Зигугъу къэсшIыщт тхакIо­хэм ахэтых я 50 — 60-рэ илъэсхэм, я 70 — 90-м къа­хэкIыгъэхэр. Нэбгырэ пэпчъ теплъэ гъэнэфагъэ зэриIэу, ятхакIэкIи ахэр зэтекIых; ау а зы мурад иным — адыгэ литературэр лэжьыгъэным, ащ хахъо фэшIыгъэным, худо­жественнэ жабзэм иамал зэ­фэшъхьафхэр къэгъоты­гъэн­хэм, екIоу гъэфедэгъэнхэм зэралъэкIэу Iоф дашIагъ, ­лъэпкъ литературэм ыкIи ти­адыгабзэ хахъо фашIыгъ.

Бэрэтэрэ
Хьамид
Апэрэ тхэкIо нахьыжъхэм аужыIоу, я 50-рэ илъэсхэм, усэ­кIо-лирикэу Бэрэтэрэ Хьамид творческэ кIочIакIэу тилитературэ къыхэхьагъ. Ар бэдзэогъум и 9-м, 1931-рэ илъэсым Теуцожь районым итыгъэ къуаджэу Къэ­зэныкъуае къыщыхъугъ. Гурыт еджапIэр тыжьын медалькIэ къыухи, илъэсрэ кIэлэегъаджэу Iоф ышIагъ, ащ ыужым Москва дэт университетэу М. В. Ломоносовым ыцIэ зыхьырэм чIахьи, журналистикэмкIэ ифакультет къыухыгъ. Ащ пыдзагъэу илъэс зытIущрэ Москва дэт театрэ ис­кусствэмкIэ Къэралыгъо инсти­тутэу А. В. Луначарскэм ыцIэкIэ щытым къыщызэIуахыгъэгъэ Адыгэ студием щыригъэджагъэх. Хэкум къызэкIожьым, хэку гъэ­зет­хэу «Социалистическэ Адыге­им», «Адыгейская правда» зыфиIорэм, краимкIэ зызегъазэм, гъэзетэу «Советская Кубань» Iоф ащишIагъ. Ащ дакIоу МГУ-м журналистикэмкэ иапсирантурэ къыухыгъ, 1969-рэ илъэсым тарихъ шIэныгъэхэмкIэ кандидат хъугъэ. Ащ щегъэжьагъэу Пшызэ мэкъумэщ институтым 1985-рэ илъэсым нэс щылэжьагъ, мы илъэсым къыщегъэжьагъэу Мые­къуапэ зыкъигъэзэжьи, АКъУ-м хэгъэгу тарихъымкIэ икафедрэ идоцентэу, ипрофессорэу щэIэфэ Iоф ышIагъ, илъэс 64-м итэу дунаим ехыжьыгъ. Ау творческэ лъэуж зэныбжь дахэ къыгъэ­нагъ. Усэ тхылъ 17 адыгабзэкIэ ыкIи «пьесэхэр» ыIоу зы тхылъ; уры­сы­бзэкIэ, ипоэтическэ тхылъи 7 Краснодар ыкIи Москва къащыдигъэкIыгъэх. Хьамидэ зэдзэкIыгъэ IофшIэгъэ ини иI. ИгущыIэ фэсакъэу ылэжьэу, игупшысэ гум нэсэу, ышъхьэкIэ цIыфыгъэ напэр ыIэтэу псэугъэ.
Адыгэ литературэм иIахь гъэнэфагъэу кIэлэцIыкIу литературэми хахъо фишIыгъ.

ГутIэ Санят
Бэдзэогъум и 14-м, 1961-рэ илъэсым Красногвардейскэ
районым ит къуаджэу Адэмые къы­щыхъугъ. 1980-рэ илъэсым Адыгэ къэралыгъо кIэлэегъэджэ институтыр къыухыгъ. Хьатикъое еджапIэм адыгабзэмрэ литературэмрэкIэ кIэлэегъаджэу илъэ­ситIо Iоф щишIагъ. 1986-рэ илъэ­сым къыщегъэжьагъэу илъэ­сыбэрэ Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо телерадиокомпание щылэжьагъ, къэбархэмкIэ отделым иредакторыгъ. Джы Адыгеим итхакIохэм я Союз пшъэ­дэкIыжь зиIэ секретарэу Iоф щешIэ. Ытхыхэрэр 1983-рэ илъэ­сым къыщыублагъэу хеутых. Усэхэр зыдэт тхылъхэр ыкIи про­зэкIэ тхыгъэхэр къыдигъэкIыгъэх. 2017-рэ илъэсым къыдигъэкIыгъэ иусэ сборникэу «ГущыIэр макIэу» зыфиIорэр къыгъэшъыпкъэжьэу, тхэкIо бзылъфыгъэр итворчествэ егугъу, илъэсхэм IэпэIэсагъэри къадэкIо.

