«Янэ хьапсым чIэс» — мыщ нахь щынагъо сабыимкIэ сыда щыIэр?

Урысые хьыкумым нахьыбэ­рэмкIэ зыныбжь илъэс 14-м нэмысыгъэ кIэлэцIыкIухэр зиIэ ныхэу бзэджэшIагъэ зезыхьагъэхэм хьапс амыхьэу ­отсрочкэ къареты. Мыщ фэдэ бзылъ­фыгъэхэм уголовнэ-гъэцэкIэкIо инспекцием, хэгъэгу кIоцI къулыкъум, зыныбжь имыкъугъэ-
хэм яIофхэмкIэ муниципальнэ комиссиехэм якъулыкъушIэхэр гъэлъэшыгъэ шIыкIэм тетэу алъэплъэх. Отсрочкэм пшъэрылъ шъхьаIэу иIэр исабый пылъ ным имэхьанэ ухъумэгъэныр ары. Ным ипшъэрылъхэр икъоу зымыгъэцакIэхэрэм хьыкумым иунашъо хэлъэу отсрочкэр аIа­хыжьы ыкIи пшъэдэкIыжьэу хьапс шъыпкъэр атыралъхьэ.
2024-рэ илъэсым мэлылъфэгъум къыриубытэу Адыгэ Рес­публикэмкIэ агъэмысэгъэ бзылъфыгъэ 50 фэдизмэ отсрочкэ къаратыгъ, МыекъуапэкIэ ахэр нэбгырэ 20 мэхъух. Жъоныгъо­кIэ мазэм бзэджашIэхэм пшъэ­дэкIыжь ягъэхьыгъэнымкIэ фе­деральнэ къулыкъум и ГъэIорышIапIэу Адыгэ Республикэм щыIэм иуголовнэ-гъэцэкIэкIо инспекцие икъулыкъушIэхэр, хэгъэгу кIоцI къулыкъум зы­ныбжь имыкъугъэхэм яIофхэмкIэ подразделениер ыкIи зыныбжь имыкъугъэхэм яIофхэмкIэ муниципальнэ комиссиер зэгъусэхэу республикэм ичIыпIэ зэфэшъхьафхэм дэкIыгъохэр ащызэхащагъэх.
Ныхэм
зэралъыплъэхэрэр
2018-рэ илъэсым къыщыублагъэу бзэджашIэхэм пшъэдэкIыжь ягъэхьыгъэнымкIэ федеральнэ къулыкъум и ГъэIорышIапIэу Адыгэ Республикэм щыIэм иуго­ловнэ-гъэцэкIэкIо инспекцие бзылъфыгъэу хьапс зытелъхэм отсрочкэ ятыгъэным иIофы-
гъо­хэм адэлажьэ хэгъэгу кIоцI къулыкъум иподполковникэу Эмма Хачатуровар.
— Илъэс 14 мыхъугъэ сабый­хэм янэхэм ыкIи лъэрымыхьэ­хэм отсрочкэ ятэты. АпэрапшIэ хьыкумым ащ фэдэ унашъо ешIы. КъэIогъэн фае, зэрифэшъуашэм тетэу къылэжьыгъэ пшъэдэкIыжьыр ахэм ятэгъэхьы, хьапс атыралъхьэ, ау илъэс 14-м нэмысыгъэ сабый яIэ зы­хъукIэ отсрочкэ араты, — еIо къулыкъушIэм.
ПшъэдэкIыжьыр загъэнэфагъэм къыщыублагъэу бзэджа­шIэ­хэр зыщагъэпщынэхэрэ гъэ­IорышIапIэм иотдел, уго­ловнэ-гъэцэкIэкIо инспекцием икъутамэу республикэм ирайон­хэм ащыIэхэр ащ игъэцэкIэн фежьэх. Отсрочкэм мэхьанэу иIэр ыпшъэкIэ зигугъу къэтшIыгъэхэу хьапс зытыралъхьэгъэ ныхэм апэрапшIэ якIэлэцIыкIу­хэм япIуныгъэ дэлэжьэнхэр ары, анахь шъхьаIэр кIэлэцIыкIу унэ­хэм е яIахьылхэр алъыплъэн­хэу арамытынхэр ары. Зыго­рэкIэ ным исабый зэрищыкIагъэм фэдэу лъымыплъэу, пIуныгъэ ыкIи гъэсэныгъэ тэрэз дызэримыхьэу хъугъэ-шIагъэхэр къызыхагъэщыкIэ, апэ ащ макъэ рагъэIу, нэужым отсрочкэр Iахыжьыным ыкIи хьапс рагъэ­хьыным афэшI материалыр хьыкумым фагъэхьы.
