КIэлэцIыкIумэ афэгъэхьыгъэ я 3-рэ Дунэе литературэ зэнэкъокъоу Жэнэ Къырымызэ ыцIэкIэ зэхащагъэр мы мафэхэм макIо.

Шъугу къэзгъэкIыжьын, мэкъуогъум и 1-м къыщегъэжьагъэу шышъхьэIум и 30м нэс ащ ипIалъ. Мыгъэрэм ыцIэр – «СшIэнэу сыфай». Илъэси 3-м къыщегъэжьагъэу 12-м нэс зыныбжь кIэлэцIыкIухэм апае тхыгъэхэм, сурэтхэм, «нон-фикшн» зыфиIорэ тхакIэм тетэу якъэугъоин мызыгъэгум ащ ипшъэрылъ. Адыгэ къэралыгъо университетыр зэнэкъо­къум икIэщакIу.
Зэнэкъокъум ипшъэрылъхэр: адыгабзэкIэ, къэбэртэябзэкIэ, урысыбзэкIэ кIэлэцIыкIумэ апае тхэхэрэр къэгъэнэфэнхэр; цIыкIумэ афэгъэхьыгъэ произведениехэм адэлэжьэрэ сурэтышIхэр; тхыгъэхэр бзищкIэ зэзыдзэкIхэрэр къыхэгъэщыгъэн­хэр; кIэлэцIыкIумэ афэгъэхьыгъэ литературэм икъыдэгъэ­кIынкIэ Адыгэ къэралыгъо университетыр чIыпIэ дэгъу зэрэхъугъэр цIыфмэ ягъэшIэгъэныр.
Мыр илъэс къэс рекIокIы, ащ хэлэжьэн зылъэкIыщтхэр илъэс 18-м къехъугъэхэр ары. Гъэ къэс ащ ыцIэ зэблахъу. 2023-рэ илъэсым ар ятIонэрэу рекIокIыгъ. ЫцIагъэр - «СыеджакIу», илъэси 7 - 10 зыныбжьыхэм афэгъэхьыгъагъ. Зэнэкъо­къум иIофшIагъэхэр электроннэ почтэу konkurs.jane@yandex.ru зыфиIорэм гъэ­мэфэ мэзищым къихьагъэх. ОсэшI купым Iоф зишIагъэр Iоныгъо ыкIи чъэ­пыогъу мазэхэр, текIуагъэхэр къызытIуа­гъэр шэкIогъум и 15-р ары.
Зэнэкъокъур лъэныкъуи 3-у рекIокIыгъ: а) усэ ыкIи прозэ шъуашэм илъхэу илъэси 7-м щегъэжьагъэу 10-м нэсырэ цIыкIумэ афэгъэхьыгъэ усэхэу, рассказхэу, пьесэхэу адыгабзэкIэ, къэ­бэртэябзэкIэ, урысыбзэкIэ тхыгъэхэр; б) цIыкIумэ афэгъэхьыгъэ произведениехэм яхьылIэгъэ сурэтхэу шIыгъэхэр; ­
в) кIэлэцIыкIумэ афэгъэхьыгъэхэу тэ къыхэтхыгъэ тхыгъэхэу адыгабзэкIэ, къэбэртэябзэкIэ, урысыбзэкIэ зэра­дзэкIыгъэхэр.
Апэрэ лъэныкъомкIэ автормэ агъэфедэгъэ сюжетхэр: пшысэ шъуашэм илъхэр, фантастикэр, усэ е рассказ цIыкIухэу щыIэныгъэм ехьылIэгъэ шIэныгъэхэр зыхэлъхэр. Темэу къаIэтыгъэ­хэр: ныбджэгъуныгъэр, зэдэIэпыIэжьыныр, тыкъэзыуцухьэрэ дунаир, цIыкIу­мрэ илэгъухэмрэ, цIыкIумрэ ны-тыхэмрэ, цIыкIумрэ адыгэ хабзэмрэ. Персонажэу къагъэлъэгъуагъэхэр: псэушъхьэхэр, пкъыгъохэр, кIэлэцIыкIу литературэ лъэпкъ героикIэр.
ЯтIонэрэ номинациемкIэ («Сурэтхэм») къагъэхьыгъэхэр зэхьылIагъэхэр Къу­екъо Налбый, Бэгъ Нурбый, Кощбэе Пщымафэ, Теуцожь Хьабибэ якIэлэцIыкIу произведениехэр ары ыкIи адыгэ хабзэм фэгъэхьыгъэ сурэтхэр; ащ нэмыкIэу Н. Носовым, Г.Х. Андерсен, Е. Шварц, В. Катаевым, В. Волковым якIэлэцIыкIу тхыгъэхэм атешIыхьагъэхэр е ежь къыхахыгъэхэр.
