Пчэдыжьыпэ. Тыгъэм ынэпцэ тхыхьагъэхэм мафэр зыфэдэщтыр къыуагъашIэ. Чэткъуртэм къетэкъокIыгъэ чэтжъые хъурэебзэ къолэнхэм уц осэпсым гушIоу зыщатхьакIы. Iэщ-мэлэщхэм адэт хьайуанхэр чэщым тIэкIу зэкIиIулIагъэхэу, зэтедыягъэхэу, хъупIэ хъоо-пщаум фэзэщыгъэхэу макIэу къыхэбыукIыгъэх.
Шумафэ, унагъом ышъхьэ, ибысым зэрихабзэу, былымхэм яфэIо-фашIэ зырегъэкъухэ уж «хэй-хэй!» ыIозэ чэм-шкIэ зэкIэсыр ыкIи мэлхэр щагум къыдифыгъэх. Хьайуанхэри боу Iушых: Iэжь-лъэжь дэдэхэу къэлапчъэм къыдэзэрэтэкъухи джабгъумкIэ аIонтIагъ, чылэгъунэмкIэ апэ рагъэхъугъ. Мэфэ реным шъоф гуIэтыпIэм, хъупIэ уцкъэшхъо губгъом тхъэжьхэу итыщтых, зэрэфаем фэдизэ жьым, псым гу аща­фэщт.
Чэм кIэнтIыIушхом изымыгъэзакIэ ыгу къыгъэпагъэу Шумафэ бэщымкIэ макIэу тIэкIу теуIуагъ. Адрэри къэ­ущыжьыгъэу, хэтIэрыкIэу кIэбгъулъи, кIиIагъ. Мэлхэр, хъун-хъушъ дахэу, зэкIэпхъэжьыгъэхэу — ани, ати, шъы­н­эхэри мачъэх, якIасэкIэ енэгуягъо шъоф шъхьафитыр!
Мы уахътэм чылэгъунэ хъупIэм цIыфы­­­­­бэ къеуалIэ. Хъулъфыгъэхэр шIуфэс фабэр аIупэу зэкIэупчIэх, зэхэгущыIэжьых, къэбар-щэбар тIэкIу-шъокIу­хэри къыщызэфыраIотыкIых. Ау непэрэмкIэ Шумафэ чэмыр чIыпIэм зынегъэсым, къызэтеуцо Iоф имыIэу, ытIупщыгъэ сэламри «шъуихьалэл» ыIуи къафигъани, зэрэгузажъорэр къэпшIэнэу къыIукIыжьыгъ. ЛIы Iэшъхьэ закъом Iоф макIэ иIэна? ЕтIани ибын-унагъо къыщигъэкIэнэу фаепышъ, уцуи тIыси иIэп, мэшэлахь, лIыр машинэ псынкIэм фэд.
«Си Шумафэ игупцIэнэгъэ-цIыфышIугъэ Тхьэм елъэгъу!» янэ ренэу зэриIоу, Тхьэр къетэу дахэу мэпсэу, сабый дахэхэр апIух.
— Арэп, Дзэукъожьыкъор, укъызэкIэ­уцоу, цIыфы фэдэу тынэгу плъэгъоу сэлам къытэпхыгъэмэ сыд фэIогъагъа? — ЛIыр къызэщичымэ зэрэшIоигъор мыгъуащэу ТIыгурыкъо лъэкъымэ плъы­жьыр къыкIэлъыджагъ.
Ау Шумафэ пылъыгъахэп, аужыпкъэм, зыгори зэхимыхыгъахэу, ыжэпэ-цапэ зэтырихыгъэп. «О унэ IупшIыхьагъэу, чэл папкIэу ащ уIут зэпытыщт: хэт сыд есIона, зэблэсхына, згъэблына, мэстэ папцIэ кIэкIэсIуна оIошъ ущыт. Арыба псэушъхьэ нэгоу укIызэкIэкIагъэр. Сыфаеп сэ ащ фэдэ щыIакIэ, шыкур, сыз­пылъын икъун сиI, си Тхьи згъапцIэрэп!» — къэкIожьызэ гукIэ зэригъэфагъ.
Нэрэ-Iэрэм къэсыжьи, щагум къыдэхьажьыгъ. Пчэдыжьыпэ жьы къабзэр зэрагъэхьэрэ шъхьаныгъупчъэ Iуубгъу­кIыгъэм IугушIукIэу Iухьагъ, чъыер зышIошъоупс пшъэшъэжъые нахьыкIэм шъхьащыхьагъ, непэрэ мэфэ нэфыбзэм ар илъэси 5 зэрэхъурэр IэшIу-IэшIоу ыгу илъ, цIыкIур зэригъэгушIощтым еусэу шъхьаныгъупчъэм иплъагъ.
Ынэ нэшхо шIэтхэм чъые цыпэ гори акIэмылъэу, къежэщтыгъэм фэдэу, сабыир къызыщыпкIыгъ, чэсэй фыжьыбзэм хэшIыкIыгъэ чэщ джэнэ дыгъэу къэгъэгъэ къошын хэшIыкIыгъэр зыбгъэгур зыщидзи, псынкIэу басмэ джэнэ пкIырапкIынэр зыщилъагъ.