Ау, гущыIэм пае, ным ишэн гъэпсыкIэхэмкIэ нахьышIум ылъэ­ныкъокIэ зызэрихъокIыгъэу зыкъыгъэлъэгъуагъэмэ ыкIи пIа­лъэу къыфагъэуцугъэр ыпщы­ныжьыгъэмэ, пшъэдэкIыжьэу тыралъхьагъэр фызэкIахьа­жьы­нэу уголовнэ-гъэцэкIэкIо инспек­цием хьыкумым зыфегъазэ. Мыщ фэдэ шIыкIэр загъэфедэ­рэр бзылъфыгъэр тэрэзэу зэрэзекIорэр зыщыпсэурэ чIыпIэм къызыщаIокIэ, полицием иучастковэ уполномоченнэхэм алъэныкъокIэ щыкIагъэхэр къыхамыгъэщыгъэмэ, хэбзэгъэуцу­гъэр ымыукъуагъэмэ ары.
— Статья зэфэшъхьафхэмкIэ ныхэр агъэпщынэх — тыгъуагъэхэу ыкIи гъэпцIагъэ зэрахьагъэу, арышъ, хэбзэухъумэкIо къулыкъухэр ахэм ренэу алъэплъэх. АпэрапшIэ полицием иуполномоченнэ участковэхэр ягъусэу бзэджэшIагъэ зезыхьэгъэ ныхэр зыщыпсэурэ чIыпIэ­хэм макIох, ны пшъэрылъхэр зэрагъэцакIэрэм опекун къулыкъур кIэупчIэ, ящыIэкIэ-псэукIэ зыфэдэр зэрагъэлъэгъу, — еIо Эмма Хачатуровам.
Бзылъфыгъэхэм янахьыбэм хьыкумыр ыкIи къэралыгъор цыхьэшIэгъоу зэрэщытхэм уасэ фашIы. ТизэдэгущыIэгъу къызэриIорэмкIэ, 2018-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу бзылъфыгъи­тIум отсрочкэр атырахыжьыгъ. Уголовнэ-гъэцэкIэкIо инспекцием къыугъоигъэ материалхэмкIэ хьыкумым мыхэм ар афызэ­кIихьагъ ыкIи пшъэдэкIыжьэу атыралъхьагъэр апщыныжьынэу хьапсым агъэтIысыгъэх.
Зы бзылъфыгъэм ны фитыныгъэу иIагъэр Iахыгъ, адрэр кIэлэцIыкIум ипIун пылъыгъэп, ар къаушыхьатыгъ уголовнэ-­гъэцэкIэкIо инспекцием икъулыкъушIэхэм.
Тазырыр,
хьыкумыр, хьапсыр
Межведомственнэ зэпхыныгъэм хахьэу хэгъэгу кIоцI Iоф­хэмкIэ Министерствэм хьыкумым отсрочкэ зыритыгъэ бзылъфыгъэ-ныхэм уплъэкIунхэр ре­нэу адызэрехьэ. Урысыем хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Минис­терствэ иотделэу Мыекъуапэ щыIэм зыныбжь имыкъугъэхэм яIофхэмкIэ иподразделение истаршэ инспекторэу Анастасия Колесниковам зэпхыгъэу Iоф зыдишIэрэ Iэтахъохэм, ахэм янэхэм, джащ фэдэу хэбзэухъу­макIохэр зылъыплъэхэрэм якъэ­бар дэгъоу ащыгъуаз.
