УIофышIэ ныбжьыкIэмэ, пшIэрэ щыIэп — ары бэмэ зэралъытэрэр. Ау ар зэрэхэукъоныгъэр щыIэныгъэм мызэу, мытIоу къытегъэлъэгъу.

Ар къеушыхьаты Джэджэ районым культурэм иунэхэм язэхэт системэ ипащэу Нэгъой Бислъани. Республикэм мыщ фэдэ IэнатIэ щызыгъэцакIэхэрэм ар анахьыкI. Непэ илъэс 25-рэ зы­ныбжь кIэлакIэр мы IофшIэным зыфагъэзагъэр илъэсиплI хъугъэ. Ащ ыпэкIэ, илъэс ­21-рэ ыныбжьэу, Джэджэ районым итхылъеджэпIэ зэхэт системэ мэзибгъу­рэ ипэщагъ. Ау БислъанкIэ культурэр лъэныкъуакI пIоныр хэукъоныгъ. ИцIыкIугъом къыщегъэжьагъэу ар ищыIэныгъэ изы Iахьышху. Къызщыхъугъэ Хьаджэмыкъохьаблэ культурэм и Унэу дэтым икружокхэм зэкIэми кIощтыгъ, къэгъэлъэгъонхэм чанэу ахэлажьэщтыгъ, ахэр зэрищэщтыгъэх. Гурыт еджапIэм ыужи а лъэныкъомкIэ сэнэхьат зэригъэ­гъотыныр игухэлъыгъ. ШIоигъори къыдэхъугъ, ау нахь кIасэу.
«Сэнэхьатыр къыхэсхыным иуахътэ къызэсым, искусствэхэмкIэ колледжэу Тхьабысымэ Умарэ ыцIэ зыхьырэм сычIэхьанэу сIуагъэ. Ау сиунагъо ащ къыдыригъэштагъэп, кIэлэегъэджэ сэнэхьатэу рахьыжьагъэр лъызгъэ­кIотэнэу къысаIуагъ ыкIи АКъУ-м филологиемкIэ ифакультет сычIэхьагъ. Ау ащ илъэсрэ сыщеджагъэу, Джэджэ районым мэфэкI Iоф­тхьабзэ зесщэнэу сыкъырагъэблэ­гъагъ, ащ ыужи бэрэ къысэджагъэх, етIанэ Iоф сшIэнэу лъэпкъ культурэмкIэ Гупчэм сырагъэ­блэгъагъ. Сиунагъо исхэр ащ фэягъэхэп. Ары нахь мышIэми, сядэIугъэп. Ары пакIошъ, сызкIэхъопсыщтыгъэ колледжым сычIэхьажьыгъ. Апшъэрэ еджапIэм дакIоу ари къэсыухыгъ», — къытфиIо­тагъ Бислъан.
Шъыпкъэ, сценэм тетэу есэгъэ кIэлэ ныбжьыкIэмкIэ къиныгъэ пэщэ IофшIэныр ыгъэцэкIэныр, ау ары нахь мышIэми, псынкIэу ащ хэщагъэ хъугъэ ыкIи ­щытхъу хэлъэу егъэцакIэ. Культурэм ылъэныкъо­кIэ IофшIэнэу непэ районым щызэтыригъэуцуагъэм республикэми осэ ин щыфашIы.
«Джэджэ районым культурэм иунэхэм язэхэт сис­темэ республикэмкIэ анахь дэгъоу Iоф зышIэхэрэм ащыщ. Ащ иIофышIэхэр ебгъэ­зынхэу щытхэп, кIэ горэм, гъэшIэгъоным ренэу фаблэх. Зэпыугъорэ ошIэ-дэмышIагъэрэ хэмы­лъэу, зыпкъ итэу, IофшIэныр зэтегъэ­уцуагъэу мэлажьэх. АщкIэ бэ елъытыгъ ежь Бислъан. Хъун ылъэкIыщтыр къылъэ­гъун, псынкIэу хэкIыпIэ къыгъотын елъэкIы, цIыфхэм афызэIу­хыгъ, дахэу, тэрэзэу мэгущыIэ, зэрэныбжьыкIэм емылъытыгъэу, шIэныгъэшхо IэкIэлъ. ЫпэкIэ мы IэнатIэм Iутыгъэ Нэгъой Нэфсэт ышIэгъэ Iофыр ащ ифэшъуа­шэу лъегъэкIуатэ пIомэ хъущт», — къыд­дэгощагъ АР-м культурэмкIэ иминистрэ игуа­дзэу Кушъу Светланэ.
