Г ъашIэу сиIэм икъэгъагъэу
Ныдэлъфыбзэм сыкъефапэ,
Сянэ гупсэм псэ сфишIыгъэу
Сыбзэ згъашIоу сэгъэлъапIэ.

Мы усэм пхырыщыгъэ гупшысэ лъэшым фэшъыпкъэу Джахьфар щэIэфэ лэжьагъэ. Иадыгэ лъэпкъ, иныдэлъфыбзэ афыриIэ фэщэныгъэр, шъыпкъагъэр итхылъеджэхэм зэрахилъхьащтым, зэра­нигъэсыщтым мыпшъыжьэу, ежь иамал-­кIуачIэ къызэрихьэу пылъыгъ.
Цуекъо Джахьфар итворческэ гъогу­шхо инкIэ адыгэ литературэр ыгъэбаигъ: анахьэу икIасэу ыкIи ыгъатхъэу ытхыщтыгъэхэр кIэлэцIыкIу усэхэр ары, ахэм фэбэгъэ-шъэбэгъэ ин зэрахэлъыр, зэрэгъэшIэгъонхэр, зэрэнэфаIохэр, зэ­рэIорышIэхэр зэхишIапэу, сабыйхэр ыгу зэрэпэблагъэхэр къыуагъашIэу бэ ытхы­гъэр. Ау пщыгъупшэ мыхъущтыр кIэлэцIыкIухэм ямызакъоу, «инымэ» апаий ытхыгъэр зэрэбэр ары. Прозаикэу, уса­кIоу, сценаристэу, журналистэу Цуекъо Джахьфар адыгэ литературэм хьалэлэу щылэжьагъ, итхыгъэ зэфэшъхьафхэмкIэ лъэпкъ гупшысэр ыгъэбаигъ. ИкIыгъэ лIэшIэгъум ыгузэгухэм къащегъэжьа­гъэу усэхэр, зы едзыгъо хъурэ пьесэхэр, очеркхэр, рассказхэр, документальнэ повестьхэр зэпымыоу гъэзетхэм, журналхэм ащ къащыхиутыщтыгъэх, тхылъ шъхьафхэри къыдигъэкIыщтыгъэх, жанрэ пстэумкIи ар тхэщтыгъэ.
Цуекъо Джахьфар ытхыхэрэр 1948-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу къыхиутыщтыгъэх. АдыгабзэкIэ ыкIи урысыбзэкIэ тхылъ 30-м нахьыбэ къыдигъэкIыгъ. АдыгабзэкIэ къыдигъэкIыгъэхэр: зы къэшIыгъо хъурэ пьесэхэу «Iэшъхьэтет нэпцI», «Шъхьэр нэкIымэ», усэхэр зыдэт сборникхэу «Сыина, сыцIыкIуа?», «Тихьаблэ кIалэхэр», художественнэ-документальнэ повестьхэу «Мыжъор зыщыстырэм», «Гвардейцэм исэшху», «Кор­пусым ипарламентер».

УрысыбзэкIи тхакIом итхылъхэр къы­дэкIыгъэх. Гупчэ тхылъ тедзапIэу «Детская литература» зыфиIорэм къыщы­тырадзагъэх «Хитрый Мос», «Дедуш­кина внучка», «В долине чудес», мы аужырэр эстоныбзэкIи къыдэкIыгъ. Джахь­фар итхылъэу «Земля предков» зыфиIорэр Москва, 1982-рэ илъэсым тхылъ тедзапIэу «Современникым», тхылъ тедзапIэу «Советская Россия» зыфиIорэм тхылъэу «Для чего большие уши» къащыдэкIыгъэх. Краснодар къыщы­хаутыгъэх «Возвращение», «Большое гнездо», «Я не трус» ыкIи «Новый дом».
ТхакIом зэдзэкIын IофшIагъэхэри иIэх. Г. Х. Андерсен ипшысэу «Дикие лебеди», И. Винокуровым итхылъэу «Пешком на полюс» зыфиIохэрэр адыгабзэм ригъэ­кIугъэх.
Цуекъо Джахьфар Бязрыкъо ыкъор Теуцожь районым ит къуаджэу Хьа­лъэкъуае бэдзэогъум и 27-м, 1924-рэ илъэсым къыщыхъугъ. Къоджэ еджапIэр къызеухым, колхозым Iоф щишIагъ. ЕтIанэ Мыекъопэ кIэлэегъэджэ институтыр къыухыгъ. 1957 — 1960-рэ илъэс­хэм М. Горькэм ыцIэкIэ щыт Литературнэ институтым щеджагъ.
