Къэралыгъо фондэу «Хэгъэгум иухъу­макIохэр» ыкIи Урысые обществэу «ШIэныгъ» зыфиIохэрэм якъутамэхэу Адыгеим щыIэхэр зэгъусэхэу «ЛIыхъужъ­ныгъэм идесэхэр» зыцIэ Iофтхьабзэр кIэлэцIыкIу лагерэу «Лань» зыфиIорэм щызэхащагъ.
Iофтхьабзэм хэлэжьагъэх Урысыем и ЛIыхъужъэу, АР-м и Къэралыгъо Совет — Хасэм и Тхьаматэ игуадзэу Цэй Эдуард, хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием иветеранэу, къэралыгъо фондэу «Хэгъэгум иухъумакIохэр» зыфиIорэм икъутамэу Адыгеим щыIэм исоциальнэ координаторэу Сергей Артюшенкэр. ЛIыхъужъхэм аIукIагъэх Адыгеим ыкIи Херсон хэкум къарыкIыгъэ кIэлэцIыкIу­хэу мы уахътэм лагерым зыщызгъэпсэфыхэрэр.
Фондым икъутамэ ипащэ игуадзэу Елена Малковам зэIукIэгъур зэрищагъ. Ащ къызэриIуагъэмкIэ, мы илъэсыр къы­зихьагъэм къыщыублагъэу фондым икъу­тамэу Адыгеим щыIэр кIэщакIо зыфэхъу­гъэ проектэу «ЛIыхъужъэу къэхъухэрэп» зыфиIорэм Iоф ешIэ. Ащ мурад шъхьаIэу иIэр хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием иветеранхэр ныбжьыкIэхэм аIукIэхэзэ, лIыгъэу зэрахьагъэр, Хэгъэгур къаухъу­мэнэу теубытагъэ зыкIашIыгъэр къафаIотэнхэр ары. Къэралыгъор къызэраухъумэрэм, итарихъ, ишэн-хабзэхэр къызэрэзэтырагъанэхэрэм тинепэрэ лIы­хъужъхэр ежьхэм ящысэкIэ ныбжьыкIэхэм адэгощэнхэ амал яI.
— Дзэм епхыгъэ мэфэкIхэр мэфэп­чъымкIэ хагъэунэфыкIых. Ау ахэм алъап­сэхэм бэхэр ащыгъуазэхэп. Ар тиIэубытыпIэу тилIыхъужъхэр, хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием иветеранхэр къетэгъэблагъэх, Хэгъэгум, лIыхъужъныгъэм афэгъэ­хьыгъэу шъыпкъэр кIэлэцIыкIухэм къафэзыIотэн зылъэкIыщтхэр ахэр ары, — къыIуагъ Е. Малковам.
Цэй Эдуард тишъолъыр имызакъоу, Урысыем ичIыпIэ зэфэшъхьафхэми дэгъоу ащызэлъашIэ. ИщыIэныгъэ гъогу фэгъэхьыгъэ къэбарымкIэ ныбжьыкIэхэм къадэгощагъ. Эдуард 1966-рэ илъэсым Мыекъуапэ къыщыхъугъ, ежьым ишIоигъоныгъэкIэ исэнэхьат дзэм рипхыгъ, джыри къулыкъум мыкIозэ Мыекъопэ мэкъумэщ техникумыр къыухыгъ. Ащ нэмыкIэу Урысые ДОСААФ-м и Мыекъо­пэ техническэ еджапIэ щеджагъ. Къулыкъу ужым Рязанскэ апшъэрэ воздушнэ-десантнэ команднэ училищым чIэ­хьагъ. 1990-рэ илъэсым Цэй Эдуард Закавказскэ дзэ округым взводым икомандирэу къулыкъур щихьыгъ. Ротэм икомандир игуадзэу, нэужым, 1992-рэ илъэсым командирэу агъэнэфагъ. Абхъазым, Дагъыстан ыкIи Чэчэным ащыкIогъэ хэу­шъхьафыкIыгъэ операциехэм ахэлэ­жьагъ, цIыфхэм ярэхьатныгъэ ыкIи ящынэгъончъагъэ къыухъумагъ, Темыр Кавказым бырсыр къизыгъэтаджэ зышIоигъо кIуа­чIэхэм псэемыблэжьэу апэуцужьыгъ.