Къуекъо
Налбый
Бэдзэогъум и 20-м, 1938-рэ илъэсым Теуцожь районым ит къуаджэу Къунчыкъохьаблэ къы­щыхъугъ. Адыгэ къэралыгъо кIэлэегъэджэ институтым филологиемкIэ ифакультет 1962-рэ илъэсым къыухыгъ, IофшIэн зэ­хэдз иIагъэп, ышIэрэм егугъу­щтыгъ. Район гъэзетым къыще­жьэу, хэку гъэзетэу «Социалистическэ Адыгеим» корректорэу, телерадиовещанием Iоф ащишIагъ. 1991 — 1993-рэ илъэс­хэм Адыгэ Хасэм игъэзетэу «Гъуазэм» иредакторыгъ. 1994-рэ илъэсым щегъэжьагъэу кIэлэцIыкIухэм апае журналэу «Самгъур» зыфиIорэр къыди­гъэкIыгъ, 1996-рэ илъэсым къы­щегъэжьагъэу Адыгэ тхылъ те­дзапIэм иредактор шъхьэIагъ.
Ытхыхэрэр 1962-рэ илъэсым щегъэжьагъэу хиутыгъэх. Усэ тхылъ пчъагъэ: «ЧIыгур сыгу къыщекIокIы», «Чэрэз чъыгхэр», «Нэпкъ фабэхэр», «Огур зыIэтыгъэр», мыхэм анэмыкIхэри адыгабзэкIи урысыбзэкIи къыдигъэкIыгъэх.
Налбый кIэлэцIыкIу тхыгъэ литературэм иIахьышхо хэхьагъ: «Такъэмрэ къакъэмрэ», «Адыга­бзэм фэIазэр», «Домик для дождя», драматургие произведениехэр иIэх, ахэр Адыгэ театрэм щагъэуцугъэх. Прозэми щылэжьагъ — «Къушъхьэ ябг», «ЩымыIэжьхэм ясэнабжъ» ытхы­гъэх.
Къуекъо Налбый АР-м искусст­вэхэмкIэ изаслуженнэ IофышIэшху, АР-м и Къэралыгъо премие (2002) къыфагъэшъошагъ, УФ-м итхакIохэм я Союз 1974-м щегъэжьагъэу хэтыгъ.

Хъунэго Саид
Бэдзэогъум и 24-м, 1961-рэ илъэсым Красногвардейскэ районымкIэ къуаджэу Джамбэчые къыщыхъугъ. 1984-рэ илъэсым М. Горькэм ыцIэ зыхьырэ Литературнэ институтыр къыухыгъ. Саидэ пасэу усэхэр ытхыныр къыздиштагъ, чIыпIэ гъэзетхэм ахэр къащыхиутхэу хъугъэ: 1985-рэ илъэсым «УблапIэ» зыфиIорэ тхылъ цIыкIум тхэкIо куп ятхыгъэхэр зыдэтым Саидэ ирассказ заулэ къыдэхьагъ. Ащ тхылъхэу «Осэпсыц», «ГъашIэм илъахъэ-
­хэр», «Макъэр шъхьафит» (усэхэр, эссехэр, монологхэр дэтых», «ЛIэшIэгъуитIум ялъэмыдж», «Зэхэугъоегъэ тхыгъэхэр зыдэт тхылъ» зыфиIорэр къыдигъэкIыгъэх. Хъунэго Саидэ рассказ кIэкIхэр, пьесэхэр, сатирическэ монологхэр етхых; ахэмкIэ спектакль-миниатю­рэхэр, ра­дио­инсценировкэхэр агъэуцу­гъэх. Хъунэго Саидэ АР-м искусст­вэ­хэмкIэ изаслуженнэ Iо­фы­шIэшху, 1996-рэ илъэсым щегъэжьагъэу Урысыем итха­кIохэм я Союз хэт.

