Бизнесым бзылъфыгъэхэр бэу хэщагъэхэ зэрэхъугъэхэр ыкIи гъэхъагъэхэр зэрашIыхэрэр бгъэшIэгъожьынэу щы­тэп. Ау бзылъфыгъэ фермерым бэрэ уIукIэщтэп.

Кощхьаблэ щыпсэурэ Отэщыкъо Рузанэ мэкъумэщ хъызмэтым ищыIэныгъэ рипхынэу ныбжьи кIэхъопсыгъэп. Арэу щытми, Игнатьевскэ къоджэ псэупIэм дэт фермэу гектари 2 зэрылъыр яунагъокIэ къызызIэкIагъахьэм бэрэ емыгупшысэу ежь иунэе хъызмэтшIапIэу «Отэщыкъо Рузанэ» зыфиIорэр 2021-рэ илъэсым къызэIуихыгъ, ащ лэжьыгъэр зычIатакъорэ псэуалъэр щагъэпсыгъ ыкIи былымхэр щаIыгъых. Кощхьэблэ районымкIэ Рузанэ зипэщэ хъызмэт­шIапIэр анахь дэгъоу Iоф зышIэхэрэм ащыщэу къыхагъэщы. Мэкъумэщ-фермер хъызмэтшIапIэ е унэгъо былымэхъо фермэ къызэIузыхы зышIоигъохэм ащ игъэпсын, Iоф зышIэхэрэм ябизнес зегъэушъомбгъугъэным афэшI грантхэр ятыгъэнхэм афытегъэпсыхьэгъэ программэм ыкIи нэмыкI къэралыгъо Iэпы­Iэгъухэм чанэу ахэлажьэ, ахэм мылъкоу къакIакIорэм яшIуагъэкIэ фермэм зыре­гъэушъомбгъу.

— Чаныгъэ къызыхэбгъафэмэ, непэ хэкIыпIэ къызыфэмыгъотын Iофи щыIэп, — еIо Рузанэ. — Сишъхьэгъусэ яунагъокIэ мэкъумэщ хъызмэтым пылъыгъэх, ащ хэшIыкI фыриIэу щытыгъ. Ежьми бэджэндэу чIыгу къаIихыгъэу ылэжьыщтыгъ. ЕтIанэ фермэр къызытэщэфым, сэри мы Iофым ыуж сихьанэу исхъу­хьагъ. Къэралыгъо программэм ишIуагъэкIэ грант къысати, тимылъкуи хэ­лъэу лэжьыгъэ чIэлъхьапIэр тшIыгъэ. Ар уиIэ хъумэ бэкIэ Iофыр нахь къе­гъэпсынкIэ.
Адыгэ гущыIэжъым къызэриIоу «ла­жьэрэр Iахьынчъэ хъурэп». Ар къаушы­хьаты Отэщыкъохэм яунагъо, IофшIэным фэкъулайхэу мэкъумэщ хъызмэтым пылъых. Рузанэ ригъэжьэгъэ Iофым гу­хахъо хигъуатэу зэрэлъигъэкIотэщтым пылъ ыкIи ар къыдэхъу. Мэкъумэщ хъыз­мэтым зэрэпыхьагъэм зы мафи рыкIэгъожьыгъэп. ЗиIофшIэнкIэ гугъапIэ зиIэ фермер бзылъфыгъэм ыгъэфедэщт техникэр, мэкъумэщ лэжьыпIэхэр икъоу иIэх.
Ишъхьэгъусэ къыдеIэзэ зэ­кIэмкIи чIыгу гектар 95-рэ елэжьы, ащ щыщэу гектар 39-р хабзэм ифонд щыщэу къыри­тыгъ, адрэр цIыфхэм бэджэндэу къаIихыгъ. Анахьэу коцыр, хьэр, зэнтхъыр, натрыфыр къе­гъэкIы. Лэжьыгъэм зэрешIу­шIэщт чIыгъэшIухэр ещэфых. ЧIыгум узэрэдэлэжьэн фаем хэшIыкI ин фыриIэу, ищытхъу аригъаIоу мэлажьэ. Мыгъэ зэнт­хъыр, коцыр, хьэр Iуихыжьыгъ, джы натрыфым игъо къэсыгъ. Илъэс ренэм чIыгум Iоф дешIэ.