Парашют-десант батальоным икомандир игуадзэу гвардием имайорэу Цэй Эдуард Урысыем и ЛIыхъужъ щытхъуцIэр къызфагъэшъошагъэр Дагъыстан хэхьэрэ Ботлихскэ районым илъэгапIэу «Ослиное ухо» зыфиIорэм иштэн 1999-рэ илъэсым зыхэлажьэр ары. Боевикхэм бэрэ запэ­уцужьхэ нэуж тидзэкIолIхэр зэкIэкIожьынхэм иамал аригъэгъотыгъ, къаукIыгъэ командирэу Сергей Костиным ихьадэ машIом къыхихыжьыгъ. Къулыкъур ехьы­фэ нэмыкI къэралыгъо тынэу, медалэу, орденэу къыратыгъэр бэдэд.
— Къэралыгъом щыпсэурэ нэбгырэ пэпчъ и Хэгъэгу къыухъумэныр ипшъэ­рылъ. Тидзэ пшъэрылъхэр тымыгъэцэ­кIэгъа­гъэмэ, зэкIэри хэкIуадэщтыгъэх. НыбжьыкIэхэм я Хэгъэгу шIу алъэгъоу пIугъэнхэмкIэ кIэлэпIухэм, унагъом бэ ялъытыгъэр. Хэгъэгу зэошхом илъэхъан тятэжъ пIашъэхэм лIыблэнагъэу зэра­хьагъэр, титарихъ бай къыткIэхъу­- хьэрэ лIэужхэм зэрядгъэшIэщтым ты­- пылъын фае, — къыIуагъ ЛIыхъужъым.
Эдуард щыIэныгъэ гъогу гъэшIэгъон къыкIугъ, ипатриотизмагъэ щысэтехыпIэу щыт. Общественнэ щыIэныгъэм, патриотическэ пIуныгъэм, сыд фэдэ IофшIэни чанэу ахэлажьэ.
Джащ фэдэу ныбжьыкIэхэм къадэгощагъ хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием иветеранэу Сергей Артюшенкэр. Сергей Ермэлхьэблэ апшъэрэ дзэ авиационнэ училищыр къыухыгъ. Урысыем и УIэшыгъэ КIуачIэхэм ахэтэу илъэсий фэдизрэ къулыкъур ыхьыгъ. Ипсауныгъэ изытет елъытыгъэу къулыкъум къыхэкIыжьынэу хъугъагъэ. Арэу щытми, хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операциер къызежьэм, гуфитхэм ясатырэ хэтэу къулыкъум кIуагъэ. 2022-рэ илъэсым уIагъэхэр тещагъэ хъугъэ. Мэзэ заулэкIэ ипсауныгъэ зыпкъ рагъэ­уцожьи, етIани зэуапIэм Iухьажьыгъ. ЛIыблэнагъэ хэлъэу къулыкъур зэрихьыгъэм фэшI «За отвагу» зыфиIорэ медалыр къыфагъэшъошагъ. Непэ ар фондым икъутамэ исоциальнэ координаторэу Iоф ешIэ, мобилизацием ирезерв хэт.
КIэлэцIыкIухэм упчIэхэр хьакIэхэм афагъэзагъэх ыкIи игъэкIотыгъэ джэуап­хэр къаратыжьыгъэх.
— Мы проектым хахьэу «ЛIыхъужъныгъэм идесэхэр» зыфиIорэ Iофтхьабзэр ренэу гъэсэныгъэ учреждениехэм, кIэлэцIыкIу гъэмэфэ лагерьхэм ащыретэгъэ­кIокIы. Адыгеим икIэлэцIыкIухэм анэмыкIэу Херсон хэкум къикIыгъэхэри мы Iофтхьабзэм къыхэтэгъэлажьэх. Патриотическэ Iофтхьабзэу зэхатщэхэрэм яшIуагъэкIэ кIэлэцIыкIухэм зэпхыныгъэу ыкIи зэгурыIоныгъэу азыфагу илъыр нахь мэпытэ, язэныбджэгъуныгъэ лъагъэкIуатэ, — къыIуагъ фондым икъутамэ илIыкIо.
КIАРЭ Фатим.