Хъурмэ Хъусен
Бэдзэогъум и 7-м, 1946-рэ илъэсым Шэуджэн районым ит къуаджэу Хьатыгъужъыкъуае къыщыхъугъ.
Ытхыхэрэр 1965-рэ илъэсым къыщыублагъэу хиутыгъэх. УсэкIуагъ, прозаикыгъ, драма­тургыгъ, АР-м изаслуженнэ жур­налистыгъ, илъэс 40 Iэпэ-цыпэм гъэзетэу «Адыгэ макъэм» мэкъу-мэщымкIэ иотдел ипэ­щагъ, гъэзетым пшъэдэкIыжь зыхьырэ секретарэуи ыкIи редактор шъхьа­Iэм иапэрэ гуадзэуи щытыгъ.
Хъусен усэхэр, поэмэхэр зы­дэт тхылъхэр: «Къысаж», «Гу­гъэм ытам», «Усэ чIыфэхэр», дра­матическэ поэмэу «Пщэ фыжьхэм ядунай», повестэу «Нэф­шъагъом къефэхыгъэ жъуа­гъор», романхэу «ШIулъэгъу нэпIэхъ», «Тиурам тыгъэр къы­щы­къокIы», нэмыкIхэри къыди­гъэ­кIыгъэх. 1996-рэ илъэсым щегъэжьагъэу Урысыем итхакIохэм я Союз хэтыгъ.

Цуекъо
Джахьфар
Теуцожь районымкIэ къуаджэу Хьалъэкъуае бэдзэогъум и 27-м, 1924-рэ илъэсым къыщыхъугъ. ТхакIор къызыхъугъэр илъэси 100 мэхъу. Творческэ лъэуж дахэ къыгъэнагъ, 1948-рэ илъэ­сым щегъэжьагъэу ытхыхэрэр хиутыщтыгъэх. КIэлэцIыкIухэм апае усэ сборникхэу «Сыина, сыцIыкIуа?» (1968), «Тихьаблэ кIалэхэр»; урысыбзэкIэ тхылъ тедзапIэу «Детская литература» зыфиIорэм къыщыдигъэкIыгъэх «Хитрый Мос», «Дедушкина внучка», «В долине чудес» зыфиIохэрэр. Джащ фэдэу ытхыгъэхэм ащыщхэр Москва нэмыкIэу Краснодари къыщыдэ­кIы­гъэх. «Возвращение», «Большое гнездо», «Я не трус» ыкIи «Но­вый дом».
ЗэдзэкIын IофшIэнри дэгъоу къыдэхъущтыгъ. Цуекъо Джахьфар Андырхъое Хъусен ыцIэкIэ агъэуцугъэ премием илауреа­тыгъ, 1998-рэ илъэсым щегъэ­жьагъэу Урысыем итхакIохэм я Союз хэтыгъ.

Цуекъо Юныс
Бэдзэогъум и 27-м, 1940-рэ илъэсым къуаджэу Хьалъэкъуае къыщыхъугъ. Адыгэ кIэлэегъэджэ училищыр, Ростов-на-Дону дэт къэралыгъо университетым журналистикэмкIэ ифакультет къыухыгъэх.
Адыгеим ижурналистикэ хахъо фишIэу 1970-рэ илъэсым щегъэ­жьагъэу хэку гъэзетэу «Социалистическэ Адыгеим» икоррес­пондентэу районым щыIагъ, етIанэ хэку гъэзетым илитературнэ IофышIэу, иотдел ипащэу, хэку радиовещанием иредакторэу Iоф ышIагъ.
Ытхыхэрэр 1961-рэ илъэсым щегъэжьагъэу хиутыщтыгъэх. Итхылъхэр адыгабзэкIи урысыбзэкIи къыдэкIыгъэх. «Къушъхьэ чыжьэмэ япщыналъэхэр» зыфиIорэ тхылъэу автор куп зэды­ряем Юныс ирассказ заулэ дэхьагъ. Ау Юныс тхылъеджэхэм анахьэу зэрашIагъэр иповестэу «Хымэ лыуз» (1978) зыфиIорэр ары, ащ нэмыкI тхылъхэр — повестьхэр, романхэр къыкIэ­лъыкIуагъэх. «Шэфлъагъу», романэу «Унэ плъыжь», «ГъучI Тыгъужъым итаурыхъ», «Тыгъэр лъагэу къыдэкIоягъ», нэмыкIхэри. УрысыбзэкIэ «Чужая боль» (1985), романэу «Сказание о Железном Волке» (1993), «Милосердие черных гор, или смерть за Черной речкой» къы­дэкIы­гъэх.
Цуекъо Юныс литературэмкIэ премие зэфэшъхьафхэм ялауреат, УФ-м культурэмкIэ изаслу­женнэ IофышIагъ, Адыгэ Респуб­ликэм инароднэ тхакIу.
1980-рэ илъэсым къыщегъэ­жьагъэу УФ-м итхакIохэм я Со­юз хэтыгъ.
Щэч хэлъэп, мыхэм зэкIэми яакъыл кIочIэпс адыгэ литературэм бэу хэхьагъ.
Мамырыкъо Нуриет.
Сурэтхэр: «Адыгэ макъэм» ихъар­­зынэщ.