ПстэумкIи Джэджэ районым культурэм и Унэ 12 ит, я 13-р кинотеатрэу «Родина» зыфиIорэр ары. Мы пчъагъэм щыщэу 9-р игъэкIотыгъэу агъэцэкIэ­жьыгъ. Непэ хабзэм къыгъэуцугъэ пшъэ­рылъхэр агъэцакIэх, цIыфхэр зэзыщэлIэрэ чIыпIэх, ахэм аIутхэр чанэу мэлажьэх. Культурэм и Унэ пэрытхэр ауж къинэхэрэм IэпыIэгъу афэхъух.
«Шъыпкъэр пIощтмэ, культурэм иунэхэм сыдигъуи цIыфхэр зыфащэщтыгъэх. Ау ыпэкIэ ахэм къянэкъокъун щыIагъэп. Непэ социальнэ хъы­тыур ащ ипэрыохъу. Ащ елъытыгъэу, мы лъэныкъуитIур зэдэлэжьэнымкIэ къэралыгъом бэ ышIэрэр. Онлайнэу зэхатщэщтыгъэхэр пэ­Iудзыгъэу ретэгъэкIокIых. Ары нахь мышIэми, зэIукIэпIэ шъып­къэм фэдэ хъун щыIэп. Ащ тыкъыпкъырыкIызэ, гъэшIэгъон хъущт екIолIакIэхэр тэгъэфедэх. ГущыIэм пае, «Творчествэм имэшIоку» зыфиIорэ проектыкIэ етхьы­жьагъ. Шъолъыр пшъэры­лъым игъэцэкIэн къыдыхэлъытагъэу ар ретэгъэ­кIокIы. МэшIокум исхэм фэдэу гъэшIэгъо­нэу дгъэпсыгъэ. ЦIыфхэми агу рехьы, культурэм иунэхэм яIофышIэхэри фэчэфхэу къыхэлажьэх, — тыщигъэгъо­загъ Нэгъой Бислъан.
Ежь Бислъани игуапэу Iофтхьабзэхэм ахэлажьэу мэхъу. Пэщэныгъэм къыдыхэ­лъытэгъэ Iофэу зэшIуихырэм уахътэ къемылыми, ищыкIагъэу зыхъурэм къогъанэ зыфишIырэп: сценэм къытехьани орэд къыIощт, зещакIор щымыIэмэ, ычIыпIэ иуцощт. Зы лъэныкъомкIэ, цIыфмэ апае Iоф зышIэу есагъэмкIэ ар гужьыдэгъэкI мэхъу, иIофшIэн лъигъэ­кIотэнымкIэ къарыукIэ къыреты, адырэмкIэ — IофшIакIохэр зимыкъухэрэм зы хэкIыпIэшIу. Тыди фэдэу Джэджэ районыр культурэм иIофышIэхэм афэныкъу. Ау Бислъан хэкIыпIэхэм алъэхъу ыкIи къегъоты.
«Мы Iофыгъом изэшIохынкIэ искусствэхэмкIэ республикэ колледжым сыдэлажьэ. Ащ иеджакIохэр IофшIапIэм сштэнхэмкIэ яшIуагъэ къысагъэкIы. БаянымкIэ нэбгырищ сищыкIагъэти студентхэр къысфагъэкIуагъэх. Мэзэ лэжьэпкIэ ныкъомкIэ Iоф ашIэ. Ащ нэмыкIэу, нэбгырищмэ еджэныр къызаухыкIэ къытфэкIонхэу тязэгъыгъ. Арышъ, амалэу щыIэхэмкIэ хэкIыпIэхэм талъэхъу ыкIи къэтэгъотых. ЕтIани зишIогъэшхо къытэкIырэр Мыекъуа­пэ тызэрэпэблагъэр ары, охътабэ тырамыгъэкIуа­дэу къалэм къикIынхэшъ, къэ­кIонхэ алъэкIы, — еIо ащ.
— Бислъан, мыщ фэдэу уныбжьыкIэу республикэ, район мэхьанэ зиIэ Iофыгъохэр зэшIопхынхэр къина?
— Ар хьылъэ. Ары нахь мышIэми, илъэс 25-рэ уныбжьэу пшъэдэкIыжь зэрэпхьышъу­рэр, Iофыгъо къинхэр зэшIопхынхэр уиамал къызэрихьырэр къафэуушыхьаты пшIоигъу. Бэхэм къащэхъуба, Iоф­шIэным зыгорэ хэпшIыкIыным пае илъэс 20—30-м нахь мымакIэу Iоф пшIэн фаеу. Ау ар тэрэзэп. УныбжьыкIэу Iоф иным узыфагъазэу зыбгъэ­цакIэкIэ, цыхьэкъыпфэзымы­шIыщтыгъэ­хэм ар нафэ къа­фэпшIынэу амал уиIэ мэхъу. Ныбжьым елъытыгъэп уиIоф бгъэцэкIэщтмэ, шIоигъоны­гъэр ары нахь», — еIо Бислъан.

Анцокъо Ирин.