«ЗэдзэкIыныр» зыфиIорэ номинацием хэхьагъэхэр адыгэ литературабзэкIэ тхыгъэ текстхэу урысыбзэкIэ зэрадзэкIыгъэхэр: Кощбэе Пщымаф – «Хъырбыдз пасэхэр»; Теуцожь Хьабиб. – «Тэтэжърэ Гъулацыйрэ»; Бэгъ Нурбый - поэмэу «Тэрпэзанхэр»; Мырзэ Дзэпщ – «Ощхыбыб». УрысыбзэкIэ тхыгъэ произведениехэу адыгэ литературабзэкIэ зэрадзэкIыгъэхэр: Р. Киплинг - «Маугли», А. Волков - «Волшебник изумрудного города», А.С. Пушкин - «Руслан и Людмила».
2023-рэ илъэсым зэнэкъокъум икIэуххэр: номинациеу «Усэ ыкIи прозэ шъуашэм илъхэр» зыфиIорэмкIэ текIуа­гъэ щыIэп. Номинациеу «Сурэтхэр» зыфиIорэмкIэ апэрэ чIыпIэр ыубытыгъ Екатерина Несвитайло (АКъУ), я 2-рэ чIыпIэр – Къудэе Софият (Тыркуер), я 3-рэ чIыпIэр – Мусэе Лейла (АРИиК) къырахыгъэх.
Лъэныкъоу «ЗэдзэкIыныр» зыфиIорэмкIэ текIуагъэхэр: апэрэ чIыпIэр аубытыгъ Дэрбэ Тимур, А.С. Пушкиным ипоэмэу «Руслан и Людмила» ыкIи ЛIышэ Санят, Е. Шварц ирассказэу «Два брата». ЯтIонэрэ чIыпIэр – Анцокъо Ирин, Фирэ Анфис, Редьярд Киплинг ирассказэу «Маугли» зэрадзэкIыгъ адыгабзэкIэ, къэбэртэябзэкIэ. Я 3-рэ чIыпIэр – МатIыжъ Аминэт, Кощбэе Пщымафэ ирассказэу «Ныбджэгъу шъыпкъ» зыфиIорэр урысыбзэм рилъхьагъ.
Анахь произведение дэгъоу 2022 - 2023-рэ илъэсхэм къагъэхьыгъэхэр зэнэкъокъум итхылъ шъхьаф къыдэхьащтых. Номинациехэм ащытекIуагъэмэ ацIэхэр, алъэкъуацIэхэр зэнэкъокъум ихэхыгъэ сайтэу http://konkursjane.adygnet.ru зыфиIорэм ыкIи сайтхэу Вконтакте, Телеграмэм къарыхьагъэх.
Зэнэкъокъум шIухьафтын шъхьафхэри ащаратыгъэх: «ЯмышIыкI» зыфиIорэр Жэнэ Къырымызэ иунагъо фигъэшъошагъ Къэбэртае щыщ тхакIоу Тхьагъэ­псэу ФатIимэт; «АКъУ-м и ШIэныгъэ тхылъеджапIэ къыхихыгъэр МэщфэшIу Нэдждэт; «Лъэтегъэуцу» - Культурэ гупчэу «Шварц и Ун» зыфиIорэм Сихьаджэкъо Хьазрэт, «Сюжетыр» – Дарья Петровам; «Образ» зыфиIоу зэдзэкIыным иноминациекIэ адыгабзэр чанэу, куоу зыгъэфедэшъугъэм пае Къуекъо Налбый иунагъо къыгъэлъагъорэр Мамхыгъэ Сусанн; Кощбэе Пщымафэ иунагъо – Къоджэшъэо Рим; КIуращынэмэ ялIакъо ишIухьафтынэу «Зэфагъэ» зыцIэр - Хьакурынэ Руслъан, Беданэкъомэ ялIакъо гъэгушIуапкIэу «Гулъытэ» - Ахэджэго Марин, Мыекъо­пэ редукторышI заводым «Лъэуж» зыфиIорэр – Тхьаркъохъо Аминэт.
Зэнэкъокъум иосэшI куп хэтмэ анахь тхыгъэ е зэдзэкIыгъэ гъэшIэгъонмэ диплом хэхыгъэхэр афагъэшъошагъэх: Хикмет Байкалды (Тыркуер), Абоу Хъусин Мухьаммад (АКъУ), Дарья Михайловам, Элеонора Халатовам, Гъошъэкъо Мадин (КъЩР), Хьакъуй Аслъан, ЛIыпцIэкъо Ларисэ, ХьакIэмыз Сусаннэ, Теуцожь Фатимэ, НэмытIэкъо Аминэт, Лыхъэ Людэ (КъБР).
