УФ-м ошIэ-дэмышIэ IофхэмкIэ и Министерствэ и ГъэIорышIэпIэ шъхьаIэу АР-м щыIэм гумэкIыгъо зыпылъ зэфэхьысыжьхэр мы мафэхэм къышIыгъэх.

2024-рэ илъэсыр къызихьагъэм къыщыублагъэу респуб­ликэм машIом гъогогъу 663-рэ зыкъыщиштагъэу агъэунэфыгъ. БлэкIыгъэ илъэсым мыщ фэдэ иуахътэ а пчъагъэр 470-рэ хъу­щтыгъэ. Ащ щыщэу хъугъэ-шIэгъэ 293-м техногеннэ, 370-м чIыопс нэшанэ яI. НахьыбэрэмкIэ цIыфым изекIуакIэ къыхэкIэу машIохэр къэхъух. ГухэкI нахь машIэми, мы илъэсыр къызихьагъэм къыщыублагъэу нэбгырэ 11 машIом хэкIодагъ, нэбгыри 3-мэ шъобжхэр атещагъэ хъугъэ.
ГъэIорышIапIэм къызэритыгъэмкIэ, машIом зыкъиштэным лъапсэ фэхъурэр ащ зэрэфэмысакъыхэрэр ыкIи игъо мыхъу­гъэу чIыгу Iахьхэр зэрагъэ­къабзэхэрэр, хьакухэмкIэ ыкIи фабэр къэзытырэ пкъыгъохэмкIэ унэр агъэплъы хъумэ шап­хъэу пылъхэр зэраукъохэрэр, электрорыкIуапIэхэр зэрэзэщыкъуагъэхэр, джащ фэдэу электричествэкIэ Iоф зышIэрэ пкъыгъохэм ягъэфедэнкIэ сакъы­ныгъэ къызэрэзыхамыгъа­фэрэр ары.
Мэхьанэ ин зэратыгъэ хъугъэ-шIагъэхэм ягугъу къэтшIын.
2024-рэ илъэсым мэзаем и 21-м Кощхьэблэ районым щыпсэурэ сабыибэ зиIэ уна­гъом ипсэупIэ машIор къыкIэнагъ. ЗэрагъэунэфыгъэмкIэ, ащ лъа­псэ фэхъугъэр электрорыкIуапIэр зэрэфыкъуагъэр ары. МашIом 2012-рэ ыкIи 2008-рэ илъэсхэм къэхъугъэ сабыитIу хэкIодагъ, ахэр чъыехэу унэм илъыгъэх. УплъэкIунэу ашIыгъэ­хэм къызэрагъэлъэгъуагъэмкIэ, сабыибэ зиIэ унагъор социальнэ къулыкъум иучет щытыгъэп, машIор къэхъумэ макъэ къэзыгъэIурэ пкъыгъор унэм итыгъ нахь мышIэми, ащ Iоф ышIэщтыгъэп. Ар тэрэзыгъэмэ, сабыйхэр псаоу къанэщтыгъэхэу къаIо. Мы хъугъэ-шIагъэмкIэ уголовнэ Iоф къызэIуахыгъ.
ЖъоныгъуакIэм и 27-м Красногвардейскэ районым ишъоф итыгъэ автомобилым машIо къыкIэнагъ. Электричествэр зэрыкIорэ гъучIычхэр зэрэмытэрэзыгъэхэр ары ар къызхэкIыгъэр. 2020-рэ илъэсым къэхъугъэ сабыеу машинэм чъыеу илъыгъэр машIом хэстыхьагъ. УплъэкIунхэм къызэрагъэ­лъэгъуагъэмкIэ, унагъор Ставрополь краим щэпсэу, гъэмэфэ лъэхъаным Iоф ашIэнэу (цумпэ къаугъоинэу) Адыгеим къэкIуагъэх.
Мэкъуогъум и 12-м УФ-м ошIэ-дэмышIэ IофхэмкIэ и Министерствэ и ГъэIорышIэпIэ шъхьаIэу АР-м щыIэм макъэ къырагъэIугъ сатыушIыпIэ гупчэр зычIэт административнэ унэм машIо къыкIэнагъэу. МашIом игъэкIосэн ГъэIорышIапIэм икъу­лыкъушIэ 27-рэ ыкIи техники 9 фэдиз хэлэжьагъ. Квадрат мет­рэ 400 зэрылъ унэр агъэкIосэжьыгъ, зыпари хэкIодагъэп ыкIи шъобжхэр атещагъэхэ хъугъэп. Сомэ миллиони 10 фэдиз ауасэу чIэлъыгъэхэр къагъэнэжьын алъэкIыгъ. Зэрарэу фэхъугъэр мы уахътэм агъэунэфы.

