Top.Mail.Ru

Лъэпкъ тхыдэр сурэткIэ

Image description

«Нарт эпосым исурэтхэр» зыфиIорэ Iофтхьэбзэ гъэшIэгъон Адыгэ Республикэм искусствэхэмкIэ иколледжэу Тхьабысымэ Умар ыцIэ зыхьырэм щыкIуагъ. КIэлэегъэджэ IэпэIасэу Екатерина Щулькинам сурэтышIхэм яегъэджэн зэхищагъ.

СурэтышI ныбжьыкIэмэ яде­сэхэр гъэшIэгъонэу гъэпсыгъагъэх. Нарт эпосым къыхэхыгъэ геройхэр яIофшIэнхэм къа­щырагъэлъэгъукIыгъ. Сурэтым гупшысэ купкIэу халъхьащтыр къызэрэхахыщтым, нэмыкIхэм Екатерина Щулькинар къатегущыIагъ. Нэужым нартхэм афэгъэхьыгъэ къэбар гъэшIэгъон-
хэр къыIотагъэх. Тыкъэзыуцу­хьэрэ дунаим еплъыкIэу фыуиIэр сурэтымкIэ къэбгъэлъэгъоным фэшI пэшIорыгъэшъэу зыбгъэхьазырыным, тарихъыр зэбгъэшIэным ямэхьанэ ащ къыриIотыкIыгъ.
Нарт эпосыр къыткIэхъухьэрэ лIэужхэм ягъэшIэгъэныр, ащ шъхьэкIафэ фашIыныр, яхэгъэгу шIу алъэгъуным фэщэгъэнхэр ары зэхэщакIом пшъэрылъ шъхьаIэу зыфигъэуцужьыгъэр.
Непэрэ егъэджэным фэдэ десэхэр еджакIохэм бэрэ афызэхэтэщэ. Адыгеим щыпсэурэ цIыфхэм якультурэ нарт эпосым чIыпIэшхо щеубыты. ИжъыкIэ цIыфхэм дунэееплъыкIэу яIа­гъэр, чIыопсым ыкIуачIэ къызэ­ращыхъущтыгъэр, гугъэ-гупшысэу ашIыщтыгъэхэр нарт эпосым хэхьэрэ хъишъэхэм, пщына­лъэ­хэм, орэдхэм къагъэлъагъо. Хэт­рэ цIыф лъэпкъи икультурэ, идунэезэхашIэ зэхъокIыныгъэхэр фэхъухэзэ ищыIэныгъэ гъогу къырэкIо. Ащ къыхэкIыкIэ ­адыгэ нарт эпосымрэ ижъырэ дунэе мифологиемрэ ахэлъ нэшэнабэр зэтефэ. ТиеджэкIо ныбжьыкIэ­хэр зыщыпсэурэ шъолъырым итарихъ ашIэн фае. Нартхэр ары адыгэхэм ятарихъ къызщежьэрэр. Лъэпкъ зэфэшъхьаф­хэм къахэкIыгъэ ныбжьыкIэхэр тизэхахьэ къызэредгъэблэгъагъэхэм мэхьанэшхо иI. Нарт къэбарыжъхэр, пшысэхэр къизыIотыкIырэ сурэтхэр лъэпкъым къыфэнэщтых. Нартхэм афэгъэ­хьыгъэ сурэтхэр зэрэмакIэм къы­хэкIыкIэ ныбжьыкIэмэ тарихъыр ашIэрэп. Лъэпкъ тхыдэр сурэткIэ еджакIомэ алъыдгъэ­Iэсыщт,къыIуагъ Екатерина Щулькинам.
ЕджакIохэм ясурэтхэм къахэфагъэх Нарт Саусэрыкъо, Сэтэнэе гуащэр, Акуандэ, Адыиф, Ащэмэз, иныжъхэр ыкIи нэ­мыкIхэри.


Узыгъэгъозэрэ сурэтышIым нахьыбэрэ IукIэхэ зэрашIоигъор зэхахьэм къекIолIэгъэ еджа­кIо­хэм хагъэунэфыкIыгъ.
Ижъырэ лIыхъужъ-эпосэу «Нартхэр» лъэшэу образхэмкIэ баи. Ащ къыхэхыгъэ образ­хэр сурэт сшIынхэр сикIас. Сэ­тэнае иобраз лъэшэу къыс­пэблагъэу сурэт сэшIы. Ащ нарт эпосым чIыпIэ ин дэдэ щеубыты. Ар акъылышIу, къэхъущт-­къэшIэщтхэр ешIэх, нарт пстэуми яупчIэжьэгъу, ыIорэм ты­гъэри къедэIу. Бэ Сэтэнэе гуа­щэм афишIагъэр. ШIушIагъэу иIэмэ афэшI «гуащэкIэ» ащ еджэщтыгъэх, къыIуагъ Полина Дьячковам.
Нарт эпосым пхырыщыгъэх адыгэ философиер, гупшысакIэр, шэн-хабзэхэр. Лъэпкъэу узщыщым итхыдэ къэбгъэлъэгъон фаеу зыхъурэм, искусст­вэр, ащ изы Iахьэу сурэтшIыныр, шIыкIэ-амалышIоу щыт. «Нартхэр» лъэпкъым игушъхьэ­кIэн лъапI. Сурэтым ижабзэкIэ къэгъэлъэгъогъэ тхыдэр лIэ­шIэгъухэм къахэнэщт.

Лъэпшъыкъо Фатим.
Сурэтхэр авторым иех.