэшIагъэхэмкIэ апэрэ кIэлэцIыкIу фестивалэу «Дышъэ блэр» зыфиIорэр псэупIэу Хьакъунае (Гавердовскэм) щыкIуагъ. Адыгэ Республикэм щызэлъашIэрэ IэпэIасэу Нэгъуцу Аслъан ипщы­пIэ ар щызэхащагъ. Адыгеим ыкIи Къэбэртэе-Бэлъкъар Республикэм къарыкIыгъэ ныбжьыкIэ IэпэIэсэ нэбгырэ 20 зэнэкъокъум хэлэжьагъ.

АР-м иIэпэIасэхэм ыкIи ­лъэпкъ IэпэщысэшIыным пылъхэм я Ассоциацие Iофтхьабзэм кIэщакIо фэхъугъ. АР-м культу­рэмкIэ и Министерствэ, рес­публикэ общественнэ движе­-
ниеу «Адыгэ Хасэр» зэхэщакIо­хэм IэпыIэгъу афэхъугъ. АР-м изаслуженнэ журналистэу Биданэкъо Замирэ Iофтхьабзэр зэрищагъ.
Лъэпкъ культурэм иIэпэщы­сэу псэ къызпыкIэжьыгъэхэр къыткIэхъухьэрэ лIэужхэм ягъэ­шIэгъэныр зэхэщакIохэм пшъэ­рылъ шъхьаIэу яIагъ. Адыгэ лъэпкъ Iэпэщысэхэм якъэухъу­мэн ыкIи яхэгъэхъон зэхахьэр тегъэпсыхьэгъагъ. Ткъош рес­пуб­ликэмрэ Адыгеимрэ яныбжьыкIэхэр нэIуасэ зэфэхъунхэми зэхахьэр фэлэжьагъ.
Илъэси 6 — 18 зыныбжьыхэм лъэпкъ Iэпэщысэм ышъо кIэракIэхэм ыкIи зэмылIэужыгъо шIыкIэу яIэр зэнэкъокъум къыщагъэлъэгъуагъ. Iофтхьабзэм къекIолIэгъэ ныбжьыкIэхэм твор­чествэм ылъэныкъо зэ­фэшъхьафхэмкIэ заушэтыгъ. Лъэпкъ искусствэм зиушъомбгъуным АР-м культурэмкIэ и Ми­нистерствэрэ Адыгеим иIэпэ­Iасэхэмрэ емызэщхэу дэлажьэх, лIэужхэр зэзыпхырэ лъэпкъ кIэныр агъэлъапIэ.
Зэхахьэр къызэIуихыгъ АР культурэмкIэ иминистрэ игуа­дзэу Кушъу Светланэ.
— Лъэпкъыбэу узэхэт зыхъу­кIэ, шъхьадж къызхэкIыгъэ куль­турэм ихабзэхэр къыгъэ­лъагъомэ, тизэпхыныгъэ, тизэгурыIоныгъэ нахь пытэ мэхъу, ащ тыкъегъэбаи. «Дышъэ блэр» зыфиIорэ фестивалым ныбжьыкIэхэр зэрэшIэнхэмкIэ мэхьа­нэшхо иI. Лъэпкъ искусствэм изэгъэпшэнхэм ядесэхэр ядгъэ­лъэгъузэ, лIэужыкIэм IэшIагъэ­хэр щыIэныгъэм къыхилъхьащтых. ТапэкIи мы Iофтхьабзэр лъыдгъэкIотэн тимурад. Ар зэ­рэтищыкIагъэр непэрэ мафэм къыгъэлъэгъуагъ. Хэлэжьэщт ныбжьыкIэ IэпэIасэхэри тиIэх, — къыIуагъ Кушъу Светланэ.
Зэнэкъокъум хэлажьэрэ пэпчъ къыгъэхьазырыгъэ «щагу» зэтегъэпсыхьагъэхэр къызэIуа­хыгъэх, ныбжьыкIэ IэпэIасэхэм яIэшIагъэхэр мэкIайхэм къатыралъхьагъэх. Зэнэкъокъум къы­дыхэлъытагъэу унэмкIэ гъэцэ­кIэнэу, «Сянэжъ, сятэжъ си­гъэшIагъ», ятIонэрэ Iахьыр — «Сыбзэ — силъэш», ящэнэрэр — «Iэпэ Iаз» зыфиIохэрэмкIэ зэ­нэкъокъугъэх. ОсэшI купым хэ­тыгъэх Ассоциацием икIэща­кIоу, КъокIыпIэм щыпсэурэ лъэпкъхэм яискусствэкIэ Къэралыгъо музеим и Къутамэ инаучнэ IофышIэ шъхьаIэу, осэшI купым итхьаматэу Сет Сафиет, КъБР-м къикIыгъэ Iэпэ­Iасэу Урусов Аслъан, Адыгэ Республикэм и Лъэпкъ музей инаучнэ IофышIэ шъхьаIэу Тэу Аслъан. Ахэр IэшIагъэхэм яплъы­гъэх, зэфэхьысыжьхэр ашIыгъэх.

