ЗэлъашIэрэ тхакIоу Къуекъо Налбый щэIэфэ зыфэ­усагъэри, зыфэгупшысагъэри, зыфэгумэкIыгъэри ­иадыгэ лъэпкъ; ащ ишэн-хабзэхэр, ишIыкIэ-гъэпсыкIэхэр, иакъыл зынэсырэр ыкIи ибзэшIуагъэ, адыгабзэр – бзэ минмэ ялъэгэкIэу, яинэкIэу, угукIэ пшIоигъо­мэ, пщынэ бзэрабзэу, уцIыфышIумэ – шъоупсэу, бзэ къодыеу щымытэу, игущыIэ фабэу, шъабэу, шъып­къэу – Iэзэгъу лъэшэу зэрэщытыр, ащ адыгэ лъэп­къым ыпсэкIуачIэ зэригъэпытэрэр, зэриIэтырэр къыриIотыкIыныр ары.

Налбый тхэкIо къодыягъэп: ыгурэ ыпсэрэ зэрэдунай атыригуащэу щытыгъ, а зэкIэ ышъхьэ щызэпэкIэкIыгъ.
«Мэкъэ­­пчъ» цIэу зыфишIыгъэ иусэ къыщеIо:
А. Адыгабзэр –
Б. БзэшIу.
Г. ГъэшIум къэхъуи, багъо!
Д. Дгъэбагъомэ, тыунэгъон –
Е. Егугъу!
Ж. Жэбзэ дах.
З. ЗэIэпахэу,
И. Ини цIыкIуи
К. КIуачIэ рашIэу,
Л. ЛIыгъэшIапIэу ылэжьыгъэр –
М. Мамыр!
Н. Ным фэбгъадэу
О. ОгъэлъапIэ,
П. Псэм илъапIэшъ –
Р. РыгущыI!
С. СигущыIэ –
Т. Тарихъ кIыхь…
Мы сатырэхэм зиадыгабзэ зыпсэ хэткIухьэгъэ усакIом усэ-гупшысэ зэкIэупкIагъэм ушъый-гъэсэпэтхыдэ инэу ахилъхьагъэм, ащызэригъэкIугъэм ухэтми узэлъаубыты. Губжырэп, цIацIэрэп, даорэп; къытеIо, тыбзэ теIэфэкIэ, тызэрэбаир, ащ сыдрэ лъэныкъо­кIи къытфэсакъэу тызэриухъу­мэрэр тегъашIэ.
Ары. Лъэпкъым егъашIэм бзэу Iулъыгъэу, игугъэ нэфи, игумэкI Iати, илыуз мыкIыжьи – зэкIэ лъэпкъым итарихъ гъа­шIэ, ыбзэ зэрэхэгощагъэу, зэрэщыутхындзыгъэр къыщеIо. Бзэр зиIэ лъэпкъыр бай ыкIи лъэш; ащкIэ мэпсалъэ, мэлажьэ, мэIорышIэ. Ным къыпIуилъхьэгъэ бзэр дани дышъи зэранахь лъапIэр ешIэ дэгъу дэдэу Н. Къуекъом, арышъ, къытфэса­къэу ыкIи къытфэгумэкIэу, шIу къытфишIэ шIоигъоу «Мэкъэпчъ» лъэшыр хьарыфылъэм тешIыкIыгъэу тфызэригъэкIугъ, тиа­къыл зынэмысэу, IугъэзыкI тшIырэмкIэ тызэрэмысэр, бзэр дгъэкIодымэ, тэри тызэрэкIодыжьыщтыр къытиIуагъ. Мыщ фэдэ усэ IупкIэ дэхэ пчъагъэ дэт Налбый итхылъэу, кIэлэцIыкIухэм апае ытхыгъэу «Адыгабзэм фэIазэр» зыфиIорэм.
ГурыIогъошIу, гъэшIэгъоны, акъыл закI.
Мы зы тхылъым нахь усакIом ымытхыгъагъэми, икъущтыгъ, ау Тхьэм къыритыгъэ гъашIэр еухыфэ Налбый емызэщыжьэу илъэпкъ гушъхьэлэжьыгъэ ин фызэIуигъэкIагъ.
Еджэгъэ-гъэсэгъэ къодыер армырэу, ар гупшысэкIо ыкIи философ иныгъ. Зэпыуи зэпычи имыIэу, цыр зэраджырэм фэдэу, адыгэ гущыIэр Налбый ылэжьыгъэ шъыпкъ.
Н. Къуекъом ытхыхэрэр 1962-рэ илъэсым къыщыублагъэу хиутыгъэх. Ипоэтическэ тхылъхэу «ЧIыгур сыгу къыщекIокIы», «Чэрэз чъыгхэр», «Нэпкъ фабэхэр», «Огур зыIэтыгъэр», нэмыкIхэри гу шъхьафитым къыдэкIыгъэ гупшысэ Iэрамых.