Цуекъо Джахьфар Андырхъое Хъусен ыцIэкIэ агъэуцугъэ премием илауреатыгъ, УФ-м ижурналистхэм я Союз ыкIи Адыгэ тхакIохэм я Союз ахэтыгъ.
ТхакIор адыгэ литературэм анахь зэрэщашIагъэр ихудожественнэ кIэлэцIыкIу тхыгъэхэр ары. Сабыйхэм ядунай тхакIом гукIэ ришIыкIыпэу, ахэм ягу­къэбзагъэ, яхьалэлыгъэ итхыгъэхэм ащы­­кIигъэтхъыгъ. ТхакIор психолог шъыпкъэу къычIэкIыгъ: цIыкIу дэдэхэми, нахь такъырхэми яIокIэ-шIыкIэхэри, ныдэлъф шэнэу ахэлъхэри кIэзыгъэнчъэу ышIэхэу ыкIи инэплъэгъу ахэр сыдигъуи зэритыгъэхэм кIэлэцIыкIухэм апае усэхэр, пшысэхэр, поэмэхэр ытхын­хэмкIэ лъэшэу ишIуагъэ къэкIуагъ. КIэлэ­цIыкIу поэзиемкIэ гущыIэ зэпэжъыу зэблэдзыгъэ закъор икъурэп, ащ купкI имыIэмэ, сабыир ыгъэдаIоу, гурыIогъошIоу ыкIи бзэ къабзэкIэ мытхыгъэмэ. Мы пшъэрылъ иныр Джахьфар зэшIуихыгъ.
Сыина, сыцIыкIуа?
ШкIэ нэтIэфыр къэсфыжьыщтмэ,
Сэ сыин, сэ сыин.
Чэтжъыемэ шкъун ястыщтмэ,
Сэ сыин, сэ сыин.
Хьакъу-шыкъухэр Iусхыжьыщтмэ,
Сэ сыин, сэ сыин,
Сянэ ренэу джар къысеIо.
Ау Псэкъупсэ сыхэхьащтмэ,
Сэ сыцIыкIу, сэ сыцIыкIу.
Сянэ ренэу джар къысеIо.
СшIэн слъэкIырэп ным ишапхъэхэр.
Шапхъэр сэштэшъ, зэсэгъапшэ:
Сэ сыиными — метрэ закъу,
Сэ сыцIыкIуми — метрэ псау!
Сыина, сыцIыкIуа?
КъытэшIэкIыгъэ дунаир кIэлэцIыкIухэм аригъашIэмэ, шIу аригъэлъэгъумэ шIоигъоу тхакIом псэушъхьэхэм, къолэ­бзыухэм, чIыопсым яхьылIэгъэ усэхэр бэу ытхыгъэх.
Ачъэжъ бжъакъор
Гъогум темыхьэу,
Хьасэр ыутэу,
Ачъэжъ бжъэкIыхьэр
Ренэу мэзекIо.
Ыбжъэ рыпагэу,
Лъагэу ыIэтэу,
Бэмэ афелъы,
Бэмэ атекIо.
Ауми чъыгаер
ЗыкIи щымыщтэу,
Игъогу темыкIэу
Ыпэ къеуцо.
Губжыгъэу еплъышъ,
Чъыгаем ео.
Ащ щегъэжьагъэу
Ачъэжъыр бжъакъо.
Цуекъо Джахьфар икIэсагъэх сабыйхэр, кIэлэцIыкIухэр ыкIи ыгу ахэр щигъэшIуагъэх. 2014-рэ илъэсым (ежь тхакIор зыщымыIэжьыр шIукIае шIагъэу), Адыгэ тхылъ тедзапIэм урысыбзэкIэ Джахьфар иусэхэр, пшысэхэр, поэмэр зыдэтхэ итхылъэу «Длинная дорога» зыфиIорэр къыдигъэкIыгъ, ар тхакIор къызыхъугъэр илъэс 90-рэ зэрэхъурэм фэгъэхьыгъагъ. Щэч хэлъэп Джахьфар ипроизведение зэфэшъхьафхэмкIэ ти­лъэпкъ литературэ хахъо зэрэфишIы­гъэм, адыгэ гущыIэр зэриухъумагъэм. ЩыIагъэмэ, ыныбжь илъэси 100 хъущтыгъэ. Иадыгабзэ ыгъашIоу, ыIэтэу щыIэгъэ тхакIор зые адыгэ лъэпкъым илъапI.
Мамырыкъо Нуриет.