Мэфэ фабэхэм чъыер къыокIумэ, ащ сыдэущтэу уфырикъущта? Врач-эндокринологэу Аделина Муртазинам «Урысые гъэзетым» къыфиIотагъэм шъущытэгъэгъуазэ.

Жъоркъы зыхъукIэ, пкъышъолыр хьылъэ мэхъу. Ащ фэдэ уахътэм чаныгъэу хэлъыр чIенэ температурэу иIэн фаер ыухъумэным фэшI. Врач-эндокринологым щысэ заулэ къыхьыгъ мэфэ фабэхэм учъыенэу уфаеу зыкIэхъурэмкIэ. АпэрэмкIэ, учъыIэтэным пае пкъы­шъолым кIочIэ тедзэ ищыкIагъ. Ар имыкъун ылъэкIыщт. ЕтIани ичаныгъэ ащ егъэмакIэ фабэу хэты хъугъэм къы­щигъэкIэным пае. Джыри ушъхьагъу хъун ылъэкIыщтыр псыр къызэрэщыкIэрэр ары – фэбэ дэдэ зыхъукIэ, цIыфым пкIантIэр бэу къехы. ТIэкIу нэмыIэми псыр зычIинэкIэ, ар чъыенэу фаеу, къарыу имыIэу, ыжэ кIоцI дэгъушъыкIэу, ышъхьэ къэуназэу хъун ылъэкIыщт. «Ащ фэдэ зыхъукIэ, лъэтемытэу псы тас уешъон фае», — хигъэунэфыкIыгъ врачым.
ЦIыфыр зыщычъыерэмрэ зыщымычъы­ерэ уахътэмрэ джащ фэдэу фабэм зэщигъэкъонхэ ылъэкIыщт. Ащ нэмыкIэу тыгъэм инэфынэрэ ультрафиолетовэ нэбзыимрэ цIыфыр къарыунчъэ ыкIи чъыяпхэ ашIын алъэкIыщт.

Мэфэ жъоркъхэм чъыем узэребэ­ныщт шIыкIэхэр Муртазинам къыгъэнэфагъэх:
— икъоу псы уешъоныр;
— анахь зыщыфэбэ уахътэхэм тыгъэм ухэмытыныр;
— тыгъэм ущызыухъумэщт щыгъын зыщыплъэныр, пшъхьэ ухъумэгъэныр;
— унэ чъыIэтагъэхэм защыбгъэпсэфыныр.
«Мафэм псы литри 2 — 3 ипшъун фае, ау ар зэлъытыгъэр уищыIэныгъэ зэрэбгъэпсырэ шIыкIэр, уичаныгъэ зыфэдизыр ары. Шъон пытэхэмрэ кофеинымрэ пкъышъолым псыр нахь чIырагъанэ, ащ пае ахэр нахь бгъэмэкIэнхэ фае мэфэ жъоркъхэм», — къы­Iуагъ Аделина Муртазинам.
Псы нахьыбэу зыхэт шхыныгъохэр къебгъэбэкIхэмэ нахьышIоу ащ елъытэ – пхъэшъхьэ-мышъхьэхэмрэ хэтэрыкI­хэмрэ: хъырбыдзыр, нашэр, нэшэбэгур ыкIи помидорыр.
Эндокринологым къызэриIорэмкIэ, электролитхэр пкъышъолым хэкIыхэ зыхъукIэ, щынагъо гум, жъэжъыехэм Iоф зэрашIэрэм къыщигъэкIэнкIэ. Кальциимрэ магниимрэ ищыкIагъэх лыпцэхэмрэ нервхэмрэ, гум, нэмыкIхэм тэрэзэу Iоф ашIэным пае. Электролитхэр имыкъухэ зыхъукIэ, джащ фэдэу нервнэ системэм къехьылъэкIы – цIыфхэм агу изэрэщыт зэхъокIы, мычъы­ешъухэуи мэхъух, фэщи къахэхьан ылъэкIыщт.
Врачхэм бэрэ хагъэунэфыкIы фэбэ дэдэ зыхъукIэ кондиционерхэмрэ псы чъыIэхэмрэ ягъэфедэн фэгъэхьыгъэу – температурэр псынкIэу зызэпхъокIырэм, къыогоощт. Пкъышъолым зиухъу­мэжьынымкIэ кIуачIэу иIэр ащ чIырегъанэ ыкIи вирусхэмрэ бактериехэмрэ нахь псынкIэу къыпэхьэх.
ПсауныгъэмкIэ гумэкIыгъо шъуиIэ хъугъэмэ, ащ изэтегъэуцожьын зиIофшIэн­хэм зафэжъугъаз.
Къэбарыр хэутыным
фэзыгъэхьазырыгъэр
МэшIодз Саид.