— Шъыпкъэу пIощт­мэ, убзылъфыгъэу чIы­гум Iоф дэбшIэ­ныр, былымхэм уапы­лъыныр псынкIэп. Ау къыбдезгъэштэн ыкIи къыбдеIэн уиIэ хъумэ сыд фэдэрэ Iофи къинэп. УзэдеIэжьэу, узэгурыIомэ къыбдэ­мыхъун щыIэп. Уна­гъом джары ылъа­псэр, — еIо фер­мерым.
Рузанэ ихъызмэтшIапIэ зыщигъэпсыгъэ чIыпIэм къакъырэу тетхэр зэрифэшъуашэу зэтегъэ­псыхьагъэх. Псыр, электричест­вэр ящэлIагъ, къэрагъулэ иIэу псэушъхьэу тетхэм алъэплъэ.
Рузанэ къызэриIуагъэмкIэ, илъэс заулэкIэ узэкIэIэбэжьмэ, ос-ошъоу къехыгъагъэм лэжьыгъэ гъэтIылъыпIэр зэхигъэтэ­къогъагъ. Ащ игъэцэкIэжьын пэIуагъэхьанэу 2021-рэ илъэсым грантым икъыдэхын хэлажьи, сомэ миллионрэ мин 850-рэ къыратыгъ. Ащ нэмыкIэуи фэгъэкIотэныгъэ иIэу чIыфэу сомэ миллион фэдиз къыIахи, лэжьыгъэ гъэтIылъыпIэр зэрищыкIагъэм фэдэу зэтырагъэпсыхьа­жьыгъ. Мы уахътэм ащ лэжьыгъэр чIэтэкъуагъэу чIэлъ. Ащыгъум къэралыгъо программэм хэлэжьэн зэрилъэкIыщтыр Рузанэ къыгурыIуи, хэхъоныгъэхэр ышIыхэу ригъэжьагъ.
ЧIыгулэжьыным нэмыкIэу Рузанэ былымхъуными пылъ. ПстэумкIи мэл лъфэр шъхьэ 85-рэ иI. Ащ нэмыкIэу пчэн хъуными пыхьагъ, джащ фэдэу кIэнкIэ къэзытырэ чэтхэр, псы­чэтхэр ехъух.

— Илъэс къэс мэл лъфэр-пIорхэм атекIодэгъэ ахъщэм изыIахь къегъэгъэзэжьыгъэным фытегъэпсыхьэгъэ къэралыгъо программэм тыхэлажьэ ыкIи субсидие къытаты. Ар тэркIэ IэпыIэгъушIу. Ахъщэу къытфырагъэгъэзэжьыгъэр мэкъуупкIэным ыкIи хъызмэтшIапIэм игъэцэкIэжьын пэIутэгъахьэ. Мэлхэм уазэрэдэзекIон, узэрапылъын фаем сыщыгъуазэщтыгъ. Ащ къыхэкIэу сэри мэлым ихъун сыпыхьанэу хъугъэ. Сыда пIомэ ар дэгъоу ащэфы ыкIи осэ дэгъу иI, — къыIуагъ Рузанэ.

Ащ къызэриIуагъэмкIэ, мэлыр цIыкIу-цIыкIузэ ащэ, ежьхэм яунагъокIи зыщагъакIэрэп. Ахэм ашхыщтыр алэжьы. Ащ къытекIырэ уц цIынэр ыкIи мэкъур мэлхэм арагъэшхы, ащкIэ зыпари гумэкIыгъо щыIэп. Мэкъум имызакъоу нэмыкI Iусхэри агъэхьазырых. Ащ нэмыкIэу былымхэм япкъынэ-лынэ ищыкIэгъэщт Iэзэгъухэр зыхэлъ Iусэу аригъэшхыщтыр пэшIорыгъэ­шъэу егъэхьазыры. Ащ техникэу ищыкIагъэри ежь иунаеу иI. ТапэкIи былымхъуным зыригъэушъомбгъун, шкIэ, чэмхэр ыхъун гу­хэлъ иI. Мы мафэм ехъулIэу былым­хэр зычIэтыщт къакъырыр зэтырагъэпсыхьэ.
— Сыд фэдэрэ IофшIэни къин хэлъ, ау узыпылъыр шIу плъэгъоу, ащ зыкъыгъэшъыпкъэжьы хъумэ, ар зэхапшIэрэп, — еIо Рузанэ ишъхьэгъусэ. — Ом изытет зыфэдагъэм елъытыгъэу лэжьыгъэу къэтхьыжьыгъэм уигъэрэзэнэу щыт. Мыгъэ ошъоу къехыгъэм зэнтхъым тIэкIу къегоуагъ, гектарым центр 12 нахь къитхыжьыгъэп. Арэу щыт нахь мышIэми, сыгу згъэкIодыгъэп, гурытымкIэ лэжьыгъэу къэтхьыжьыгъэм сигъэ­рэзагъ. Коцым центнер 51-рэ, хьэм центнер 42-рэ къедгъэтыгъ, ар тэркIэ къэгъэлъэгъонышIу.
Рузанэ ишъхьэгъусэу Алый былымышъхьэхэм зэрищыкIа­гъэу уадэзекIон, бгъэшхэнхэ, Iэпэдэлэл умышIэу дэгъоу узэрапылъын фаер къыгурыIозэ, ицIыкIугъом зэресагъэу, ахэм ауж ит. Ащ ишIуагъэкIэ сыд фэдэрэ къини къыгъэуцурэп, пшъэрылъэу зыфигъэуцужьы­гъэр зэшIуихын елъэкIы.
— ТиунагъокIэ унэе хъызмэтшIапIэ тиIэу сицIыкIугъом къыщегъэжьагъэу сятэ сыригъусэу чэмхэм, мэлхэм яIыгъынкIэ сыдэIэпыIэщтыгъ. Сэри а лъагъор лъызгъэкIотагъ, ащкIэ къэралыгъо программэхэр IэпыIэгъушIу къысфэхъугъэх, — еIо ащ.
Ригъэжьэгъэ Iофым къыщымыуцоу, кIуачIэу иIэр рихьылIэзэ хэхъоныгъэхэр ышIынхэу, икъоджэгъухэр къыщыгушIукIхэу, ахэмкIэ щысэтехыпIэу ыпэкIэ лъыкIотэнэу фермер бзылъфыгъэм фэтэIо.
КIАРЭ Фатим.
Сурэтхэр: Iэшъынэ Аслъан.