Илъэс 16 уныбжьэу фильм кIэкI тепхынышъ, урысые ыкIи дунэе фестивальхэм уакъыщыхагъэщыныр къыздэгъэхъугъуая? Хьау, шIоигъоныгъэ уиIэмэ.

Ащ ишыхьат АКъУ-м истудентэу, республикэ гъэзетэу «Советскэ Адыгеим» иlофышIэу ЖакIэмыкъо Ислъам. Непэ илъэс 18 зыныбжь кIэлакIэм илъэ­ситIукIэ узэкIэIэбэжьмэ, джыри я 10-рэ классым исэу, такъикъ 23-м къехъурэ социальнэ фильм цIыкIоу «ЦIыфыр» зыфиIоу тырихыгъэм фестивалыбэмэ яшIухьафтын къылэжьыгъ. Джы IофшIагъэр Канадэм икъалэу Торонто щыкIорэ кинофестивалэу «WideScreen Film» зыфиIорэм икIэух едзыгъо ызыплIэнэрэ Iахь ихьагъ. Ащ Ислъам рагъэблэгъагъ.
Кинематографием ылъэныкъокIэ чыжьэу кIорэ мурадхэр сценарист ыкIи режиссер ныбжьыкIэм иIэх. АхэмкIэ ар «АМ-м» къыдэгощагъ.
ЕгъэжьапIэр
— ЗэкIэми афэдэу сицIыкIугъом фильм­хэр сикIасэщтыгъэх, сятэ сигъусэу кинотеатрэм сыкIощтыгъ, сяплъыщтыгъ. Ащ дэжьым сыда анахьэу къагъэлъагъо­щтыгъэр? Кино щхэнхэу, блокбастерхэу бэхэр зэплъыхэрэр ары. УцIыкIу зыхъу­кIэ, а зэкIэ угу рехьы, ау нахьыжъыIо узыхъукIэ пшIогъэшIэгъоныжьхэп. Москва тыщыIэу мафэм Лубянкэм ичыжьэплъа­пIэ къыщыткIухьагъ, ятIонэрэ мафэм тыкъэкIожьыгъэу а чIыпIэ дэдэм Тарантино щыIагъэу къэбар зэхэсхыгъ. Ащ дэжьым ар сшIэщтыгъэп. Арыти, режиссерыр сшIогъэшIэгъон хъуи, Мыекъуапэ сыкъызэкIожьым ифильмхэм сяплъыгъ. Сызэсагъэмэ атекIыщтыгъэх ахэр. Ащ фэдэу ямышIыкIэу фильм тепхын зэрэплъэкIыщтыр къызгурыIощтыгъэп. Ащ дэжьым сызэрэхэукъуагъэр зыдэсшIэжьыгъ: ащ фэдэ режиссер бэлахьым сыIукIэн слъэкIыщтыгъэу блэзгъэкIыгъ. Арышъ, кинематографиер сшIогъэгъон зыхъугъэр джащ дэжьыр ары. А лъэхъа­ным, илъэс 14 сыныбжьэу, апэрэ сценариер стхыгъагъэ. Ари фильм сшIынэу сыфэягъ, ау ыужкIэ сыкIэгъо­жьыгъ. Вестерн Адыгеим щытезыхырэ режиссерым ар фэгъэхьыгъагъ. Теджи, тыщхи, тызэбгырыкIыжьыгъ.
Мыдырэр, фильмэу тесхыгъэ «ЦIыфыр», зы чэщкIэ стхыгъэ. Тхылъ щыI нейробиологием фэгъэхьыгъэу, шIэныгъэлэжьэу Дэвид Иглмен ытхыгъ. Ащ къыщеIо нервэ пакIэхэр цIыфым имыIэхэмэ, шьхьэкуцIым нахь дэгъоу Iоф ышIэщтэу. Ащ сызеджэм ыкIи видеоушэтыным сызеплъым, сценарием итхын сыгу къэкIыгъ. КIэлэ ныбжьыкIэу нервэ пакIэхэм ащыщхэр имыIэхэу къэтэджыгъэм ар къытегущыIэ. Сыд фэдэрэ шIэныгъи ащ такъикъ заулэкIэ къыIэкIахьэщтыгъ, ау ыгу е ышъхьэ къихьагъэр къыгъэлъэгъон амал иIагъэп. ЦIыф пстэумэ афэдэ хъужьыным пае операцие ышIынэу къыраIуагъ.
