Илъэс къэс мэкъу­огъум и 6-р, А. С. Пушкиныр къызы­хъугъэр, урысыбзэм и Мафэу — Урысыем и Пуш­кинскэ Мафэу агъэмэфэкIы.

УФ-м и Президентэу В. В. Путиным и УнашъокIэ 2024-рэ илъэсыр А. С. Пушкиныр къызыхъугъэр илъэс 225-рэ зэрэхъугъэр илъэс псаум хагъэунэфыкIыщт.
Ащ епхыгъэу, тихэгъэгу икультурнэ лэжьапIэхэм мэфэкI Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафэу усэкIо цIэрыIом фэгъэхьыгъэ­хэр ащызэхащэх, итворчествэ зылъищэхэу, джырэ искусствэм ыкIи культурэм игупшысэ зэрэщыпсэурэр кIагъэтхъы.
Пушкиныр – усэкIо ыкIи тхэкIошхо къодыеп, ар философ губзыгъэу цIыфыгур изышIыкIыпэу ыкIи хэгъэгум итарихъ дэгъоу «зыгъэунэшкIупагъ». Ипроизведениехэр жъы хъухэрэп, яджэрэ пэпчъ ахэм мэхьанэу яIэр лъэныкъуакIэхэмкIэ къетэх, итхыгъэхэр гъэшIэгъон дэдэу зэрэзэхэлъхэр кIагъэтхъы.
УсакIом итворческэ зэхашIэ илъэшыгъэ ыкIи ифэмэ-бжьымэ нэмыкI тхакIохэм ыкIи усакIохэм ялIэужхэм, Урысыем имызакъоу, нэмыкI чIыпIэхэм ащыпсэухэрэм, зэратырихьагъэр шъэфэп. А. С. Пушкиным ипроизведениехэр цIыф лъэпкъ зэфэшъхьафхэм агу нэсыгъэх ыкIи ахэр бзэ зэфэшъхьафхэмкIэ зэрадзэкIыгъэх; адыгэхэми усакIор агу ыштагъ, итхыгъэхэм ащыщыбэ адыгабзэм ралъхьагъ. Мы лъэныкъомкIэ IофшIэгъэ ин зиIэхэм ащыщых, ау Пушкиным Iоф дашIагъэп, Кэстэнэ Дмитрий, Еутых Аскэр, Жэнэ Къырымызэ, Кощбэе Пщымафэ, Къуекъо Налбый, ЛъэпцIэрышэ Хъалидэ. Ау анахь къыхэгъэщыгъэн фаер А. С. Пушкиным ипроизведениехэм язэдзэкIакIохэр арых. Пэрэныкъо Мурат (гъусэ иIэу) А. С. Пушкиным иповестьхэу «Капитанская дочка», «Дубровский» зыфиIохэрэр адыгабзэм ригъэкIугъэх.

ЗэлъашIэрэ адыгэ тхакIоу МэщбэшIэ Исхьакъ урыс лъэпкъым илитературнэ саугъэт инэу «Игорь иполк фэгъэхьыгъэ гущыI» («Слово о полку Игореве»), А. С. Пушкиным итхыгъэхэу «Гъоплъэ шыу» («Медный всадник»), «Рыцарь хьэрам» («Скупой рыцарь»), «Моцартрэ Сальеррэ» («Моцарт и Сальери») зыфиIохэрэр зэридзэкIыгъэх.
Жэнэ Къырымызэ ащ иусэхэм ащыщ­хэр адыгабзэм рилъхьагъэх. А. С. Пушкиным ипшысэхэм ащыщхэр автор купхэм адыгабзэкIэ зэрадзэкIыгъэх, гущыIэм пае «Сказка о рыбаке и рыбке» («Пцэжъыяшэмрэ дышъэ пцэжъыемрэ»). Щэч зыхэмылъыр, кIэлэеджэкIо цIыкIухэу ублэпIэ классхэм арысхэм е джыри еджапIэм мыкIохэрэм пшысэхэр лъэшэу зэрякIасэхэр ары. Адыгэ респуб­ликэ кIэлэцIыкIу тхылъеджапIэм адыгэ литературэмрэ библиографиемкIэ иотдел А. С. Пушкиным ипшысэхэм адыгабзэкIэ щафагъэнэIуасэх. КIэлэцIыкIухэр, якIэлэегъаджэхэр ыкIи ны-тыхэр «Пушкиным ипшысэ дунай» зыфиIорэ театрэ-джэгун программэм къыдыхэлъытагъэу зэхащэгъагъэм хэлэжьагъэх, кIэлэцIыкIухэр пшысэу якIасэхэм ахэт персонажхэм аIукIагъэх. «Шъэ къыуаIоным нахьи зэ плъэгъуныр» зыфиIорэ гущыIэжъыр къы­ушыхьатыгъ Iофтхьабзэм. КIэлэцIыкIу­хэм аIэкIэ пшысэхэм япхыгъэу сурэтхэр ашIыгъэх, хабзыкIыгъэх, якIэсэ усэ цIыкIухэм къяджагъэх. Илъэсым къы­кIоцI джыри бэ гъэшIэгъонэу А. С. Пушкиным итворчествэкIэ кIэлэцIыкIухэм къяжэрэр. ТапэкIи IупкIэ къеджэнхэр, усакIом иинэгъэ-лъэшыгъэ кIагъэтхъэу, «Он наш поэт, он наша слава!» зыфиIорэ къиIотыкIын-тхыгъэхэр ашIыщтых; джырэ урыс литературабзэм илъэпсэхэщэу А. С. Пушкиным ищыIэныгъэ ыкIи итворчествэ пэблагъэ ашIыщтых.
Жъы мыхъурэ ти Пушкин непи къытхэт.
Мамырыкъо Нуриет.