ТхакIоу Къуекъор иадыгэ лъэпкъ пытэу гот блыпкъ – цIыф зэфэ иныгъ. Литературэм илъэ­ныкъо пстэумкIи гъэзагъэу тхагъэ – ипоэзии, идраматургии, ипрози аукъодыехэп – лъэшых, нафэх, шъыпкъэх. УсакIор зыкIи зышъхьасыжьыгъэп, тхъытхъыгъэп; ышъхьэ закъоу щымытэу, илъэпкъ пае щыIагъ ыкIи тхагъэ. Налбый итхыгъэхэм ащыщ зэ еджэрэм ахэр ныбжьырэу пкъы­рэхьэх, щыщ мэхъух; адыгэ лъэпкъым идунэететыкIагъэр рашIыкIы, адыгабзэм ибаигъэ­-лъэшыгъэ зэхашIэ. Титхыгъэ литературэ ащ лъэуж хэмыкIокIэжьын дахэ къыхинагъ; тилитературэ ныбжьыкIэми, ащ зигупшысэ кIочIэпс къаргъо хэхьагъэ пэпчъ агъэиныгъ, агъэ­бжьышIуагъ.
Налбый тхэкIо, усэкIо е драматург къодыягъэп, сурэтшIынри къыдэхъущтыгъ, джащ фэдэ къабзэу зэдзэкIын IофшIэнышхори художественнэ псалъэмкIэ уигъэразэу зэшIуихыгъ.
Ащ адыгабзэкIэ зэридзэкIыгъэх пьесэхэу «Укрощение строптивой», «Хозяйка трактира», «Тартюф», «Ревизор», «Иванов» зыцIэхэу Шекспир, Гольдони, Мольер, Гоголым, Чеховым атхыгъэхэр.
Къуекъо Налбый итворчествэ цIыфхэм анахь якIасэу ыкIи заджэхэу зэрэщытыр игущыIэ къыщыхигъэщыгъ Адыгэ респуб­ликэ тхылъ тедзапIэм иредактор шъхьаIэу ХъорэлI Марзиет, мы аужырэ илъэсхэм итхылъхэу къыдэкIыгъэхэм ацIэ къыри­Iуагъ: «Хэта огур зыIэтыгъэр?» «Адыгский этикет»; «Избранные произведения».
Къуекъо Налбый Адыгэ Рес­публикэм искусствэхэмкIэ изаслуженнэ IофышIэшхуагъ; АР-м и Къэралыгъо шIухьафтын (2002), дунэе премиеу М. Къан­дурым ыцIэкIэ агъэнэфагъэр къыфагъэшъошагъэх, шIэныгъэ­хэмкIэ Дунэе Адыгэ академием (АМАН), Урысыем итхакIохэм я Союз 1974-рэ илъэсым щегъэжьагъэу ахэтыгъ.

Мамырыкъо Нуриет.