— Пап, непэ сидень рожденыба, сыкъызыхъугъэ мафэба?! — епIожьын ищыкIагъэп, ышIэщтыр ышIэгъахэу къэ­хъугъэм фэд.
— Ары, сипшъашъ, Тхьэм пшъэшъэ­жъые IорышIэ дахэу, узынчъэу, гъэсагъэу уешI! — тыр фэлъэIуагъ. — Пшъхьац шIэхэу къягъабл, тыкIощт зыгорэм.
Мэзагъо дунаир идунаеу, пкIэтэ-лъа­тэзэ ышыпхъухэр зыдэщыIэ унэм чъагъэ, адрэхэри къежэщтыгъэхэу къычIэкIын, къыфэчэф дэдагъэх. НахьыкIэ цIыкIум имэфэкI хэткIи мэфэ лъапIэу зэрэщытыр мыгъуащэу, унэхэр бэшIагъэу зэIыхыгъагъэх, пчъэIупэ къэгъагъэри псыкIэ гъэшъокIыжьыгъэу пхъэнкIыгъагъэ.

Шыпхъу цIыкIум ышъхьац кIыхьэ псынкIэу тIоу къыфаблагъ, бант фыжьыбзэхэр къыхашIагъ.
Яни къихьажьи «А сипшъэшъэ нэшхожъ цIыкIу, укъэтэджыжьыгъа? Мары атэкъэ джади уятэ пфиукIыгъ, сэри IэшIу горэхэр пфэсшIыщтых, Мэрзят, Сарэ, Ритэ, Асик етIанэ укъяджэнышъ, шъузэлэгъу-ныбджэгъу цIыкIухэм шъу­зэдэшхэщт, шъузэдэджэгущт», — ыIозэ, гуапэу ышъхьашъо Iэ къыщифагъ, сыда ар зымыуасэр!
Ежь пшъэшъэжъыем гушIор ынэ къы­кIэтэкъу, ятэрэ ежьыррэ яшъэф зыми риIорэп. ЧIым намыгъэсэу, ни, ти, нэнэжъри, шыпхъухэри зыфэшIухэ сабыим ыгу зэрэхахъорэр къапшIэу, ыни ыпи мэщхы — насыпышIу.
Шумафэ сабыим ыIапэ къыубыти, хэтэ лъэс гъогухэмкIэ псынкIэу асфальт гъогушхоу Мыекъуапэ кIорэм къекIугъ, таксикIэ кIон гухэлъ иIагъ. Пшъэшъэжъы­ем ыгу дахэкIэ къэкIыжьын горэ фишIэмэ шIоигъу, Iушыжъыешъ, ины хъугъэми, IэшIу-IэшIоу къыдэоежьэу зыдиIыгъыщт. Такъикъ заулэ щытыгъэхэу, къоджэшхо гупчэмкIэ нэкIыбзэу къыщызыгъэзэжьыгъэ такси машинэ къоепсышъошхор къыгъэуцугъ. КъызэришIэрэр мыгъуащэу шоферри къыфэчэфыгъ:
— Сыдэу пшъэшъэ дэхэ цIыкIуа мыр, мыр ощ пай! — ыIозэ, бардачокым дэIаби, Iэм чIэмыфэу мыIэрысэ плъы­жьыбзэ къыдихи къыфищэигъ.
МыIэрысэр зикIэсэ Мэзагъо ыцэхэр къыIупсыгъэх, «спасибо» риIуи, игуапэу мыIэрысэм хэцэкъагъ. Ичаныгъэ шоферми ыгъэшIэгъуагъ.
— Непэ сипшъашъэ къызыхъугъэ маф, илъэси 5 мэхъу, кIэлэцIыкIу IыгъыпIэм чIэс, «ишIэ шIэгъошIу, зэкIэупкIагъ» аIошъ къыщэтхъух, — къыIуагъ тым. – Сыфай еджэгъэ-гъэсагъэ хъунэу, — ишъэф ышъхьэ къыримыхыпэу макIэу къыпигъэхъожьыгъ.
Таксист урыс лIышхори хьалэл-хьа­лэлэу къыIуплъэзэ, Шумафэ илъфыгъэ­хэм ыпсэ зэрахэлъыр къыгурыIоу, ибын дэтхъэнэу, анахьыкIэ анахь кIасэри еджэгъэ насыпышIо хъунэу къыфэлъэ­Iуагъ. Урысыбзэр пасэу зышIэгъэ сабыйми джыри есэжьыгъэу «спасибо!» къызеIом, яти лIыри ыгъэщхыгъэх.
— Необыкновенно шустрая, очаровательная, несравненная, большеглазая девочка, — гущыIэ дахэу щыIэмкIэ зышъхьасыжьыгъэп, къыщытхъугъ. Iаби, джыри зы мыIэрысэ къыритын ихьисапэу къыдихыгъ, ау Мэзагъо ыштагъэп:
— Дядя, это Вам, Вы на работе, кушайте, а мне папа купит.