ЯтIонэрэ мафэм, мэкъуогъум и 13-м машIор зыщыхъугъэ чIыпIэм Федеральнэ къэралыгъо бюджет учреждениеу «Ушэтын мэшIогъэкIосэ лабораториеу» Краснодар краим щыIэм Iоф щишIагъ, машIо къызэкIэнэным лъапсэ фэхъугъэр экспертхэм агъэунэфы.
ГъэIорышIапIэм иIофышIэхэм къызэраIорэмкIэ, машIоу къэхъу­рэм ипроцент 99-м цIыфхэм ялажьэ хэлъэу агъэунэфы. КIымафэм ар псэупIэхэм нахьыбэу къащызэкIанэ. Гъэмафэм уц гъугъэм, тхьапэхэм ыкIи хэкIхэм нахьыбэу машIор къа­кIэнэ. Гъэмэфэ ыкIи бжыхьэ мазэхэм, анахьэу бэдзэогъум, шышъхьэIум ыкIи Iоныгъом машIом зыкъызэриIэтырэм хэхъо.
ОшIэ-дэмышIэ IофхэмкIэ Гъэ­IорышIапIэм икъулыкъушIэхэм социальнэ ыкIи медицинэ учреждениехэр, еджапIэхэр, кIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэр, цIыфхэр бэу зыщызэрэугъоихэрэ чIыпIэхэр, чэщырэ Iоф зышIэрэ зыгъэпсэфыпIэ клубхэр, кинотеатрэхэр машIор щынэгъон­чъэу щытынымкIэ шапхъэхэм адештэхэмэ ренэу ауплъэкIух. Псэуалъэр зыфытегъэпсыхьагъэм ыкIи машIор щынэгъончъэу щытынымкIэ IофшIэнэу зэрахьэхэрэм ялъытыгъэу щынагъор зыфэдизыр агъэунэфы. МашIор щынэгъончъэу щытынымкIэ псэуалъэр икъоу зэтемыгъэпсыхьэгъэныр анахь щынагъо къэзытыхэрэм ахалъы­тэ. Ащ елъытыгъэуи планым хэтэу уплъэкIун-лъыплъэн Iоф­тхьабзэхэр илъэс къэс зэхащэ. НахьыбэрэмкIэ хэукъоныгъэу къыхагъэщыхэрэр зыфэгъэхьыгъэхэр машIор зэрагъэкIосэрэ пкъыгъохэм Iоф зэрамышIэрэр, машIор щынэгъончъэн зэрэфаер къэзыгъэлъэгъорэ тамыгъэр, ар къэхъумэ, зэрэзекIощтхэр зытетхэгъэ пкъэухэр зэрямыIэхэр ары.
МашIор къэмыгъэхъугъэнымкIэ ыкIи ащ ыпкъ къикIэу тхьамыкIагъоу къэхъухэрэм япчъагъэ къегъэIыхыгъэным афэшI къулыкъушIэхэм анахьэу сабыибэ зэрыс унэе псэупIэхэм ыкIи зизакъоу псэурэ нэжъ-Iужъхэм анаIэ атырагъэты.
— НахьыбэрэмкIэ псэупIэхэм машIоу къащыхъурэм ылъапсэр унэхэр зэрагъэфэбэрэ ыкIи электрическэ пкъыгъохэр шап­хъэхэм зэрадимыштэхэрэр, щыкIагъэхэр яIэу зэрагъэфедэхэрэр ары. ПсэупIэхэм машIо къащымыхъуным фэшI ренэу ащ фэдэ пкъыгъохэм язытет уплъэкIугъэн фае. ЭлектричествэкIэ Iоф зышIэрэ ыкIи хьаку Iэмэ-псымэхэр къутагъэ­хэмэ, ахэр зыгъэцэкIэжьынхэ зылъэкIыщтхэр хэшIыкI афызиIэхэр ары. Ахэм афэдэ пкъыгъор къащэфыным ыпэкIэ кIуачIэу ащ иIэм зыщагъэгъозэн, унэм ит нэмыкI пкъыгъохэу электричествэкIэ Iоф зышIэхэрэм ягъусэ хъумэ, ар фикъущтмэ, фэукIочIыщтмэ зэрагъэшIэн фае. Мыщ дэжьым анахьэу зишIуагъэ къакIоу къы­хэбгъэщын фаер машIор къэхъу­ным ищынагъо щыIэ хъумэ макъэ къэзыгъэIурэ пкъыгъор ары. Фаем ар къыщэфын ылъэ­кIыщт, ар зэрэбгъэфедэщтым, ифэIо-фашIэхэр зэрэбгъэцэкIэщтым хэшIыкI фыуиIэн ищыкIагъэп. Ар къызфэбгъэфедэзэ ори, уиIахьылхэми ящыIэныгъэ ыкIи япсауныгъэ къэуухъумэн плъэ­кIыщт, — къыIуагъ Урысыем ошIэ-дэмышIэ IофхэмкIэ и Министерствэ и ГъэIорышIэпIэ шъхьаIэу АР-м щыIэм ипащэ игуадзэу, лъыплъэнымкIэ ыкIи пэшIорыгъэшъ IофшIэнымкIэ гъэIорышIапIэм ипащэу, хэгъэ­гу кIоцI къулыкъум иполковникэу Андрей Колесник.