— Мыщ фэдэ ныхэм янахьыбэм хьыкумым цыхьэ фашIы, хабзэр аукъорэп, къагурэIо къа­фагъэнэфэгъэ шапхъэхэр заукъокIэ пшъэдэкIыжь шъыпкъэ арагъэхьын зэралъэкIыщтыр. АщкIэ щысэ къэсхьын. Бзылъфыгъэм отсрочкэ иIэу агъэмысагъ, ау исабыйхэм япIункIэ ипшъэрылъхэр икъоу зэримыгъэцакIэрэм къыхэкIэу мызэу, мытIоу административнэ пшъэ­дэкIыжь тыралъхьагъ ыкIи учетым хагъэуцуагъ. Нэужым уго­ловнэ гъэцэкIэкIо инспекцием макъэ едгъэIугъ, ащ ыуж инспекцием икъулыкъушIэхэм ма­териалхэр агъэхьазыри, пшъэ­­дэкIыжьыр зэблахъунэу хьыкумым фагъэхьыгъ. Уна­шъом кIуачIэ иIэ хъугъэ, бзылъфы­гъэр хьапсым чIэсыщт, — еIо А. Колесниковам.
ХэбзэухъумэкIо къулыкъухэм зэхэубытэгъэ Iофтхьабзэхэр зэ­рахьэх, зэгурыIоныгъэ зэрымылъ унагъохэм адэжь макIох, щы­IэкIэ-псэукIэу яIэр зэрагъэлъэгъу, зэдэгущыIэгъухэр ада­шIы, зекIокIэ дэйхэр къазыха­фэ­хэкIэ пшъэдэкIыжьэу ахьын алъэкIыщтыр зыфэдэр агура­гъаIо.
Ным IэпыIэгъу фэхъугъэныр
БзэджашIэхэм пшъэдэкIыжь ягъэхьыгъэнымкIэ федеральнэ къулыкъум и ГъэIорышIапIэу Адыгэ Республикэм щыIэм иуго­ловнэ-гъэцэкIэкIо инспекцие, АР-м хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ икъулыкъушIэхэм ыкIи зыныбжь имыкъугъэхэм яIофхэмкIэ комиссием дэкIыгъо Iофтхьабзэхэр рагъэкIокIыхэзэ отсрочкэ зиIэ бзылъфыгъэхэу къалэу Мыекъуапэ щыпсэухэ-
рэм адэжь кIуагъэх, хэбзэукъо­ныгъэ зэрахьагъэу загъэунэфыкIэ юридическэ ыкIи социаль-
нэ пшъэдэкIыжьэу арагъэхьын алъэкIыщтхэр агурагъэIуагъ, тапэкIэ ясабыйхэм ящыIакIэ зыфэдэщтым, ахэм къарыкIощтым ыкIи ящынэгъончъагъэ къаухъумэн зэрэфаер ара­Iуагъ.
— ПшъэдэкIыжьэу атыралъхьагъэм пылъ шапхъэхэр зау­къохэкIэ хьыкумыр унашъом икIэрыкIэу хэплъэжьын, отсрочкэу аритыгъэр афызэкIихьажьын ыкIи хьапс атырилъхьан зэрилъэкIыщтыр ныхэм агурагъэIуагъ. КIэлэцIыкIухэм щыIэ­кIэ-псэукIэу, гъотэу яIэм зызэрэщагъэгъуазэрэм нэмыкIэу пробацием (щыIэныгъэм хэгъэгъозэжьыгъэнхэм) ипрограммэ хахьэу упчIэжьэгъу IэпыIэгъур арагъэгъоты. ГущыIэм пае, уголовнэ-гъэцэкIэкIо инспекцием икъулыкъушIэхэм яшIуагъэкIэ бзылъфыгъэхэм ащыщ горэм ышъхьэ Iоф фишIэжьын ылъэ­кIынэу къэралыгъо субсидие къыратыгъ, а мылъкур иIэпыIэгъоу джы мэлажьэ ыкIи исабый еIыгъыжьы.
— ФэIо-фашIэхэм ягъэцэкIэн епхыгъэу Iоф сэшIэ, ащ къыхэ­кIэу косметологием ищыкIэгъэ хэушъхьафыкIыгъэ тIысыпIэр, нэмыкI пкъыгъохэр сщэфынхэ слъэкIыщт. Инспекцием икъулы­къушIэхэм яшIуагъэкIэ субсидие къысатыным фэшI ищыкIэгъэ тхьапэхэр згъэхьазырыгъэх. Iэ­пыIэгъум ишIогъэшхо къысэ­кIыгъ, кабинетэу Iоф зыщысшIэ­рэр Iэмэ-псымакIэмкIэ зэтегъэ­псыхьагъ, — къыIуагъ къэралыгъо IэпыIэгъоу сомэ мин 270-рэ къызэратыгъэ Юлия С.