Фильмыр
— «ЦIыфыр» зэпытхъыгъэу мэзитIурэ тетхыгъ. Зэхэубытагъэу мэфитф фэдиз. Такъикъ 23-м къехъур икIыхьагъ. Актер нэбгыритф хэлэжьагъэр: УдыкIэко Ислъам, Анастасия Некоз, Элеонора Старковар, Владислав Клевогиныр ыкIи Михаил Нуреевыр. Ахэм афэшъхьафэу нэмыкIхэри хэтых. Хэлэжьэщтхэм якъы­хэхынкIэ УдыкIэко Ислъам Iофышхо ышIагъ, ары зыгъэнэфагъэхэр шъхьадж къышIыщтыри къэзышIыщтыри. Зэрэтетхыгъэри профессиональнэ камерэп. Ары ыкIи техническэу ар дэеу зыкIэхъугъэр. Ащ къыхэкIэу фильмыр шIуцIэ-фыжьэу тшIыжьыгъэ. Нэфынэ дэгъу зэрэщымыIэм къыхэкIэу герой шъхьаIэм изэхашIэхэр зыщымакIэм шIуцIэ-фыжьыр щыдгъэфедагъ. Фестивальхэм ар бэмэ агу щырихьыгъ, екIолIэкIэ хэхыгъэу дгъэфедагъэу къащыхъугъ, ау тэркIэ ар хэкIыпIагъ.
Адыгеим кинематографием зыщетэгъэушъомбгъу тэIо шъхьаем, ащ пае зи тшIэрэп. Ары, зэнэкъокъухэр щырекIокIых, ау фильмыр тепхын фаеба, камерэхэр ыкIи нэмыкIэу ищыкIагъэхэр
къызIыпхын щыIэп, специалистхэри бгъотыщтхэп.
Гупшысэу сэ сиIофшIагъэ пхырысщырэр цIыфэу сымаджэр къэзгъэлъэгъо­ныр арэп. Марыба непэ зэкIэми гумэкIыгъохэр теIэх, депрессием игугъу ашIыба. Нервэ пакIэхэр уимыIэхэмэ, а зэхашIэхэр зыфэдэр пшIэщтэп, ахэр умышIэхэмэ уиIоф утемыплъэхъукIэу, Iофыгъохэм укIэрамыщэу удэлэжьэн плъэкIыщт. ИмыщыкIэгъэ бащэмэ тагъэ­гумэкIы. Ау цIыфхэм нахьыбэхэмкIэ зэплъыгъэхэр къаIотэжьы нахь, гупшысэу хэлъым тегущыIэхэрэп. Ары зыфасIорэр.
Гупшысэхэм
якъэкIуапIэхэр
— Тыдэ сыкIоми, сигупшысэхэр кином фэгъэхьыгъэх. Ащ къикIырэп сценарием пае IэубытыпIэ сылъыхъоу. Птхыщтмэ, гупшысэ къызхэпхын закI. Сэ сишэныр — IофшIэныр есэхьыжьэшъ, тхьапитIу-щы ужым чIэсэдзыжьы, мэхьанэ имыIэу къысщэхъужьы. Ащ фэдэу сценарий ныкъотхэу 15 фэдиз щылъ.
