Дунэе гъэшIэгъон хащэх
КIэлэцIыкIу журналхэу «Жъогъобыныр», «Родничок Адыгеи» зыфиIорэр къызыдэкIыхэрэр мыгъэ илъэс 36-рэ хъугъэ. Журналхэм яредактор шъхьаIэр Урысыем IофшIэнымкIэ и ЛIыхъужъэу, Адыгеим, Къэбэртэе-Бэлъкъарым, Къэрэщэе-Черкесым ялъэпкъ тхакIоу МэщбэшIэ Исхьакъ.
Усэхэри, пшысэхэри, рассказ цIыкIухэри, сурэтшIыгъэхэри, джэгукIэ гъэшIэгъонхэри, охътэ-этюд дахэхэри, хырыхыхьэхэри илъэсым плIэгъогогъо къыдэкIырэ журналхэм къадэхьэ. ЕджэкIо хъупхъэхэм ятхыгъэ цIыкIухэри адэтых, щыIэныгъэм илъэныкъуабэкIэ лъэбэкъушIоу кIэлэцIыкIухэм ашIыхэрэм, зэнэкъокъухэм текIоныгъэр къащыдэзыхыхэрэм нэIуасэ уафашIы.
«Жъогъобыным» илъэсыбэ хъугъэу иредакторэу Дзыбэ Назрэт бэмышIэу зэдэгущыIэгъу дытиIагъ.
— «Жъогъобыным» сыд фэдэ пшъэрылъ шъхьаIа иIэр, Назрэт?
— Журналым пшъэрылъ шъхьаIэу зыфигъэуцужьырэр бзэм икъызэтегъэнэн, адыгэ пшысэхэм, джэгукIэхэм, нэмыкIхэм кIэлэцIыкIухэр нэIуасэ афэшIыгъэнхэр ары. Адыгэ шэн-хабзэхэр, лъэпкъ нэшанэхэр, зекIокIэ-шIыкIэ дахэ ахэтлъхьаным журналыр фэлажьэ.
— Тинепэрэ кIэлэцIыкIухэм ащыщыбэхэм тхылъыр IэкIыб ашIы, Интернетым, компьютер джэгукIэхэм лъэшэу апыщагъэ мэхъух. Сыдэущтэу «Жъогъобыным» кIэлэцIыкIухэр фэщагъэ хъущтха?
— Социальнэ хъытыум къытырэ къэбархэр кIэлэцIыкIухэм нахь ашIогъэшIэгъоных. Урысыбзэр нахь ашIоIэрыфэгъоу адыгабзэр щагъэзые. Тыбзэ мэкIоды, сыд фэдэрэ лъэпкъыбзи ащ фэдэ къиныгъо хэт, ау тэ тызгъэгумэкIырэр адыгабзэкIэ тхэхэрэри еджэхэрэри нахь макIэ зэрэхъухэрэр ары. Тыбзэ зэтегъэуцожьыгъэным иамалхэм тяусэным тыпылъ. Журналыр унэ пэпчъ ихьэмэ, кIэлэцIыкIухэр еджэщтых. ЩыIэныгъэр зы чIыпIэ итэп. Непэ еджакIохэм, хэти зэрэшIомышIэу, титхыгъэхэм яджэу ахэтыр макIэп.
— КIэлэцIыкIу адыгэ литературэр кIочIакIэхэм афэныкъуа?
— «Жъогъобыныр» кIэлэцIыкIумэ чылапхъэу ахэтэпхъэ. Пшысэ дахэхэмкIэ тэпIух, дэхагъэм фэтэгъасэх. Адыгэ кIэлэцIыкIу литературэм Iоф дэзышIэхэрэр нахьыбэ хъуным лъэшэу тыкIэхъопсы. Адыгабзэм, кIэлэцIыкIу литературэм ыкIи адыгэ культурэм язегъэушъомбгъун фытегъэпсыхьэгъэ IофшIэныр непэрэ мафэм ищыкIагъ.
— «Жъогъобыным» икъыдэгъэкIын дэлажьэхэрэм ягугъу къытфэшIба.