Нэгъуцу Аслъан къызэри­IуагъэмкIэ, Дунэе къэгъэлъэ­гъон-форумэу «Урысыер» зыфиIоу ВДНХ-м щыкIуагъэм АР-м иIэпэIасэхэм ыкIи лъэпкъ IэпэщысэшIыным пылъхэм я Ассоциацие чанэу хэлэжьагъ. Адыге­им, КъБР-м ыкIи КъЧР-м къарыкIыгъэ IэпэIасэхэр ащ зыщызэIокIэхэм, игукъэкI къыдырагъэштагъ. Фестивалэу «Дышъэ блэрыр» рагъэкIокIыным ыпэкIэ район гупчэхэм арыт культурэм иунэхэр къакIухьагъэх, кIэлэцIыкIу IэпэIасэхэр къыхагъэ­щыгъэх ыкIи зэфэхьысыжьым ыгъэгушIуагъэх.
— Адыгэхэм якультурэ, яшэн-­хабзэхэр къыткIэхъухьэрэ лIэ­ужхэм ягъэшIэгъэнымкIэ мыщ фэдэ Iофтхьабзэхэм яшIогъэ­шхо къэкIощт. Дышъэ блэныр зэрагъашIэзэ, дунэе культурэм иIахь анахь гъэшIэгъоным зыфагъэ­нэIосэн амал ныбжьыкIэмэ яIэ хъущт. Къэбэртэе-Бэлъкъарым щыщ IэпэIасэу Урыс Аслъан Iофтхьабзэу зэхатщэрэм икъэбар зызэхехым, лъэшэу ыгъэгушIуагъ, купышхо хъухэу къытфэкIуагъэх, Iэпэщысэ хьалэ­мэтхэр къыздащагъэх. ЛъэгэпIэшIухэм атетэу илъэс къэс фестивалым зедгъэушъомбгъун гухэлъ тиI. КъэкIощт илъэсым пхъэм хэшIыкIыгъэ IэшIагъэхэм язэнэкъокъу ащ хэдгъэхьащт, — къыIуагъ Нэгъуцу Аслъан.
«ЫIапэ дышъэр пэзы» аIощтыгъ адыгэхэм IэшIэгъэ дахэ залъэгъукIэ. Адыгеим иIэпэIа­сэхэу, IофшIэгъэ гъэшIэгъонхэр зиIэхэу Сетэ Сафыет, Мыгу Рузанэ, Гумэ Ларисэ, Битэ Азэ, Джарымэкъо Зурет фестива-
лым Iофышхо дашIагъ.
— Адыгэмэ ядышъэ кIэн икъэухъумэн, ихэгъэхъон, нэмыкI лъэпкъхэм ар нахь яд­гъэшIэным тызэрадэлажьэрэм гушхуагъэ къытхилъхьагъ. Нэгъуцу Аслъан непэрэ фестивалыр игукъэкIэу, IэпэIасэхэм дедгъэштагъэу тэгъэцакIэ. КIэлэцIыкIухэу джынэс мыщ фэдэ къэгъэлъэгъонхэр зымылъэгъугъэхэм ялъэпкъ культурэ зэ­рэбаим, зэрэдахэм ащыгъуазэ хъунхэмкIэ, ясэнаущыгъэ къы­хэгъэщыгъэнымкIэ мы фестивалым ишIогъэшхо къэкIощт, — къыIуагъ АР-м иIэпэIасэ-
хэм ыкIи лъэпкъ IэпэщысэшIыным пылъхэм я Ассоциацие ипащэу Къэбэхьэ Рустам.
IэшIагъэу къырахьылIагъэхэм осэшI купыр ахэплъагъ, лъэпкъ нэшанэхэр къизыIотыкIыхэрэ, анахь дахэу, гъэшIэгъонэу шIыгъэхэр къыхахыгъэх.
Зэнэкъокъум хэлэжьэгъэ ныбжьыкIэхэм дипломхэр аратыгъ. Апэрэ шъуашэ зиIэ ­Щытхъу тхылъыр фагъэшъошагъ КъБР-м щыщ ГъушIо Дышъа­­­нэ, я 2-р къылэжьыгъ КъБР-м къикIыгъэ Мэмбэт Каринэ, я 3-рэ чIыпIэр къыратыгъ Мые­къуапэ щыщэу, АР-м искусст­вэхэмкIэ икIэлэцIыкIу еджапIэ щеджэу Хьабэхъу Бэлэ.