ЗэкIэмкIи 2023-рэ илъэсым зэнэкъо­къум IофшIэгъи 125-рэ хэлэжьагъ. Ар къэралыгъуи 3 (Урысыем, Тыркуем, Грузием) ыкIи шъолъыр 18-м къарыкIыгъэх, анахьыжъым ыныбжьыгъэр илъэс 75-рэ, анахьыкIэм – 14. ТекIуагъэхэр номинации 2-мкIэ нэбгыри 8 мэхъу, шIухьафтыни 9 къахьыгъ, диплом хэхыгъэу 11. Зэнэкъокъур зэрэрекIокIыгъэр Мыекъуапэ, Краснодар, Москва къэбар жъугъэм иамалхэм къащаIотагъ, къыхаутыгъ. Зэнэкъокъум хэлэжьагъэх Къо­кIыпIэм щыпсэурэ лъэпкъхэм яискусствэкIэ къэралыгъо музеим и Къутамэ, Адыгэ театрэм щылажьэхэрэр, сурэтышIмэ я Союз хэтхэр, «Дом Шварца» зыфиIорэ Гупчэм иIофышIэхэр, Мыекъуа­пэ дэт тхылъеджапIэхэр.
Зэнэкъокъум 2022-рэ илъэсым щытекIуагъэхэм ятхылъ цIыкIуих университетым итхылътедзапIэ къыщыдагъэ­кIыгъ ыкIи ахэр гъэмафэм гъэ къэс Москва щызэхащэрэ Урысые тхылъщэн-къэгъэлъэгъоным хэлэжьагъэх: Унэрэкъо Фатим - «Осмэн дунаир зэрегъашIэ», сурэтышIыр Дэр Аридж; Насиба Кипке - «Сказка о солнечном лучике», сурэт­хэр зиер Валерия Зима; Сихъу СултIан - «Зэныбджэгъухэр, зэгъогогъухэр», сурэтхэр - Бэгъушъэ Диан; Абрэдж Сафият «Симышъ», сурэтхэр зиер Галина Овчинникова; бзитIукIэ тхыгъэу «Адыгэ Хабзэ», сурэтышIыр ТIэшъу Мэзагъу; «Жэнэ Къырымызэ иусэхэр», сурэтхэр - Екатерина Несвитайло.
Зэнэкъокъоу 2024-рэ илъэсым рекIокIырэм ипрограммэ дгъэхьазырыгъэ, Iофыгъоу пылъыщтхэр кIэу дгъэпсыгъэх. ГушIуагъоу блэкIыгъэ илъэсымкIэ зэнэкъокъум къыхэдгъэщырэр Тыркуем щыщ тилъэпкъэгъу нэбгыритIу, Къэ­бэртэе-Бэлъкъар Республикэм, Къэрэщэе-Черкес Республикэм ащыщ тхакIохэр, Адыгэ Республикэм ителевидение, игъэзетхэм, ижурналхэм Iоф ащызышIэхэрэр къызэрэхэлэжьагъэхэр ары.
Я 2-рэ Дунэе литературэ зэнэкъо­къум къыгъэлъэгъуагъ лъэныкъоу «ЗэдзэкIыным» анахьыбэ къызэрэхэлэжьагъэр, адыгэ, урыс, IэкIыб тхакIохэм япроизведениехэр бэмэ зэрадзэкIыгъ, апэрэ ыкIи ятIонэрэ чIыпIэ тIурытIу къалэ­жьыгъ, ящэнэрэр – зы нэбгыр. Лъэныкъоу «СурэтшIыныр» зыфиIорэм чIыпIищ къырахыгъ, ятIонэрэр зыхьыгъэр Тыркуем щыпсэурэ пшъэшъэ ныбжьыкIэу Къудэе Софият. Зэнэкъокъум зэфэхьысыжь тигъэшIыгъ: адыгэ ыкIи урыс кIэлэцIыкIу литературэр лъызыгъэкIотэщтхэр, зэдзэкIакIохэр, сурэтышI гъэшIэ­гъонхэр тиIэх. А зэкIэми адыгабзэр къагъэбаигъ, адыгэ культурэм хэхъоныгъэ рагъэшIыгъ, сурэт гъэшIэгъонхэр адэтэу адыгэ кIэлэцIыкIу тхылъыкIэхэр нахьыбэу тиIэ хъугъэ.
АКъУ-м иадыгэ кафедрэ икIэлэегъаджэу
Хъуажъ Нуриет.