— Журналым ныдэлъфыбзэм фэгъэхьыгъэ нэкIубгъо джырэблагъэ щагъэпсыгъ. «Адыгабзэм ишъэфхэр» ащ къыщытэIуатэ, тиныдэлъфыбзэ, ащ итарихъ, инэшанэхэм нэIуасэ уафешIы. Апэрэ гущыIэхэм якъэхъукIэ, бэрэ къыкIаIотыкIыжьырэ гущыIэ щэрыохэм афэгъэхьыгъэу, адыгабзэм тикультурэ зэригъэпсырэр тинэкIубгъо еджэхэрэм къафэтIотэщтых. Уезыгъэгупшысэрэ IофшIэн гъэшIэгъонэу адыгабзэмрэ адыгэ литературэмрэ нахь куоу озыгъэшIэщтхэр, гущыIакIэхэм уащызыгъэгъозэщтхэр ащ къидгъэхьащтых. КIэлэцIыкIухэмрэ зихэхъогъухэмрэ яшIэныгъэхэр ауплъэкIунхэм фэшI зэнэкъокъухэм, викторинэхэм ахэлэжьэнхэ алъэкIыщт. Арышъ, къэбарыкIэхэм, хъугъэ-шIагъэхэм шъуащыгъозэным, адыгабзэм изэгъэшIэнкIэ упчIэу шъуиIэхэм яджэуапхэр жъугъотынхэм апае «Жъогъобыным» инэкIубгъохэм шъуалъыплъ.
— КIэлэцIыкIум иныдэлъфыбзэкIэ «къыдэгущыIэрэ» «Жъогъобыным» непэрэ еджакIом сыда къыриIощтыр?
— ЕджапIэм зыщыIумыкIэрэ тхыгъэ гъэшIэгъонхэр журналым рагъотэщт. Адыгэ лъэпкъ шэн-хабзэхэм ыкIи лъэпкъым игушъхьэкIэн, икультурэ, итарихъ нэIуасэ фэтшIыщтых. Журнал нэкIубгъо пэпчъ зы гъэшIэгъон горэм фэгъэхьыгъ: Адыгеим ичIыопс дахэ, сэнаущыгъэ зыхэлъ еджакIохэм, спортым пылъхэм ягъэхъагъэхэм.
— Убзэ умышIэныр емыкIоу сыдигъуи алъытэ.
— НэмыкIыбзэ умышIэным емыкIу хэлъэп, ау уиныдэлъфыбзэ умышIэныр емыкIушху. Пстэуми апэу адыгабзэм чIыпIэу щыIэныгъэм щиубытырэр гъэпытэгъэн фае. Ащ мэхьанэу иIэр зэрэкуур кIэлэцIыкIухэзэ зэхашIэным тыдэлажьэмэ, ишIогъэшхо къэкIощт. «Жъогъобыныр» ащ фэлажьэ.
КIэлэцIыкIухэм апае къыдагъэкIырэ ятIонэрэ журналэу «Родничок Адыгеи» зыфиIорэр урысыбзэкIэ къыхауты. Ар непэ бэмэ аIэкIахьэмэ зэдгъэшIэнэу журналым иредакторэу, Адыгэ Республикэм изаслуженнэ журналистэу Бэгъушъэ Марет гущыIэгъу тыфэхъугъ.
— Сыдэущтэу мы уахътэм кIэлэцIыкIухэр тхылъым ыкIи журналым акIэбгъэгушIущтха, тапэкIэ зэрэщытыгъэу, ахэм щыIэныгъэмкIэ мэхьанэшхо зэряIэр агурыбгъэIощта?
— Уиадыгабзэрэ урысыбзэмрэ зэфэдэу зэдэбгъэфедэнхэр, пшIэнхэр зымыуасэ щыIэп. Непэрэ мафэм адыгабзэр къызыгурыIоу, ау рыгущыIэнхэ зымылъэкIхэрэмкIэ журналыр Iэрыфэгъу. Адыгеим, бзэм, шэн-хабзэхэм, мэфэкIхэм, нэмыкIыбэхэм афэгъэхьыгъэ тхыгъэхэр журналым къыдэхьэ. Журналым итираж мини 6 — 8-м нэсэу къыдэтэгъэкIы, тапэкIэ ипчъагъэм хэдгъэхъоным иамалхэм талъэхъу.
КIэлэцIыкIумкIэ анахь мэхьанэ зиIэ пстэур — иунагъо, иныдэлъфыбзэ, Iахьылныгъэм, гукIэгъу-шIулъэгъум, гъэсэныгъэм шIэныгъэм зафикъудыиныр кIэлэцIыкIу IыгъыпIэмрэ еджапIэмрэ къащежьэ. Ныдэлъфыбзэм тэ, адыгэхэмкIэ, адыгабзэм изэгъэшIэн лъэшэу тынаIэ тетын фае. Хэти ыбзэкIэ къыIон ылъэкIыщтым фэдэ нэмыкIыбзэкIэ къыIощтэп. Анахь мэхьэнэ ин зиIэу тижурнал Iудэнэ плъыжькIэ пхырыщыгъэр адыгэ шэн-хабзэхэм язехьакIо хъунхэр ары.