ТхьамыкIагъор къызыхэкIэу къулыкъушIэхэм къыхагъэщырэр цIыфхэр зэрэмысакъхэрэр, машIом зыкъимыштэнымкIэ шапхъэхэр зэрамыгъэцакIэхэрэр ары. Мэкъумэщ мэхьанэ зиIэ чIыгухэр зиехэм ягубгъо нэзхэр зэрэгуамыжъукIырэри ахэм ащыщ. ГумэкIыгъохэр нахь зыщыбэр гъэмафэр ары. Сыда пIомэ а уахътэм электричествэр цIыфхэм афикъурэп. Мэзхэм зыщызыгъэпсэфыхэрэм мэшIо цIыкIоу ашIыгъэхэр агъэкIо­сэжьхэрэп. Ащ икъун тхьамыкIагъо къызыдехьы.
ТапэкIи машIохэм япхыгъэ тхьамыкIагъоу къэхъухэрэм япчъагъэ хэмыхъоным фэшI ГъэIорышIапIэм икъулыкъу­шIэхэм мэкъумэщ предприятиехэм, джащ фэдэу организациехэм япащэхэм зафагъэзагъ игъом ячIыгу Iахьхэр агъэкъэбзэнхэу ыкIи уц гъугъэр агъэсты хъумэ шапхъэхэр амыукъонхэу.
МашIо къэмыхъуным лъыплъэ­рэ къулыкъоу республикэм щыIэм цIыфхэм закъыфегъазэ сакъыныгъэ къызхагъэфэнэу, машIор щынэгъончъэу щытынымкIэ шапхъэхэр амыукъонхэу, фабэр къэзытырэ Iэмэ-псымэ къутагъэхэр амыгъэфедэнхэу, унэр къабгынэ хъумэ, ар къэ­зыгъэфэбэрэ пкъыгъохэр ыкIи утыр пахынхэу.
Зэрыпщэрыхьэхэрэ хьакум узэрэдэзекIощт шIыкIэр икъоу ны-тыхэм якIэлэцIыкIухэм агурагъэIон фае. МашIом пылъ шапхъэхэр зышъуукъохэкIэ, ащ тхьамыкIагъо къыздихьын зэрилъэкIыщтыр зыщышъумыгъэгъупш.
ТхьамыкIагъо къэмыхъуным пае кIэлэцIыкIухэм сырнычыр къамыштэным шъунаIэ тежъугъэт. ЭлектричествэмкIэ Iоф зышIэрэ пкъыгъохэм яшъумыгъаIэх, хьакум машIо пэлъэу, телевизорым Iоф ышIэу, электричествэмкIэ лэжьэрэ нэмыкI пкъыгъохэр пыгъэнагъэхэу язакъоу сабыйхэр унэм къишъу­мынэх.
Нахьыжъхэр, кIэлэцIыкIухэмкIэ щысэтехыпIэу шъузэрэщытыр зыщышъумыгъэгъупш, ахэм апашъхьэ тутын шъущемышъу, тутын стафэр ишъумытэкъухь, унэ шIункIым игъэнэфын пае тхылъыпIэр хэшъумыгъан. Зэщыкъогъэ, Iоф зымышIэжьырэ электрическэ пкъыгъохэр унэм ишъумыгъэлъых. Зыщышъумыгъэгъупш: сакъыныгъэм мэхьанэшхо иI, арэущтэу шъумызекIомэ, тхьамыкIэгъошхо къы­шъуфыкъокIын ылъэкIыщт.
Iо хэлъэп, машIом зыкъиштэн зэрилъэкIыщтым епхыгъэ гурыгъэIон зэдэгущыIэгъухэр нахь агъэлъэшынхэ, къоджэ псэупIэхэм яадминистрациерэ цIыф жъугъэхэмрэ ащкIэ зэдеIэжьынхэ зэрэфаем. Мы гумэкIыгъор хэбзэ Iофэу щыт, административнэ пшъэдэкIыжьэу тазырхэри атыралъхьэх. Ау а къэбарыр икъоу зэхядгъэшIыкIын фае шапхъэхэр зыукъохэрэм. ТхьамыкIагъом, шъобжым цIыфхэр щыухъумэгъэнхэмкIэ ащ ишIуагъэ къэкIонэу тэгугъэ.
КIАРЭ Фатим.
Сурэтхэр: Iэшъынэ Аслъан.