— Къызщыхъугъэхэ чIыгур, зыщыщхэ лъэпкъыр ныбжьыкIэхэм шIу алъэгъунхэм Iофтхьабзэм фищэщтых. Дышъэидэр зэрэдэхэ закъом паеп шъуашэм зыкIытырадэщтыгъэр, ижъыкIэ дышъэидэ тхыпхъэм шъуашэр зыщыгъыр къыухъумэу алъытэщтыгъ, ар къеушыхьаты чIыпIэу зытырадэщтыгъэми — шъхьэм, бгъэм, джэнакIэм, Iэгъуапэм, — къыIуагъ Мыгу Рузанэ.
Iофтхьабзэр окIофэ IэпэIасэхэр десэ гъэшIэгъонхэмкIэ ныбжьыкIэхэм адэгощагъэх.
Джэнэ кIыхьэу ыгупэкIэ адыгэ дышъэидагъэкIэ гъэ­кIэ­рэкIагъэхэр пшъэшъэ ныбжьыкIэу Iофтхьабзэм къекIолIа­гъэхэм ащыгъыгъэх. Iэнтэгъухэр ыкIи джэнакIэр шъагъэкIэ къэдыхьагъэхэу ахэтыгъэх. ЛIэ­шIэгъум къыздихьыгъэ модэм диштэрэ дышъэидагъэм ифэмэ-бжьымэ къызэратырихьэрэр шъуашэхэм ахэолъагъо.
— «Дышъэ блэрыр» непэрэ мафэм пытэу къыхэуцуагъ. Лъэпкъым ынапэу дышъэида­гъэм тырэгушхо ыкIи тэгъэлъа­пIэ. Адыгэ нэшанэхэр къызхэщырэ IэшIагъэхэр лъэпкъым инэпэеплъых. Дышъэблэныр ыкIи идэныр ныбжьыкIэхэм агу рехьы, упчIэу къатырэр макIэп. Дышъэидэным, лъэпкъ искусствэм изэгъэпшэнхэм ядесэхэм ядэIухэзэ, щысэ гъэшIэ­гъонхэр ядгъэлъэгъугъэ, — къы­Iуагъ Гумэ Ларисэ.
Адыгеим иIэпэIасэхэм яIоф­шIагъэ фестивалым дэгъоу къы­щагъэлъэгъуагъ, искусствэм хэ­хъоныгъэ ин фашIыгъ.
Лъэпкъ IэшIагъэхэм шъэфыбэ ахэлъ. Пэсэрэ лъэхъаным ти­лъэпкъэгъухэм ашIыщтыгъэ пкъыгъохэу къытлъыIэсыжьы­гъэхэр агъэкIэжьых, хэхъоныгъэхэр афашIых. Тхыпхъэхэр, унагъом ищыкIэгъэ пкъыгъохэр дышъэ IуданэхэмкIэ нахь дахэ ашIых. Саем, жьыфым, пIуаблэм, фэшъхьафхэм Iоф ада­шIэныр ныбжьыкIэхэм ашIогъэ­шIэгъон. ЩыIэныгъэм зэхъокIыныгъэу хэхъухьэхэрэм, уахътэр зэрэлъыкIуатэрэм ялъытыгъэу IофшIэнхэм кIэу ахагъахьэрэр макIэп. Дышъэидэным упылъыным фэшI ижъырэ лъэпкъ Iэмэ-­псымэхэр лъэхъаным епхыгъэ­хэу зэрэбгъэфедэщтхэм, тхыпхъэхэм, нэмыкIхэм екIолIакIэу IэпэIасэхэм афашIырэр, зыцIэ къетIуагъэхэм афэдэу, лъэпкъ шIэжьым епхыгъэх. ЛIэужыкIэр нахьыжъхэм акIырыплъызэ, яIэпэIэсэныгъэ хагъахъо.
— Фестивалым IофшIэгъэ 500 фэдиз къыщагъэлъэгъуагъ, ныбжьыкIэ IэпэIасэу хэлэжьагъэхэм яIэшIагъэхэм дгъэшIэгъон икъун къахэкIыгъ. Адыгэ дышъэ блэрыр лъэпкъ намыс, идэхагъэ дунаим щядгъэшIэщт. Фестивалым хэлажьэхэзэ, лъэпкъ хэдыкIыныр зезыхьэхэрэм япчъагъэ нахьыбэ тшIыщт, — зэфэхьысыжь къышIыжьыгъ осэшI купым ипащэу Сетэ Сафыет.
Лъэпкъ искусствэм ибаиныгъэ Iофтхьабзэм къыщылъэ­гъуагъ. КIэлэцIыкIухэу джынэс мыщ фэдэ къэгъэлъэгъонхэм аримы­хьылIагъэхэм ялъэпкъ икультурэ зэрэбаим, зэрэдахэм щы­гъуазэ хъунхэмкIэ, ясэнаущыгъэ къы­хэгъэщыгъэнымкIэ мы фестивалым ишIогъэшхо къэкIощт.
Лъэпшъыкъо Фатим.