Сабыим игулъытэ-IупкIагъи иурысыбзи таксистым джыри ыгъэунэфыгъ, тыр лъэшэу зэрэщыгушхукIырэми гу лъитагъ.
— Шумаф, анахьыкIэхэр сыдигъуи анахь ялыех, хъупхъэх, ори мы цIыкIум пэпшIын зэрэщымыIэр къыпхэщы, Тхьэм гу щыуегъаф! — ыIозэ, къэсыгъэхэти, къыригъэкIыгъэх.
Мэзагъо мыхъэр къыIошIыкIы:
— ПсынкIэу тыкъэсыгъэба, пап, мами, зыцэ горэми ышIэрэп ныIа мыщ тыкъэ­кIуагъэми? — къеупчIы.
«Ащи гу лъитагъ» еIошъ, тыр тхъэу макIэу мэщхы.
— А сипшъашъ, тучанышхом тыкъыщыщэфэнышъ, дяде Жорэ (таксистыр ары) джыдэдэм тищэжьыщт, — къыреIо.
ПIэ пщэимэ унэсынэу къэлэ паркыр блэгъабз, гъэмэфэ жъот макъэр къыдэIукIы. Уплъэмэ, хъэрен кIэшIэгъэ хъураер, ошъогум чIэорэ щэрэхъышхо-зыплъыхьапIэр къэлъагъох. Ау Мэзагъо IорышI, ятэ къымыIоу ежь сыдкIи ыпэ зыригъэшъырэп. Ащ ешIэ зэкIэ хабзэр, ыгукIэ зыфэе-зыфэшIури сыдигъуи къешIэ.
«Детский мир» зыфиIорэ тучанышхоу зиапч шъхьаныгъупчъэшхо гъунджэку­хэм джэголъабэр къарыщырэм чIещэ.
— А сипшъашъ, сэ ахъщэ тыпIэ кассэм дэжь сыщытыщт, о зэкIэ къэплъыхь, непэ о уимэфэкI мафэшъ, узыфаеу тучаным телъыр зэкIэ къыпфэсщэфыщт, Мэзагъу. Тэрэзэу яплъи, узыфаер къы­хэх.
Сабыим ынэ нэгъо дахэхэр къигушIукIыгъэх, ыгу цIыкIу тып-тыпэу къы­теуагъ. ИкIуи ичъи зэхэтэу тучанышхом щыщ хъугъэ.
Шумафи уцугъэу щыт, лъэплъэ, ежэ. Гупшысэхэм зыкъыгуашIэ: анахьыкIэм зэрэфэщэпагъэр, фишIэщтымкIэ «IыI» зэримыIэр ежьыми зэхешIэ, етIани мо сабыим кIуачIэ къызэрэхилъхьэрэр егъэ­шIагъо, фыщымытын ылъэкIыщтэп, сабый Iуб, ялый. «Ыгурэ ышъорэ икъоу ахэрэхъу, зыкъерэгъот, гушхуагъэ ­ерэшI,­ джащыгъум щыIэныгъэ жьыбгъэхэм ракIыщтэп, къэрар лъапсэу ышIырэр псаумэ фикъущт», — ыIозэ тезэкIухьэщтыгъ. Гупшысэ шIошIызэ, пшъэшъэжъы­ер къыIулъэдэжьыгъ.
— Къыхэпхыгъаха, сипшъашъ? — пэгъокIыгъ.
— Ары, пап! — еIо, ыIыгъышхо щымыIэми.
Мощ фэдиз тучанышхоу нэм фэмыплъырэм зыфэе-зыфэшIур зэкIэ къыхихынэу чIитIупщыхьэгъагъэми, Мэзагъо зызакъоу къыхихыгъэр: бзыу цIыкIу быбылэ джэголъэ дахэр ары. Къыфищэфыгъ. ЕлъэIугъ джыри зэ, джан, кIэпхын, кофт, цуакъэ, нысхъап, макIа мыщ телъыр, къыхихынэу, зэрэфищэфыщтыри джыри риIуагъ. Ау ежь шIо­игъом сабыир текIыгъэп, зыфэмыеми лъыIэбагъэп. Шэн пытэ иIэ зэрэхъущтым уехъырэхъышэжьынэу щытыгъэп, зыфаери зыфэмыери зэхефы.
Пшъэшъэжъыем нэе-псыягъэ къызэрэхэмыфагъэр зылъэгъугъэхэми яти агъэшIэгъуагъ, къыхихыгъэ джэгуалъэми мэхьанэ фашIыгъ.
«Псаумэ, ар зыгорэ хъущт!» — ежь-ежьырэу тым зэриIожьызэ, еужьыр­хэу вокзалым къыIухьажьхи, зэрыкIогъэгъэхэ такси дэдэмкIэ чылэм къэсыжьыгъэх.
Мэзэгъо цIыкIум иилъэси 5 зэрэбынэу тынчэу зэдагъэмэфэкIыгъ.
Мамырыкъо Нуриет.