Бзылъфыгъэхэм къызэраIо­рэмкIэ, къэралыгъом цыхьэу къафишIырэм кIуачIэ къареты ыкIи ясабыйхэм пIуныгъэ тэрэз яIэу къызэраIэтыщтхэм нахь къыфегъэущых.
Екатерина В. исэнэхьаткIэ пщэрыхьакIу, мы мафэм ехъу­лIэу мэкъумэщ хъызмэтым Iоф щешIэ, пхъэшъхьэ-мышъхьэхэм яугъоин пылъ. Къэралыгъом цы­хьэу къыфишIыгъэм ыкIи от­срочкэ къызэрэратыгъэм кIуачIэ къыреты, ащ имэхьанэ дэгъоу къыгурэIо.
— ПшъэдэкIыжь шъыпкъэ схьын слъэкIыщтыгъ, ау мы уахътэм Iоф сэшIэ, сисабыйхэм щыIэкIэшIу яIэу псэунхэм сы­фэ­лажьэ, ахэм япIуныгъэ-гъэ­сэны­гъэ сыпылъ, спортымкIэ гъэхъа­гъэу яIэхэм сащэгушIукIы, — еIо ащ.
ДэкIыгъо Iофтхьабзэм хэлэ­жьэгъэ къулыкъушIэхэр ныхэм яупчIыгъэх ясабыйхэм ягъэмэфэ зыгъэпсэфыгъо уахътэ зэра­гъакIорэм. Джащ фэдэу кIэлэцIыкIухэм япсауныгъэ зыпкъ зыщырагъэуцожьырэ лагерьхэм, Адыгеим икъушъхьэхэм ыкIи хым агъэкIонхэ зэралъэкIыщтыр араIуагъ.
Ным имэхьанэ
зэхашIэныр
Полицием икъулыкъушIэхэм бзылъфыгъэхэм агу къагъэкIы­жьы зыныбжь имыкъугъэ ясабыйхэм зэралъыплъэнхэ фаер, унэм исынхэмкIэ пIалъэу къафагъэуцугъэр аукъо зэрэмы­хъущтыр.
— КIэлэцIыкIухэм хэбзэукъо­ныгъэхэр зашIыхэкIэ ным отсрочкэр Iахыжьын алъэкIыщт, — къыIуагъ полицием имайо­рэу А. Колесниковам.
КIэлэцIыкIухэр ыкIи сабыйхэр зыпIурэ ныхэр анахьэу ащ щэщынэх. КIэлэцIыкIур мэлакIэу, ежь зыфаер ышIэу, гъэсэныгъэ зыщызэрагъэгъотырэ еджапIэм мыкIо хъумэ, проценти 100-м кIахьэу хьапсым янэ агъэтIысын алъэкIыщт. Джащ фэдэу бзылъфыгъэм зекIокIэ дэйхэр къыхафэу, шъон пытэхэм ыкIи наркотикхэм апыщагъэ хъумэ, ащ нэмыкIэу хабзэр ыукъуа­гъэ­мэ, хэбзэухъумэкIо ыкIи со­циальнэ къулыкъухэм ялъэIукIэ хьыкумым иунашъо зэблихъун ыкIи хьапс шъыпкъэ тырилъхьан ылъэкIыщт.
Отсрочкэ къызыратыгъэхэм анахьыбэм ны пшъэрылъхэр агъэцакIэхэзэ хабзэр зэрамыу­къоным, ясабыйхэм алъэ зэ­рэ­тырагъэуцощтым пылъых.
— Бзылъфыгъэм нэу зелъы­тэжьмэ, исабыйхэм щыIэкIэшIу яIэным пае зэшIуимыхын щыIэп, Iоф ышIэщт, зекIокIэ дэйхэр щигъэзыещтых, ны пшъэрылъхэр шIокI имыIэу ыгъэцэкIэщтых. Ащ пшъэрылъ зыфегъэуцужьы икIалэ е ипшъашъэ ренэу игъу­сэнэу, исабыйхэм зэрящыкIа­гъэр къыгурыIозэ анэ шъып­къэу щытыр, — яцыхьэ телъэу къаIо къулыкъушIэхэм.
КIАРЭ Фатим.