Сценарий птхыщтмэ, къыIуатэрэр арэп шъхьаIэр, гум къикIэу, шъыпкъагъэ хэлъын фае. Я 2-рэ фильм сиI къыдэмыкIыгъэу. «Последнее слово Вивьена» ыцIэр. Зытетэхым, апэ тыгу рихьыгъ, ау етIанэ джэнджэшхэр сыгу къихьа­гъэх ыкIи ар къызхэкIырэр къызгурыIошъущтыгъэп. ЕтIанэ къэсшIагъ — джа зыфэ­сIогъэ гукъикIыр, гупшысэу пхырыщыгъэр къыхэщын фае, армырмэ, хьаулый. АхъщэкIэ тырахырэ фильмхэр адэ щысхэу еплъыхэрэм ашIогъэшIэгъон хъущтыр къаугупшысы. Сэ тесхырэр авторскэ фильмых. Сценариеу стхыгъэм­кIэ къэшIыгъо зытIущыр зыфэдэщтыр сшъхьэ къызщызэхэуцокIэ, тесхынэу езгъэжьэн слъэкIыщт. Ау ащ фэдэу бэрэ къыхэкIырэп. ЕтIани о къызэрэпшIошIыгъэу тепхыжьышъурэп, нэмыкIэу мэхъу. ЧIыпIэм, уахътэм, хэлажьэхэрэм ялъытыгъэу зэпхъокIын фаеу мэхъу. Арышъ, анахь фильмэ дэеу тырахыгъэу зыфаIорэми осэшхо есэты, сыда пIомэ къызгурэIо ар зэрэкъиныр. Сценариер птхыным, итехын, изэхэгъэуцожьын кIуачIэу пэIухьэрэр сшъхьэкIэ сэшIэ.
Фильмым
къыраIолIагъэр
— Сифильм «Мечта» зыфиIорэ Дунэе кинофестивалэу Москва щыкIуагъэмрэ Нью-Джерси щызэхащэгъэгъэ кинофестивалэу AWIFFT зыфиIорэмрэ яфинал нэсыгъагъ, фестивалэу «Киношокым» «Короткометражнэ фильм анахь дэгъу» зыфиIорэ цIэр ­къыщихьыгъ, кинофестивалэу ZOV «Социальнэ фильм анахь дэгъур» къыщыфагъэшъо­шагъ. Джы Торонто къыщагъэлъэгъощт. Фестивальхэм агу щырихьыгъэу къаIо. Сигуапэ, ау сэ тIэкIу рагъэлыекIыгъэу сэлъытэ. Адыгеим ащ фэдизэ щытхъу ащ къыщилэжьыгъэп, бэ агу римыхьыгъэу къыхагъэщыгъэр. Нахьыбэми адесэгъаштэ, ау кинематографием хэзышIыкIэу республикэмкIэ тиIэр макIэ. Ары нахь мышIэми, сыд фэдэрэ еплъыкIи сэркIэ мэхьанэ иI.
Мурадхэр
— АКъУ-м июридическэ факультет сыщеджэ, ау Iоф рысшIэщтэп. Тиунагъо исыр зэкIэ юристых, сэри а лъэныкъом зестыгъ, ащ ыуж экономическэ сэнэхьати зэзгъэгъотынэу сыфай. Ахэр хьаулыехэу слъытэрэп, сыда пIомэ сыд фэдэ лъэныкъокIи а шIэныгъэхэр къыпфэфедэжьыщтых. Сырежиссер, сыжурналист, етIани юрист гъэсэныгъэ зэрэсиIэр сирезюме пытхагъэмэ сэркIэ дэгъу. Ау ащ дакIоу кинематографиеми сыфеджэ сшIоигъу. Фильм техыныр сищыIэныгъэ хэзыщтэп. Пшызэ шъолъыр культурэмкIэ и Институт Iут кIэлэегъаджэу Гиберт еджакIо сыригъэблэгъагъ. Фестивалэу «Киношокым» къыщысатыгъэ тыныр ащ къысфищэжьыгъагъ, ары нэIуасэ тызэрэзэфэхъугъэри. Сфэгъэхъумэ, джащ дэжь еджакIо сыкIонэу сыфай. Ау ар неп, неущ сIорэп. Джыри фильм кIэкI горэхэр тесхынэу сигухэлъ, ар мурад благъэр ары. Ау илъэскIэ, тIукIэ фильм икъугъэм Iоф дасшIэ сшIоигъу.

Анцокъо Ирин.
Сурэтыр: А. Лаутеншлегер.