— Журналыр темэ шъхьаIэу зыдэлажьэрэр?
— Мэфэпчъым хэт мэфэкI мафэхэм, Адыгеим афэгъэхьыгъэхэр журналым къыдэхьэх. Дахэу, щэрыоу, къабзэу, зэгъэкIугъэу кIэлэцIыкIум бзэр ыгъэфедэным пае литературнэ шапхъэхэр IэкIэлъынхэ фае. Ахэр зэкIэ еджакIом шIогъэшIэгъонынхэм, ыIэ къыригъэхьанхэм пае уахътэм диштэрэ екIолIакIэхэр къыфэдгъотхэзэ тыкъэтхэ.
— Анахь гъэшIэгъонэу сыда журналым Iоф зыдишIэрэр?
— Хэхэсымрэ хэкумрэ нэпкъитIум атедзэгъэ лъэпкъ лъэмыдж яIэу сэлъытэ. Хэхэсымрэ хэкурысымрэ тижурнал зэлъегъэIэсых, зэфещэх. Ащ иIашэр лъэпкъыбзэр, ныдэлъфыбзэр ары. Телеграм нэкIубгъуи, ВКонтакте нэкIубгъуи тиIэхэ хъугъэшъ, IэкIыб хэгъэгухэм ащыIэ адыгэ кIэлэцIыкIу гъэшIэгъонхэр къытфатхэх. ГущыIэм пае, Японием «Адыгэ Хасэ» щызэхэзыщэгъэ кIалэу Тайга Нозаки, адыгэ къашъохэр къэзышIырэм фэгъэхьыгъэу къэттхыгъ. Ащ ыуж Германием щыпсэухэрэ ДышъэкI Дишаррэ Ащэмэзрэ Адыгеим шIулъэгъоу фыряIэр сурэтхэмкIэ къызэрагъэлъагъорэр къыщытIотагъ. Англием щыпсэурэ къэбэртэе кIэлэцIыкIоу Андемир Баррет бзищкIэ мэгущыIэ, тижурналхэр еугъоих, яджэ.
Журналхэм яредактор шъхьаIэу МэщбэшIэ Исхьакъ гъэхъагъэу яIэм къытегущыIагъ.
— ЛIэужыкIэм гъэсэныгъэ-пIуныгъэ ин ахэзылъхьэрэ «Жъогъобынымрэ» «Родничок Адыгеи» зыфиIорэмрэ непэ щыIэныгъэу тызхэтым игъунджэх. Илъэс 36-м лъэпкъым къыфихьырэ шIур гъунэнчъ. ЛIэужыкIэм шIэныгъэрэ акъыл-IушыгъэрэкIэ тыдэгуащэ. Тиадыгэ кIэлэцIыкIу литературэ ихьасэ мыпшъыжьэу щылажьэхэрэм ятхыгъэхэр къыхэтэуты. КIэлэцIыкIухэр пIуныгъэ-гъэсэныгъэ гъогум рытэщэх. Социальнэ хъытыум лIэужыкIэр къыхэтщынышъ, журналым едгъэджэнхэм, бзэр къызэтедгъэнэжьыным, Хэгъэгум шIулъэгъуныгъэ фядгъэшIыным тыфэлажьэ. Унагъо пэпчъ журнал кIэракIэхэр арыхьэмэ, тыбзэ кIодыщтэп. Унагъо пэпчъ бзэр щагъэфедэмэ, кIэлэцIыкIухэр титхыгъэмэ яджэщтых, — хигъэунэфыкIыгъ МэщбэшIэ Исхьакъ.
Мы журналхэр зикIасэхэр ыгъэгушIохэу, кIэракIэу къыдэкIых. кIэлэцIыкIум идунэезэхашIэ хэзыгъэхъорэ, зыгъэбаирэ журналхэр мэлажьэх.
Журналхэм къадэхьэрэ тхыгъэхэр компьютеркIэ хэзыхыхэрэр Цундышк Гощнагъу, ахэр зыгъэкIэракIэхэрэр Галина Овчинниковар ары. ЯIофшIэн щытхъу хэлъэу ахэм агъэцакIэ.
Лъэпшъыкъо Фатим.